Τα ουδέτερα σε -ος

Ήτα στον πληθυντικό!

Δάσος

Τα περισσότερα ουδέτερα σε -ος είναι παροξύτονα. Όλα, όμως, στη γενική του πληθυντικού τονίζονται στη λήγουσα.

Μερικά δεν έχουν πληθυντικό, αλλά ακόμη και όταν έχουν, η γενική πτώση μπορεί να είναι δύσχρηστη ή να μη σχηματίζεται καν.

Ενικός αριθμός

Πληθυντικός αριθμός

το
του
το

δάσος
δάσους
δάσος

τα
των
τα

δάση
δασών
δάση

Έτσι κλίνονται, μεταξύ άλλων, τα ουδέτερα:

• άγχος, αίσχος, άλσος, Άργος
• βάθος, βάρος, βέλος, βρέφος
• γένος, δέος
• έθνος, είδος, έλος, έτος
• θάρρος, θέρος, θράσος
• κέρδος, κήτος, κράνος, κράτος
• λάθος, Λάος, λίπος
• μάκρος, μέλος, μέρος, μήκος
• πάθος, πάχος, πλάτος, πλήθος
• σκάφος, σκεύος, σμήνος, στήθος
• τείχος, τέλος, τεύχος
• ψεύδος, ψύχος

Και όλα τα σύνθετα που σχηματίζουν:

• αερο-σκάφος, πευκο-δάσος
• υπερ-κέρδος, ψευδο-κράτος

Τα λίγα προπαροξύτονα

Στα προπαροξύτονα ο τόνος κατεβαίνει μία θέση στη γενική του ενικού αριθμού και στον πληθυντικό.

Στη γενική του πληθυντικού, ωστόσο, ακολουθείται ο γενικός κανόνας και τονίζονται στη λήγουσα:

Ενικός αριθμός

Πληθυντικός αριθμός

το
του
το

έδαφος
εδάφους
έδαφος

τα
των
τα

εδάφη
εδαφών
εδάφη

Έτσι κλίνονται τα ουδέτερα:

• ελατόδασος, έλεος
• κέλυφος, μέγεθος
• όνειδος, όφελος
• πέλαγος, στέλεχος, τέμενος

Και όλα τα σύνθετα που σχηματίζουν:

• αρχι-πέλαγος
• υπ-έδαφος

Δεύτερος πληθυντικός

Το θάρρος, το σκέλος και το στήθος σχηματίζουν και έναν δεύτερο, πιο λαϊκό τύπο στον πληθυντικό:

• τα θάρρη – τα θάρρητα
• τα σκέλη – τα σκέλια
• τα στήθη – τα στήθια

Το πάχος, μάλιστα, σχηματίζει δύο τέτοιους τύπους:

• τα πάχη – τα πάχια – τα πάχητα

Ειδικές περιπτώσεις

α) Το άνθος, το όρος και το χείλος σχηματίζουν τη γενική του πληθυντικού με την κατάληξη «-έων»:

• τα άνθη → των ανθέων
  (αλλά: ο ανθός → των ανθών)
• τα όρη → των ορέων
  (αλλά: ο ορός → των ορών)
• τα χείλη → των χειλέων
  (αλλά: το χείλι → των χειλιών)

β) Το πέλαγος σχηματίζει και τον τύπο πέλαγο:

• το πέλαγο, του πελάγου ή πέλαγου
• τα πέλαγα, των πελάγων

γ) Τα στίφη (των εχθρών) και τα Τέμπη έχουν μόνο πληθυντικό αριθμό.

Η Κοιλάδα των Τεμπών

δ) Τα οξύτονα σε -ος είναι ελάχιστα. Το βιος (= περιουσία) είναι άκλιτο, ενώ το γεγονός κλίνεται όπως τα ουδέτερα σε -ως:

• το γεγονός, του γεγονότος
• τα γεγονότα, των γεγονότων

► Η κλίση των ουσιαστικών ► Η κλίση των αρσενικών ουσιαστικών  1.  Τα αρσενικά σε -ος (1)  2.  Τα αρσενικά σε -ος (2)  3.  Τα αρσενικά σε -ης  4.  Τα αρσενικά σε -ης/-ηδες  5.  Τα αρσενικά σε -ης/-εις  6.  Τα αρσενικά σε -υς  7.  Τα αρσενικά σε -ας  8.  Τα αρσενικά σε -άς/-άδες  9.  Τα αρσενικά σε -έας/-είς 10. Τα αρσενικά σε -ές 11. Τα αρσενικά σε -ους 12. Τα αρσενικά σε -ρ 13. Αρσενικά με άλλες καταλήξεις ► Η κλίση των θηλυκών ουσιαστικών  1.  Τα θηλυκά σε -α (1)  2.  Τα θηλυκά σε -α (2)  3.  Τα θηλυκά σε -ά/-άδες  4.  Τα θηλυκά σε -ση, -ξη, -ψη  5.  Τα υπόλοιπα θηλυκά σε -η (1)  6.  Τα υπόλοιπα θηλυκά σε -η (2)  7.  Τα θηλυκά σε -ος  8.  Τα θηλυκά σε -ας  9.  Τα θηλυκά σε -ης 10. Τα θηλυκά σε -ης/-εις 11. Τα θηλυκά σε -υς 12. Τα θηλυκά σε -ού 13. Τα θηλυκά σε -ρ 14. Τα θηλυκά σε -ω 15. Θηλυκά με άλλες καταλήξεις ► Η κλίση των ουδέτερων ουσιαστικών  1.  Τα ουδέτερα σε -ο (1)  2.  Τα ουδέτερα σε -ο (2)  3.  Τα ουδέτερα σε -σιμο, -ξιμο, -ψιμο  4.  Τα ουδέτερα σε -ι  5.  Τα ουδέτερα σε -υ  6.  Τα ουδέτερα σε -μα  7.  Τα ουδέτερα σε -ος  8.  Τα ουδέτερα σε -ας  9.  Τα ουδέτερα σε -ες 10. Τα ουδέτερα σε -ως 11. Τα ουδέτερα σε -ν 12. Τα ουδέτερα σε -ρ ► Τα άκλιτα ουσιαστικά  1.  Άκλιτα αρσενικά  2.  Άκλιτα θηλυκά  3.  Άκλιτα ουδέτερα

ΜΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ: Γραμματική Α΄-Γ΄ Γυμνασίου, Λεξικό της κοινής νεοελληνικής
ΕΙΚΟΝΕΣ: esseskincare.se, opentvgr@youtube, lagonika.gr, gotempi.gr