Η εξέγερση του Πολυτεχνείου

Μικρό χρονικό της κορυφαίας αντιδικτατορικής εκδήλωσης

Πατήστε στην ημέρα που σας ενδιαφέρει:

Τετάρτη 14.11.1973

Πρωί

• Οι φοιτητικοί σύλλογοι Νομικής και Ιατρικής πραγματοποιούν συνελεύσεις. Στο τέλος εκατοντάδες φοιτητές πραγματοποιούν πορεία στην οδό Σόλωνος και στην Πατησίων.
• Η πορεία ολοκληρώνεται στο Πολυτεχνείο. Ακούγονται τα πρώτα συνθήματα στο κατάμεστο προαύλιο του κτιρίου. Φτάνουν και φοιτητές από άλλα εκπαιδευτικά ιδρύματα.

Μεσημέρι

• Οι σχολές του Πολυτεχνείου πραγματοποιούν γενικές συνελεύσεις με παρουσία περίπου 2.500 φοιτητών. Κηρύσσεται διήμερη απεργία-αποχή από τα μαθήματα μέχρι τη Δευτέρα.
• Φοιτητές συγκεντρώνονται στο προαύλιο του Πολυτεχνείου, στο πεζοδρόμιο, στον δρόμο. Πάνω από 2.000 είναι έξω με συνθήματα: «Ψωμί - Παιδεία - Ελευθερία», «Δημοκρατία», «Κάτω η χούντα», «Κάτω ο Παπαδόπουλος», «Λαέ πεινάς, γιατί τους προσκυνάς», «Ένας είναι ο αρχηγός, ο κυρίαρχος λαός», «Έξω τώρα οι Αμερικάνοι», «Εξουσία στον λαό», «Ο λαός πεινάει», «Λαέ πολέμα, σου πίνουνε το αίμα», «Εργάτες, αγρότες, φοιτητές» κ.ά.

Το μεγάλο πανό που δέσποζε στα προπύλαια του
Πολυτεχνείου κατά τη διάρκεια της εξέγερσης

• Η Αστυνομία δημιουργεί κλοιό. Οι φοιτητές ρίχνουν νεράντζια εναντίον των αστυνομικών.
• Φτάνουν νέες ομάδες φοιτητών από άλλα ιδρύματα, διασπούν τον κλοιό και εισέρχονται στο Πολυτεχνείο. Έξω βρίσκονται περί τους 2.000 πολίτες.
• Πάνω από την πύλη του Πολυτεχνείου στην οδό Πατησίων υψώνεται η ελληνική σημαία, η οποία θα είναι το μόνο σύμβολο της εξέγερσης και τις τέσσερις ημέρες. Αναγράφονται συνθήματα.

Απόγευμα

• Φτάνει ο εισαγγελέας. Η Αστυνομία ζητά από το μεγάφωνο ήσυχη εκκένωση του Πολυτεχνείου.
• Ο πρύτανης του Πολυτεχνείου συναντάται με τον διευθυντή της αστυνομίας στη γωνία Πατησίων και Στουρνάρη. Ο τελευταίος ζητά άδεια εισόδου της αστυνομίας στο Πολυτεχνείο. Ο πρύτανης αρνείται κατηγορηματικά.
• Νέα πρόσκληση της Αστυνομίας για εκκένωση με απειλή δυναμικής επέμβασης.
• Οι φοιτητές προσπαθούν να οργανώσουν ραδιοφωνικό σταθμό. Προς το παρόν λειτουργεί με εμβέλεια μόλις 300 μέτρων. Μεταδίδονται σπουδαστικά και γενικά συνθήματα. Τοποθετείται μεγάφωνο.

• Δημιουργείται η Συντονιστική Επιτροπή της κατάληψης από φοιτητές διαφόρων σχολών.

