Τα αρσενικά σε -ης

Εύκολη η γενική πληθυντικού!

Μαθητής

Αυτά τα αρσενικά είναι οξύτονα και παροξύτονα. Όλα, όμως, στη γενική του πληθυντικού τονίζονται στη λήγουσα:

Ενικός αριθμός

Πληθυντικός αριθμός

ο
του
τον

μαθητής
μαθητή
μαθητή

οι
των
τους

μαθητές
μαθητών
μαθητές

Έτσι κλίνονται, μεταξύ άλλων, τα αρσενικά:

• αγοραστής, αθλητής, αριθμητής
• βιολιστής, γυμναστής
• διαιτητής, δικαστής, διοικητής
• εγωιστής, εκτυπωτής, εξερευνητής
• θαυμαστής, θεατής, ιδρυτής
• κατακτητής, κολυμβητής, κριτής
• ληστής, μεταφραστής, μετρητής
• νικητής, νοσηλευτής, ομιλητής
• ποιητής, προπονητής, πωλητής
• σκακιστής, σπουδαστής, σχεδιαστής
• υπολογιστής, υποστηρικτής
• φοιτητής, χειριστής, χορευτής

Κολυμβητής

Μετακίνηση τόνου

Τα παροξύτονα στη γενική του πληθυντικού ακολουθούν τον γενικό κανόνα και τονίζονται στη λήγουσα:

Ενικός αριθμός

Πληθυντικός αριθμός

ο
του
τον

αγρότης
αγρότη
αγρότη

οι
των
τους

αγρότες
αγρoτών
αγρότες

Έτσι κλίνονται, μεταξύ άλλων, τα αρσενικά:

• αιμοδότης, ακροβάτης, αναγνώστης
• βιβλιοπώλης, δείκτης, διαβήτης
• επιβάτης, επισκέπτης, εργάτης
• ηγέτης, ιδιοκτήτης, ιππότης
• καθρέφτης, καλλιτέχνης, λιγνίτης
• μαγνήτης, μετεωρίτης, μονάρχης
• ναύτης, νεροχύτης, ορειβάτης
• παίκτης, πελάτης, πλανήτης
• στρατιώτης, συλλέκτης
• τεχνίτης, τοξότης, τραπεζίτης
• υπηρέτης, υπνοβάτης, φράχτης
• χάρτης, χτίστης, ψεύτης

Αγρότης

Δεύτερος πληθυντικός

Κάποια αρσενικά σε -ης σχηματίζουν και έναν δεύτερο, ανισοσύλλαβο πληθυντικό σε -ηδες:

• λεβέντες (χωρίς γενική) – λεβέντηδες
• μόρτες (χωρίς γενική) – μόρτηδες
• ξενύχτες (χωρίς γενική) – ξενύχτηδες
• ρεμπέτες (χωρίς γενική) – ρεμπέτηδες

Σε ορισμένα, μάλιστα, ο ανισοσύλλαβος δεύτερος τύπος σχηματίζεται με την κατάληξη -άδες και χρησιμοποιείται σε λόγο με ανεπίσημο ύφος:

• βουλευτές – βουλευτάδες
• δεσπότες – δεσποτάδες

Παρόμοια ζευγάρια:

• αφέντες (χωρίς γενική) – αφεντάδες
• βουτηχτές – βουτηχτάδες
• διευθυντές – διευθυντάδες
• δουλευτές – δουλευτάδες
• θεριστές – θεριστάδες
• καθηγητές – καθηγητάδες
• καλοθελητές – καλοθελητάδες
• πραματευτές – πραματευτάδες
• ράφτες – ραφτάδες
• τραγουδιστές – τραγουδιστάδες
• τρυγητές – τρυγητάδες
• ψάλτες – ψαλτάδες

Τραγουδιστής

Αρχαιόμορφη κλητική

Κάποια αρσενικά που δηλώνουν επάγγελμα ή δημόσιο λειτούργημα σχηματίζουν την κλητική του ενικού και με την παλαιότερη κατάληξη -α. Συνήθως, μάλιστα, προηγείται το «κύριε»:

• κύριε διευθυντά
• κύριε δικαστά
• κύριε διοικητά
• κύριε καθηγητά
• κύριε συνταγματάρχα

Και λίγη ορθογραφία

Αρκετά από τα αρσενικά σε -ης παράγονται από ρήματα. Αυτό, βέβαια, μας βοηθά και στην ορθογραφία:

• διαίρεσα → διαιρέτης
• έπαιξα → παίκτης
• νίκησα → νικητής
• φόρτισα → φορτιστής
• ενίσχυσα → ενισχυτής
• έδειξα → δείκτης
• εκτύπωσα → εκτυπωτής

► Η κλίση των ουσιαστικών ► Η κλίση των αρσενικών ουσιαστικών  1.  Τα αρσενικά σε -ος (1)  2.  Τα αρσενικά σε -ος (2)  3.  Τα αρσενικά σε -ης  4.  Τα αρσενικά σε -ης/-ηδες  5.  Τα αρσενικά σε -ης/-εις  6.  Τα αρσενικά σε -υς  7.  Τα αρσενικά σε -ας  8.  Τα αρσενικά σε -άς/-άδες  9.  Τα αρσενικά σε -έας/-είς 10. Τα αρσενικά σε -ές 11. Τα αρσενικά σε -ους 12. Τα αρσενικά σε -ρ 13. Αρσενικά με άλλες καταλήξεις ► Η κλίση των θηλυκών ουσιαστικών  1.  Τα θηλυκά σε -α (1)  2.  Τα θηλυκά σε -α (2)  3.  Τα θηλυκά σε -ά/-άδες  4.  Τα θηλυκά σε -ση, -ξη, -ψη  5.  Τα υπόλοιπα θηλυκά σε -η (1)  6.  Τα υπόλοιπα θηλυκά σε -η (2)  7.  Τα θηλυκά σε -ος  8.  Τα θηλυκά σε -ας  9.  Τα θηλυκά σε -ης 10. Τα θηλυκά σε -ης/-εις 11. Τα θηλυκά σε -υς 12. Τα θηλυκά σε -ού 13. Τα θηλυκά σε -ρ 14. Τα θηλυκά σε -ω 15. Θηλυκά με άλλες καταλήξεις ► Η κλίση των ουδέτερων ουσιαστικών  1.  Τα ουδέτερα σε -ο (1)  2.  Τα ουδέτερα σε -ο (2)  3.  Τα ουδέτερα σε -σιμο, -ξιμο, -ψιμο  4.  Τα ουδέτερα σε -ι  5.  Τα ουδέτερα σε -υ  6.  Τα ουδέτερα σε -μα  7.  Τα ουδέτερα σε -ος  8.  Τα ουδέτερα σε -ας  9.  Τα ουδέτερα σε -ες 10. Τα ουδέτερα σε -ως 11. Τα ουδέτερα σε -ν 12. Τα ουδέτερα σε -ρ ► Τα άκλιτα ουσιαστικά  1.  Άκλιτα αρσενικά  2.  Άκλιτα θηλυκά  3.  Άκλιτα ουδέτερα

ΜΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ: Γραμματική Α΄-Γ΄ Γυμνασίου
ΕΚΟΝΕΣ: vseosvita.ua, en.wikipedia.org, euractiv.com, liveabout.com