Τα θηλυκά σε -ση, -ξη, -ψη

Προσοχή στον πληθυντικό!

Τα περισσότερα θηλυκά σε -η λήγουν σε -ση, -ξη, -ψη.

Φύση

Ο πληθυντικός τους δε σχηματίζεται με τη σύγχρονη κατάληξη «-⁠ες», όπως στα υ­πό­λοι­πα θηλυκά σε -η, αλλά με την αρχαία κατάληξη «-⁠εις»:

• η γνώμη → οι γνώμες
• η γνώση → οι γνώσες γνώσεις

Ενικός αριθμός

Πληθυντικός αριθμός

η
της
τη

γνώση
γνώσης
γνώση

οι
των
τις

γνώσεις
γνώσεων
γνώσεις

Έτσι κλίνονται, μεταξύ άλλων, τα θηλυκά:

• βάση, βλέψη, βράση
• γεύση, δόση, δράση, δύση
• θέση, θλάση, θλίψη, θραύση
• κάμψη, κλήση, κλίση, κρίση
• λάμψη, λέξη, λήξη, λύση
• όψη
• παύση, πράξη, πτήση, πτώση
• στάση, στρώση, σχάση, σχέση
• τάξη, τάση, τήξη, τύψη
• φάση, φράση, φύση
• χρήση, ψύξη

Μετακίνηση τόνου

Στα προπαροξύτονα, που είναι και τα περισσότερα, ο τόνος κατεβαίνει μία θέση σε όλες τις πτώσεις του πληθυντικού:

Ενικός αριθμός

Πληθυντικός αριθμός

η
της
τη

διαφήμιση
διαφήμισης
διαφήμιση

οι
των
τις

διαφημίσεις
διαφημίσεων
διαφημίσεις

Έτσι κλίνονται, μεταξύ άλλων, τα θηλυκά:

• ανακάλυψη, άνεση, απάντηση
• γέννηση, διάκριση
• είδηση, έκρηξη, έκταση, εξαίρεση
• ίωση, κίνηση, λοίμωξη
• μετάφραση, μέτρηση, μίμηση
• όαση, οδήγηση, όρεξη, όσφρηση
• παράσταση, πρόσθεση, πρόταση
• ρύθμιση, ρύπανση
• σύγκρουση, συζήτηση, συνέντευξη
• ταξινόμηση, τηλεόραση
• υπενθύμιση, υπόθεση, υπόσχεση
• φόρτιση, χρέωση

Φόρτιση

Ειδικές περιπτώσεις

α) Η βρύση και η μέση σχηματίζουν τον πληθυντικό όπως τα απλά θηλυκά σε -η:

• η βρύση → οι βρύσες
• η μέση → οι μέσες

β) Κάποια θηλυκά σε -η, αντίθετα, κλίνονται σαν να έληγαν σε -ση, -ξη, -ψη:

Ενικός αριθμός

Πληθυντικός αριθμός

η
της
την

πόλη
πόλης
πόλη

οι
των
τις

πόλεις
πόλεων
πόλεις

Έτσι κλίνονται τα θηλυκά:

• γύρη, δύναμη, έπαυλη
• καμηλοπάρδαλη, κύστη
• λεοπάρδαλη
• πανήγυρη, πίστη, πόλη  
• σίκαλη, τίγρη, ύβρη

Όλα τα σύνθετα που σχηματίζουν:

• ιππο-δύναμη, υπερ-δύναμη
• μεγαλού-πολη, μητρό-πολη

Και μόνο στον πληθυντικό:

• οι Άλπεις
• οι Άνδεις

Λεοπάρδαλη

Παλαιότεροι τύποι

α) Σε κάποιες εκφράσεις έχει καθιερωθεί η αρχαιόμορφη γενική σε -εως: εξ αποστάσεως, σχέδιο πόλεως  

β) Πιο σπάνια μπορεί να συναντήσουμε και την αρχαιόμορφη ονομαστική σε -ις: η δύναμις, η κυβέρνησις, η πόλις

Ορθογραφία

Τα περισσότερα από αυτά τα όμορφα θηλυκά παράγονται από ρήματα. Αυτό, βέβαια, μας βοηθά και στην ορθογραφία:

• πρόσθεσα → πρόσθεση
• ξενάγησα → ξενάγηση
• γέμισα → γέμιση
• έλυσα → λύση
• απέδειξα → απόδειξη

Απόδειξη

• άνοιξα → άνοιξη
• έστρωσα → στρώση
• κατέρριψα → κατάρριψη
• μεταχειρίστηκα → μεταχείριση

Και λίγη εξάσκηση

Πατήστε στις εικόνες και ελέγξτε τις γνώσεις σας:

α β γ δ

► Η κλίση των ουσιαστικών ► Η κλίση των αρσενικών ουσιαστικών  1.  Τα αρσενικά σε -ος (1)  2.  Τα αρσενικά σε -ος (2)  3.  Τα αρσενικά σε -ης  4.  Τα αρσενικά σε -ης/-ηδες  5.  Τα αρσενικά σε -ης/-εις  6.  Τα αρσενικά σε -υς  7.  Τα αρσενικά σε -ας  8.  Τα αρσενικά σε -άς/-άδες  9.  Τα αρσενικά σε -έας/-είς 10. Τα αρσενικά σε -ές 11. Τα αρσενικά σε -ους 12. Τα αρσενικά σε -ρ 13. Αρσενικά με άλλες καταλήξεις ► Η κλίση των θηλυκών ουσιαστικών  1.  Τα θηλυκά σε -α (1)  2.  Τα θηλυκά σε -α (2)  3.  Τα θηλυκά σε -ά/-άδες  4.  Τα θηλυκά σε -ση, -ξη, -ψη  5.  Τα υπόλοιπα θηλυκά σε -η (1)  6.  Τα υπόλοιπα θηλυκά σε -η (2)  7.  Τα θηλυκά σε -ος  8.  Τα θηλυκά σε -ας  9.  Τα θηλυκά σε -ης 10. Τα θηλυκά σε -ης/-εις 11. Τα θηλυκά σε -υς 12. Τα θηλυκά σε -ού 13. Τα θηλυκά σε -ρ 14. Τα θηλυκά σε -ω 15. Θηλυκά με άλλες καταλήξεις ► Η κλίση των ουδέτερων ουσιαστικών  1.  Τα ουδέτερα σε -ο (1)  2.  Τα ουδέτερα σε -ο (2)  3.  Τα ουδέτερα σε -σιμο, -ξιμο, -ψιμο  4.  Τα ουδέτερα σε -ι  5.  Τα ουδέτερα σε -υ  6.  Τα ουδέτερα σε -μα  7.  Τα ουδέτερα σε -ος  8.  Τα ουδέτερα σε -ας  9.  Τα ουδέτερα σε -ες 10. Τα ουδέτερα σε -ως 11. Τα ουδέτερα σε -ν 12. Τα ουδέτερα σε -ρ ► Τα άκλιτα ουσιαστικά  1.  Άκλιτα αρσενικά  2.  Άκλιτα θηλυκά  3.  Άκλιτα ουδέτερα

ΜΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ: Γραμματική Ε΄-ΣΤ΄ Δημοτικού
ΕΙΚΟΝΕΣ: violina48@youtube, kouiz.gr, thetechwire.com, pxfuel.com, tovima.gr
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ: inschool.gr