Βράδυ

• Συνεδριάζει η Σύγκλητος του Πολυτεχνείου και εγκρίνει τη στάση του πρύτανη.
• Η Αστυνομία αποχωρεί μέχρι την πλατεία Κάνιγγος.
• Η μεγάλη πλειοψηφία των φοιτητών αποφασίζει την κατάληψη του Πολυτεχνείου. Κλείνουν οι πύλες με σιδερόβεργες, μπετόν αρμέ, εκτός από τη μικρή πόρτα πλάι στην κύρια πύλη.
• Ξεκινά ουσιαστικά η εξέγερση του Πολυτεχνείου. Η κατάληψη οργανώνεται: συγκροτούνται ομάδες εργασίας, συγκεντρώνονται τρόφιμα, παρασκευάζεται φαγητό, γίνεται καθαριότητα, ελέγχονται οι προκηρύξεις, φρουρούνται καίρια σημεία.
• Κλείνουν όλες οι πύλες.

Πέμπτη 15.11.1973

Πρωί

• Η κατάσταση γίνεται σοβαρότερη. Η εξέγερση παίρνει λαϊκό, σαφώς αντιδικτατορικό χαρακτήρα. Ο ραδιοφωνικός σταθμός καλεί τον λαό της Αθήνας σε κινητοποίηση. Η οργάνωση βελτιώνεται. Εγκαθίσταται σύστημα τηλεπικοινωνιών και τοποθετούνται τρία μεγάφωνα. Πολυγραφούνται τα πρώτα κείμενα. Κυκλοφορεί η «Εφημερίδα του Ελεύθερου Πολυτεχνείου».
• Οι φοιτητές αυτοαποκαλούνται «Ελεύθεροι Πολιορκημένοι», παραμένουν οχυρωμένοι στο Πολυτεχνείο και δηλώνουν ότι θα μείνουν στο κτίριο επ’ αόριστον. Καλούν τον λαό να τους συμπαρασταθεί.
• Η αστυνομία ξαναφτιάχνει κλοιό, απειλεί, απωθεί και κάπου κάπου δέρνει. Εξακολουθεί να μην επεμβαίνει στο Πολυτεχνείο.
• Ολοκληρώνεται η δοκιμαστική λειτουργία του ραδιοφωνικού σταθμού. Τώρα η εμβέλειά του καλύπτει όλη την πρωτεύουσα. Ο πομπός κατασκευάστηκε μέσα σε λίγες ώρες στα εργαστήρια της σχολής Ηλεκτρολόγων Μηχανικών από τον Γιώργο Κυρλάκη, έχει ισχύ 250 βατ και εκπέμπει στους 1015 ή 1050 χιλιοκύκλους. Εκφωνούν η Μαρία Δαμανάκη, ο Δημήτρης Παπαχρήστος και ο Μίλτος Χαραλαμπίδης.

Ο ραδιοσταθμός της εξέγερσης...

...και ο πομπός

• Διαδηλώσεις σε Πατησίων, Σταδίου, Πεδίον του Άρεως.

Μεσημέρι

• Η εξέγερση γενικεύεται. Ο αθηναϊκός λαός συμπαρίσταται στους φοιτητές με συνθήματα. Το κέντρο της πόλης δονείται από διαδηλώσεις.
• Οι πολίτες στηρίζουν τους φοιτητές με τρόφιμα, γραφική ύλη και φάρμακα.

Χώρος φύλαξης τροφίμων...

...και φαρμάκων

• Μαθητική συνέλευση στην αίθουσα της Αρχιτεκτονικής: 800 μαθητές της Μέσης Εκπαίδευσης εκλέγουν νέα επιτροπή. Τη νύχτα έμειναν κλεισμένοι γύρω στους 600.
• Οι συγκεντρωμένοι έξω από το Πολυτεχνείο είναι περισσότεροι από 20.000. Μπαίνουν και βγαίνουν μαθητές, φοιτητές, εργάτες, οικοδόμοι και διάφορες αντιπροσωπείες του λαού. Πραγματοποιείται εφοδιασμός σε τρόφιμα και άλλα είδη.

Το μεθύσι της ελευθερίας...

