Τα αρσενικά σε -ης/-ηδες

Μπόλικα και ανισοσύλλαβα

Μπακάλης

Αυτά τα ουσιαστικά, όπως όλα τα ανισοσύλλαβα αρσενικά, έχουν δύο θέματα:

Ένα για τις πτώσεις του ενικού αριθμού: μπακάλ-ης, μπακάλ-η

Και ένα για τις πτώσεις του πληθυντικού: μπακάληδ-ες, μπακάληδ-ων

Σχεδόν όλα είναι οξύτονα ή παροξύτονα:

Ενικός αριθμός

Πληθυντικός αριθμός

ο
του
τον

μπακάλης
μπακάλη
μπακάλη

οι
των
τους

μπακάληδες
μπακάληδων
μπακάληδες

Έτσι κλίνονται τα αρσενικά:

• ακαμάτης, ατζαμής, ατζέντης
• γιάπης, γιωταχής, γκιαούρης, γόης
• δερβίσης, εργένης, ιμάμης
• καουμπόης, κουτσομπόλης, κύρης
• μανάβης, μπεκρής, μπέμπης
• νταής, ντελάλης, ξεκούτης
• πεντοζάλης, πεταλωτής
• ρεζίλης, σεΐχης, σερίφης
• τσιφούτης, τσοπάνης
• φασουλής, φαφούτης
• χαλίφης, χασάπης, χασομέρης  

Με τον ίδιο τρόπο κλίνονται:

α) Τα αρσενικά που λήγουν σε:

• -άρης (βαρκάρης, τριαντάρης)
• -έρης (νταλικέρης, τιμονιέρης)
• -ίρης (βεζίρης, μουσαφίρης)
• -λής (μουστακαλής)
• -ούλης (αδελφούλης, παππούλης)
• -τζής (καφετζής, χιμπατζής)

β) Πολλά κύρια ονόματα. Τα περισσότερα τα συναντούμε και στον πληθυντικό αριθμό:

• Αντώνης, Βαγγέλης, Βασίλης
• Γενάρης, Γιάννης, Δημήτρης
• Ηρακλής, Θανάσης, Ιορδάνης
• Καραγκιόζης, Κωστής, Λευτέρης
• Μιχάλης, Παναγιώτης, Περικλής
• Σωτήρης, Φώτης, Ωνάσης

γ) Το αρσενικό των επιθέτων σε -ης, -α, -ικο και -ής, -ού, -ίδικο:

• ζαβολιάρης, τεμπέλης
• γκαφατζής, πλακατζής

Μπέμπης

Τα λίγα προπαροξύτονα

Ο κοτζάμπασης και ο φούρναρης στον πληθυντικό κατεβάζουν τον τόνο μία θέση, εφόσον ποτέ δεν μπαίνει τόνος πριν την προπαραλήγουσα:

• κοτζάμπασης → κοτζαμπάσηδες
• φούρναρης → φουρνάρηδες

Δεύτερος πληθυντικός

Μερικά από αυτά τα αρσενικά παρουσιάζουν στον πληθυντικό και πιο λαϊκούς τύπους με τις καταλήξεις -αίοι, -αίων, -αίους:

• κατεργάρηδες – κατεργαραίοι
• Κολοκοτρώνηδες – Κολοκοτρωναίοι
• μουσαφίρηδες – μουσαφιραίοι
• νοικοκύρηδες – νοικοκυραίοι
• τσοπάνηδες – τσοπαναραίοι

► Η κλίση των ουσιαστικών ► Η κλίση των αρσενικών ουσιαστικών  1.  Τα αρσενικά σε -ος (1)  2.  Τα αρσενικά σε -ος (2)  3.  Τα αρσενικά σε -ης  4.  Τα αρσενικά σε -ης/-ηδες  5.  Τα αρσενικά σε -ης/-εις  6.  Τα αρσενικά σε -υς  7.  Τα αρσενικά σε -ας  8.  Τα αρσενικά σε -άς/-άδες  9.  Τα αρσενικά σε -έας/-είς 10. Τα αρσενικά σε -ές 11. Τα αρσενικά σε -ους 12. Τα αρσενικά σε -ρ 13. Αρσενικά με άλλες καταλήξεις ► Η κλίση των θηλυκών ουσιαστικών  1.  Τα θηλυκά σε -α (1)  2.  Τα θηλυκά σε -α (2)  3.  Τα θηλυκά σε -ά/-άδες  4.  Τα θηλυκά σε -ση, -ξη, -ψη  5.  Τα υπόλοιπα θηλυκά σε -η (1)  6.  Τα υπόλοιπα θηλυκά σε -η (2)  7.  Τα θηλυκά σε -ος  8.  Τα θηλυκά σε -ας  9.  Τα θηλυκά σε -ης 10. Τα θηλυκά σε -ης/-εις 11. Τα θηλυκά σε -υς 12. Τα θηλυκά σε -ού 13. Τα θηλυκά σε -ρ 14. Τα θηλυκά σε -ω 15. Θηλυκά με άλλες καταλήξεις ► Η κλίση των ουδέτερων ουσιαστικών  1.  Τα ουδέτερα σε -ο (1)  2.  Τα ουδέτερα σε -ο (2)  3.  Τα ουδέτερα σε -σιμο, -ξιμο, -ψιμο  4.  Τα ουδέτερα σε -ι  5.  Τα ουδέτερα σε -υ  6.  Τα ουδέτερα σε -μα  7.  Τα ουδέτερα σε -ος  8.  Τα ουδέτερα σε -ας  9.  Τα ουδέτερα σε -ες 10. Τα ουδέτερα σε -ως 11. Τα ουδέτερα σε -ν 12. Τα ουδέτερα σε -ρ ► Τα άκλιτα ουσιαστικά  1.  Άκλιτα αρσενικά  2.  Άκλιτα θηλυκά  3.  Άκλιτα ουδέτερα

ΜΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ: Γραμματική Α΄-Γ΄ Γυμνασίου, Βικιλεξικό
ΕΚΟΝΕΣ: fotocommunity.de, pronews.gr, podilato98.blogspot.com