Αόριστοι της Α΄ συζυγίας που χρειάζονται προσοχή (1)

Σε μερικά ρήματα το αοριστικό θέμα (άρα και ο αόριστος) σχηματίζεται ανώμαλα, δηλαδή με μη αναμενόμενο τρόπο.

Ο κατάλογος που ακολουθεί είναι ενδεικτικός. Περισσότερα ανώμαλα ρήματα θα βρείτε στο βιβλίο της Γραμματικής μας.

Ενεργητική φωνή

1. Αλλαγή στο φωνήεν του ενεστωτικού θέματος

Το αι γίνεται α:

• καίω – έκαψα
• κλαίω – έκλαψα

Το αι γίνεται η:

• παίρνω – πήρα

Το ε γίνεται α:

• γδέρνω – έγδαρα
• ψέλνω – έψαλα

Το ε γίνεται ει:

• γέρνω – έγειρα
• δέρνω – έδειρα
• μένω – έμεινα
• σπέρνω – έσπειρα
• στέλνω – έστειλα

Και μερικά σύνθετα:

• ανατέλλω – ανάτειλα / ανέτειλα
• απονέμω – απένειμα
• αποστέλλω – απέστειλα
• καταγγέλλω – κατάγγειλα / κατήγγειλα
• παραγγέλνω – παράγγειλα / παρήγγειλα

Το ε γίνεται ευ:

• αναπνέω – ανάπνευσα / ανέπνευσα
• καταρρέω – κατέρρευσα
• πλέω – έπλευσα

Το ε γίνεται υ:

• σέρνω – έσυρα

Το ευ γίνεται υ:

• φεύγω – έφυγα

Έφυγε

Το ι γίνεται η:

• βρίσκω – βρήκα

Το ι γίνεται ω:

• δίνω – έδωσα
• προδίδω – πρόδωσα

2. Αλλαγή στο σύμφωνο του ενεστωτικού θέματος

Το τ γίνεται θ:

• τρέφω – έθρεψα

3. Άλλες περιπτώσεις

Αλλαγή ολόκληρου του ενεστωτικού θέματος:

• βλέπω – είδα
• λέω – είπα
• τρώω – έφαγα

Καμία αλλαγή του ενεστωτικού θέματος (ο αόριστος είναι ίδιος με τον παρατατικό):

• κάνω – έκανα
• παρασύρω – παρέσυρα
• παρατείνω – παρέτεινα

Παρόμοια ρήματα: αρέσω, κλίνω, περιμένω, τρέμω, ρήματα σε -ύνω (απομακρύνω, μολύνω), ρήματα σε -φέρω (προσφέρω, υποφέρω)

Επιπλέον:

• απολαμβάνω – απόλαυσα
• βάζω – έβαλα
• βγάζω – έβγαλα
• πίνω – ήπια
• φέρνω – έφερα

Αλλά και:

• αυξάνω – αύξησα
• βόσκω – βόσκησα
• θέλω – θέλησα
• παριστάνω – παρέστησα

Ήπιε

Παθητική φωνή

Τα περισσότερα ανώμαλα ρήματα σχηματίζουν τον παθητικό αόριστο από τον ενεργητικό με αναμενόμενο τρόπο:

• αύξησα – αυξήθηκα
• έγδαρα – γδάρθηκα
• έπλυνα – πλύθηκα
• έσυρα – σύρθηκα
• ζέστανα – ζεστάθηκα

Μερικά, ωστόσο, παρουσιάζουν κάποιες ιδιομορφίες και χρειάζονται προσοχή:

1. Αλλαγή στο φωνήεν του ενεστωτικού θέματος

Το αι γίνεται α:

• παρασταίνομαι – παραστάθηκα
• φαίνομαι – φάνηκα
• χαίρομαι – χάρηκα

Το αι γίνεται ευ:

• μαθαίνομαι – μαθεύτηκα

Το ε γίνεται α:

• βρέχομαι – βράχηκα
• δέρνομαι – δάρθηκα
• ντρέπομαι – ντράπηκα
• στέκομαι – στάθηκα
• στέλνομαι – στάλθηκα
• στρέφομαι – στράφηκα
• τρέπομαι – τράπηκα
• τρέφομαι – τράφηκα

Το ει γίνεται α:

• παρατείνομαι – παρατάθηκα
• φθείρομαι – φθάρηκα / φθάρθηκα

Το η γίνεται ε:

• αφήνομαι – αφέθηκα

Το ι γίνεται ε:

• βρίσκομαι – βρέθηκα

Το ι γίνεται ο:

• δίνομαι – δόθηκα
• προδίδομαι – προδόθηκα

2. Άλλες περιπτώσεις

Αλλαγή ολόκληρου του ενεστωτικού θέματος:

• βλέπομαι – ειδώθηκα
• λέγομαι – ειπώθηκα
• τρώγομαι – φαγώθηκα

Αλλά και:

• έρχομαι – ήρθα

Αρχαία κατάληξη σε -ην:

• εκπλήσσομαι – εξεπλάγην
• εμπλέκομαι – ενεπλάκην

Αόριστος σε -ήθηκα:

• απονέμομαι – απονεμήθηκα
• διαμαρτύρομαι – διαμαρτυρήθηκα
• εύχομαι – ευχήθηκα

Παρόμοια ρήματα σε -βάλλομαι: αναβάλλομαι – αναβλήθηκα, αποβάλλομαι, επιβάλλομαι, μεταβάλλομαι, προσβάλλομαι

Επιπλέον:

• κόβομαι – κόπηκα
• πνίγομαι – πνίγηκα

Αλλά και:

• γίνομαι – έγινα / γίνηκα
• κάθομαι – κάθισα / έκατσα
• σέβομαι – σεβάστηκα
• υπόσχομαι – υποσχέθηκα

Αόριστοι που χρειάζονται προσοχή στην ορθογραφία

Τα θέματα των ρημάτων 1. Από τον ενεστώτα στον αόριστο 2. Αόριστοι της Α΄ συζυγίας που χρειάζονται προσοχή (1) 3. Αόριστοι της Α΄ συζυγίας που χρειάζονται προσοχή (2) 4. Αόριστοι της Β΄ συζυγίας που χρειάζονται προσοχή 5. Μετά τον αόριστο

ΜΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ: Γραμματική Ε΄-ΣΤ΄ Δημοτικού, Λεξικό της κοινής νεοελληνικής, Γραμματική της ελληνικής γλώσσας
ΕΙΚΟΝΕΣ: theloch.org, natural-food.asia, youtube.com