Βράδυ

• Μεγάλα τμήματα των παρόδων του Πολυτεχνείου έχουν κατακλυστεί από πλήθη. Κύρια συνθήματα: «Η χούντα θα πέσει απ’ τον λαό», «Λαϊκή κυριαρχία», «Λαϊκή εξουσία», «Ο λαός πεινάει, το κεφάλαιο μασάει», «Έξι χρόνια αρκετά, δε θα γίνουνε εφτά», «Απόψε θα κάμει ξαστεριά», «Ξημερώνει λευτεριά» κ.ά.
• Οι φοιτητές εκλέγουν νέα Συντονιστική Επιτροπή. Ελέγχονται τα συνθήματα και οργανώνονται η τροφοδοσία, το νοσοκομείο, τα υπνωτήρια, η καθαριότητα και η διαφύλαξη της περιουσίας του Πολυτεχνείου.
• Ο ραδιοφωνικός σταθμός συνεχίζει τις εκπομπές με συνθήματα, οδηγίες και πληροφορίες. Παροτρύνει τον λαό σε εξέγερση και γενική απεργία.
• Τα μεσάνυχτα από τους 8.000 έξω από το Πολυτεχνείο αποχωρούν οι μισοί.

Παρασκευή 16.11.1973

Πρωί

• Από νωρίς καταφθάνει πλήθος φοιτητών και πολιτών στους γύρω χώρους. Οι εκδηλώσεις εντείνονται. Ο ενθουσιασμός και η αποφασιστικότητα κορυφώνονται.

Στην οδό Πατησίων, μπροστά στην κεντρική πύλη

• Γνωστοποιείται η πρόθεση της δικτατορίας για εκκένωση των χώρων γύρω από το Πολυτεχνείο. Ο πρύτανης ζητεί να καταβληθεί κάθε προσπάθεια για ομαλή λύση του προβλήματος.

Μεσημέρι

• Με δύο συνελεύσεις τους οι μαθητές εκλέγουν μαθητική επιτροπή. Ψηφίζεται διακήρυξη που πολυγραφείται και μοιράζεται στα σχολεία.
• Πραγματοποιούνται οι πρώτες μεγάλες πορείες προς την Ομόνοια και το Πολυτεχνείο μέσω της Σταδίου, της Πανεπιστημίου και της Αλεξάνδρας.
• Οι συγκεντρωμένοι μέσα κι έξω από το Πολυτεχνείο ξεπερνούν τις 20.000. Ο ραδιοφωνικός σταθμός ανακοινώνει συνεχώς τις φοιτητικές θέσεις.

• Καταφθάνουν κάτοικοι των Μεγάρων. Προηγουμένως είχαν πραγματοποιήσει συγκέντρωση διαμαρτυρίας μπροστά στον Άρειο Πάγο, διαμαρτυρόμενοι για τις απαλλοτριώσεις της γης τους.
• Φτάνουν ομάδες οικοδόμων με πλακάτ και μπαίνουν στο Πολυτεχνείο.
• Έρχονται πολλοί σπουδαστές τεχνικών σχολών και νεαροί εργάτες.

Απόγευμα

• Μεγάλη εξέγερση του αθηναϊκού λαού με επιθέσεις κατά των κυβερνητικών κτιρίων. Μεγάλο πλήθος διαδηλωτών πραγματοποιεί πορεία προς το Σύνταγμα και συγκρούεται με την αστυνομία στη συμβολή των οδών Σταδίου και Κοραή. Τραυματίες και από τις δύο πλευρές.
• Ο κόσμος παραμένει στο πλευρό των φοιτητών. Οι συγκρούσεις γενικεύονται στο κέντρο της Αθήνας. Συμπλοκή ομάδας σπουδαστών της Παντείου με την αστυνομία στου Μακρυγιάννη.

• Η αστυνομία ζητάει βοήθεια από τη Χωροφυλακή. Η Χωροφυλακή περιφρουρεί διάφορα κτίρια. Συμπλοκές στα Χαυτεία, παντού.

