21 Σεπ 2022

Η Αγία Σοφία

Το λαμπρότερο κτίσμα της βυζαντινής τέχνης


Η Αγία Σοφία (ή Αγιά Σοφιά) βρισκόταν ανατολικά του Ιπποδρόμου και του Μεγάλου Παλατιού. Κατασκευάστηκε για πρώτη φορά τον 4ο αιώνα και εγκαινιάστηκε το 360 με το όνομα Μεγάλη Εκκλησία.

Το 404 καταστράφηκε από πυρκαγιά και ξαναχτίστηκε στην ίδια θέση. Μετά τo 430 ονομάστηκε Αγία Σοφία.

Το 532 πυρπολήθηκε κατά τη Στάση του Νίκα και άρχισε να ανοικοδομείται αμέσως μετά, αφού ο Ιουστινιανός τη συμπεριέλαβε στο οικοδομικό του πρόγραμμα. Επιθυμία του ήταν ο ναός «της Σοφίας του Θεού» να χτιστεί έτσι, ώστε να ζήσει αιώνες και όμοιός του να μην υπάρχει πουθενά.

Ο Ιουστινιανός (αριστερά) προσφέρει στη Θεοτόκο την Αγία Σοφία, ενώ ο Κωνσταντίνος τής προσφέρει την Κωνσταντινούπολη (ψηφιδωτό μωσαϊκό από τον ναό, περ. 1100 μ.Χ.)

Ο αυτοκράτορας ανέθεσε το χτίσιμό της σε δύο ονομαστούς αρχιτέκτονες που είχαν βαθιά γνώση των μαθηματικών και της φυσικής, τον Ανθέμιο και τον Ισίδωρο. Τα εγκαίνιά της έγιναν το 537.

Ο πρωτοποριακός σχεδιασμός της επηρέασε την αρχιτεκτονική των ναών τόσο, ώστε ακόμη και στις μέρες μας πολλοί ναοί χτίζονται με αυτόν τον τρόπο.

Ο Ισίδωρος κρατά την Αγία Σοφία. Έργο του Τσέχου γλύπτη Ludwig Simek στη στέγη του Μουσείου Ιστορίας της Τέχνης στη Βιέννη (19ος αιώνας)

Η Αγία Σοφία ξεχώριζε και για τον πλούσιο εσωτερικό διάκοσμό της. Δυστυχώς, σήμερα σώζεται μόνο ένα μέρος αυτής της διακόσμησης, διότι μετά το 1453 οι Οθωμανοί κατακτητές προκάλεσαν σοβαρές καταστροφές.

Το εσωτερικό του ναού όταν λειτουργούσε ως μουσείο:





Στους αιώνες που ακολούθησαν η Αγία Σοφία στέγασε όλες τις δόξες και όλες τις δοκιμασίες της Πόλης και της αυτοκρατορίας. Ο ναός έγινε το κέντρο της θρησκευτικής και εθνικής ζωής του Βυζαντίου:
Εκεί στέφονταν οι αυτοκράτορες και οι πατριάρχες.
Εκεί τελούνταν οι δοξολογίες των θριάμβων.
Εκεί γίνονταν και οι παρακλήσεις του λαού προς την Παναγία για τη σωτηρία της Πόλης όποτε κινδύνευε από τους εχθρούς.

Η Αγία Σοφία το 1890

Για σχεδόν χίλια χρόνια, μέχρι την ολοκλήρωση του καθεδρικού ναού της Σεβίλης (Ισπανία, 1507), ήταν ο μεγαλύτερος χριστιανικός ναός που είχε φτιαχτεί ποτέ. Δεν είναι τυχαίο ότι προξένησε μεγάλο θαυμασμό στους Οθωμανούς κατακτητές και αποτέλεσε πρότυπο για την κατασκευή του Μπλε Τζαμιού.

Η Αγία Σοφία το 2005

Σήμερα η Αγία Σοφία λειτουργεί ως ισλαμικό τέμενος (τζαμί). Παραμένει ένα από τα πιο επιβλητικά κτίρια του κόσμου και συγκαταλέγεται στους σπουδαιότερους πολιτιστικούς και ιστορικούς χώρους της Τουρκίας.

Η Αγία Σοφία το 2019

Η τόσο σημαντική ιστορία της αποδεικνύεται και από το εντυπωσιακό γεγονός ότι οι Τούρκοι έχουν κρατήσει το χριστιανικό της όνομα: Aya Sofya.


Χρονολόγιο
537: Εγκαίνια του ναού από τον Ιουστινιανό.
1204: Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους. Η Αγία Σοφία μετατρέπεται σε λατινικό (ρωμαιοκαθολικό) ναό.
1261: Ο Μιχαήλ Παλαιολόγος ανακτά την Πόλη και επαναφέρει την ορθόδοξη λατρεία στην εκκλησία.
1453: Άλωση της Πόλης από τους Οθωμανούς. Ο ναός μετατρέπεται σε ισλαμικό τέμενος (τζαμί).
1935: Ο ιδρυτής και πρώτος πρόεδρος της Τουρκίας Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ μετατρέπει το τζαμί σε μουσείο. Γίνεται ένα από τα σημαντικότερα τουριστικά αξιοθέατα της χώρας.
1985: Το Μουσείο της Αγίας Σοφίας προστίθεται στον κατάλογο των Μνημείων Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO.
2020: Ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν μετατρέπει το μουσείο πάλι σε τζαμί. Διεθνείς αντιδράσεις από χριστιανικές χώρες και την UNESCO.



ΜΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ: Ιστορία Ε΄ Δημοτικού, Ιστορία Β΄ Γυμνασίου, el.wikipedia.org, de.wikipedia.org, en.wikipedia.org, studyinghistory.gr
ΕΙΚΟΝΕΣ: studyinghistory.gr (1), fhw.gr (2), el.wikipedia.org (3), blog.naver.com/jrkimceo (4-6), de.wikipedia.org (7,9), en.wikipedia.org (8,10)

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Το σχόλιό σας θα εγκριθεί πρώτα από τον δάσκαλο98. Παρακαλώ μη γράφετε με greeklish ή κεφαλαία (σημαίνει ότι φωνάζετε), γιατί τα σχόλια θα διαγράφονται.
Πριν τη δημοσίευση ελέγξτε για τυχόν λάθη απροσεξίας, πατώντας στην «Προεπισκόπηση». Περισσότερα εδώ.