Βράδυ

• Βροχή δακρυγόνων στην Ομόνοια.
• Ογκώδης διαδήλωση οικοδόμων κατεβαίνει από τη λεωφόρο Αλεξάνδρας προς την οδό Πατησίων με σύνθημα «Δεν περνάει ο φασισμός».
• Διαδηλωτές επιτίθενται κατά του υπουργείου Δημόσιας Τάξης. Στην αρχή αποκρούονται με απλές απωθήσεις, αστυνομικά κλομπ και δακρυγόνα. Στο τέλος, με εντολή του στρατηγού που διοικεί το «υπουργείο», χρησιμοποιούνται πυροβόλα όπλα. Κυκλοφορούν ελεύθεροι σκοπευτές. Πέφτουν οι πρώτοι νεκροί στον γύρω χώρο.
• Πολιορκία, χωρίς επιτυχία, και άλλων δημόσιων κτιρίων.
• Πάνω από 100.000 άνθρωποι συγκεντρώνονται στο Πολυτεχνείο. Στήνονται οδοφράγματα με λεωφορεία, τρόλεϊ, εξαρτήματα, διαφημιστικές πινακίδες, στέγαστρα στάσεων.
• Δεκάδες τραυματίες διακομίζονται στο Πολυτεχνείο. Αρχίζει η κίνηση των ασθενοφόρων. Εκατοντάδες τραυματίες στα νοσοκομεία.
• Βαρβαρότητες στο κέντρο της Αθήνας από αστυνομικούς υπαλλήλους. Θάνατοι από ξυλοδαρμό.

• Ο ραδιοφωνικός σταθμός ζητά επειγόντως χειρουργικά γάντια, λαβίδες, ράμματα, βελόνες για ραφές, ψαλίδια, φιάλες οξυγόνου, αντιασφυξιογόνες μάσκες. Δίνει οδηγίες για την αντιμετώπιση των δακρυγόνων, καλεί ασθενοφόρα.
• Η δικτατορία πανικοβάλλεται. Η αστυνομία ζητάει ενισχύσεις από τον στρατό. Φωτιές στους δρόμους.
• Ρίχνονται δακρυγόνα και μέσα στο Πολυτεχνείο. Πραγματοποιείται η τελευταία συνέλευση των φοιτητών. Υπογραμμίζεται η κρισιμότητα της κατάστασης. Καμιά λιποψυχία, ούτε λόγος για αποχώρηση. Ομόφωνη απόφαση να κρατηθεί το Πολυτεχνείο με κάθε θυσία.

Μεσάνυχτα

• Ο κόσμος διαλύεται βίαια ενώ ο καπνός από τα δακρυγόνα κάνει την ατμόσφαιρα αποπνικτική. Η αστυνομία αποκλείει το οικοδομικό τετράγωνο του Πολυτεχνείου. Οι διαδηλωτές τραγουδούν.
• Γνωστοποιείται ότι τα τανκς είναι καθ’ οδόν.

Σάββατο 17.11.1973

1.45 π.μ.

• Τα τανκς παρατάσσονται στον χώρο του Πολυτεχνείου. Τοποθετούνται μονάδες καταδρομών. Η περιοχή φωτίζεται με τους ισχυρούς προβολείς των τανκς.

• Οι πολιορκημένοι, ανεβασμένοι στα κάγκελα, χειροκροτούν τους στρατιώτες.
• Ο σταθμός του Πολυτεχνείου κάνει εκκλήσεις στους στρατιώτες να αψηφήσουν τις εντολές των ανωτέρων τους. Στη συνέχεια ο εκφωνητής απαγγέλλει τον Εθνικό Ύμνο.

2.30 π.μ.

• Αρχίζουν αγωνιώδεις διαπραγματεύσεις. Μέλη της Συντονιστικής Επιτροπής των φοιτητών προσέρχονται στην κεντρική πύλη και δηλώνουν ότι δέχονται να εκκενώσουν το Πολυτεχνείο, με την εποπτεία όμως της Δικαιοσύνης, των καθηγητών τους, του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού και του Τύπου. Οι όροι τους απορρίπτονται.

2.45 π.μ.

• Παρέχεται 15λεπτη προθεσμία στους φοιτητές να εκκενώσουν το Πολυτεχνείο. Οι φοιτητές προσπαθούν να απασφαλίσουν την είσοδο και να απομακρύνουν το αυτοκίνητο που βρίσκεται πίσω από αυτήν.
• Κατόπιν εντολής, ένα από τα τρία άρματα μάχης που έχουν παραταχθεί έξω από τη σχολή γκρεμίζει την κεντρική πύλη του Πολυτεχνείου. Όπως φαίνεται και στο ιστορικό φιλμ που τραβά παράνομα Ολλανδός δημοσιογράφος, το άρμα μάχης AMX 30 ρίχνει τη σιδερένια πύλη τη στιγμή που επάνω βρίσκονται ακόμη φοιτητές.

• Το άρμα εισέρχεται στο Πολυτεχνείο. Εισβάλλουν ένοπλοι καταδρομείς. Άτακτη φυγή των σπουδαστών.
• Ο στρατός υπόσχεται ελεύθερη δίοδο και αφήνει τον κόσμο να φύγει αλλά η αστυνομία κακοποιεί τους εξερχόμενους. Οι στρατιώτες προσπαθούν να διευκολύνουν τους φοιτητές και να τους προστατέψουν.
• Ελεύθεροι σκοπευτές της αστυνομίας ανοίγουν πυρ από γειτονικές ταράτσες, ενώ άνδρες των μυστικών υπηρεσιών καταδιώκουν τους εξεγερθέντες. Πολλοί φοιτητές βρίσκουν καταφύγιο σε γειτονικές πολυκατοικίες. Εκατοντάδες τραυματίες στα νοσοκομεία. Εκατοντάδες φοιτητές στα κρατητήρια της Ασφάλειας.
• Οι εκφωνητές του ραδιοφωνικού σταθμού παραμένουν στο πόστο τους και συνεχίζουν να εκπέμπουν το ιστορικό μήνυμα για 40 λεπτά μετά την έξοδο, μέχρι που συλλαμβάνονται.

3.30 π.μ.

• Η επιχείρηση ολοκληρώνεται και οι στρατιώτες αποχωρούν με εμβατήρια.

4.00 π.μ.

• Καθαρίζονται οι δρόμοι από συνεργεία καθαριότητας. Οι οδομαχίες συνεχίζονται σε μακρινότερα σημεία.

Η εξέγερση του αθηναϊκού λαού συνεχίζεται μέχρι την Κυριακή το πρωί. Αρχίζει νέο κεφάλαιο δολοφονιών και αίματος. Δρουν «αδέσποτες» σφαίρες. Πολλά τα θύματα του Σαββατοκύριακου.

Σάββατο πρωί: Ο «γύρος του θριάμβου». Τανκς
στην Πανεπιστημίου, στο βάθος η Ομόνοια...

Η στρατιωτική δικτατορία του 1967-1974 1. Η Αντίσταση στη χούντα 2. Η εξέγερση του Πολυτεχνείου

ΠΗΓΕΣ: Ελευθεροτυπία (17.11.2003), el.wikipedia.org
ΕΙΚΟΝΕΣ: podilato98.blogspot.com (1: maps.google.gr), diadiktiomenoi.blogspot.com (2), eclass31.weebly.com (3), kaistriotis.blogspot.com (4), anoixtosxoleio.weebly.com (5), athens.indymedia.org (6-7,9,11,16), Η Καθημερινή (8), alepouda.blogspot.com (10,17), ethnos.gr (12), tovima.gr (13), goudaki.blogspot.com (14), estaciodeservei.blogspot.com (15), rethemnosnews.gr (18), avgi.gr (19)
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΒΙΝΤΕΟ: podilato98.blogspot.com