8 Μαΐ 2024

Ρήματα σε -ομαι με λόγιο αόριστο

Λίγα και καλά!

Μερικά ρήματα της Α΄ συζυγίας σχηματίζουν τον αόριστο της παθητικής φωνής με αύξηση και αρχαίες καταλήξεις, κάτι που μας ξενίζει ή και μας μπερδεύει:
  • εμ-πλέκομαι → εν-επλάκην
  • συλ-λαμβάνομαι → συν-ελήφθην
  • εκ-πλήσσομαι → εξ-επλάγην
  • προ-άγομαι → προ-ήχθην


Αυτές οι διαφοροποιήσεις παρουσιάζονται στα πρόσωπα του ενικού αριθμού και στο γ΄ πληθυντικό:


εμπλέκομαι

εν-επλάκην
εν-επλάκης
εν-επλάκη

εμ-πλακήκαμε
εμ-πλακήκατε
εν-επλάκησαν


συλλαμβάνομαι

συν-ελήφθην
συν-ελήφθης
συν-ελήφθη

συλ-ληφθήκαμε
συλ-ληφθήκατε
συν-ελήφθησαν


εκπλήσσομαι

εξ-επλάγην
εξ-επλάγης
εξ-επλάγη

εκ-πλαγήκαμε
εκ-πλαγήκατε
εξ-επλάγησαν


προάγομαι

προ-ήχθην
προ-ήχθης
προ-ήχθη

προ-αχθήκαμε
προ-αχθήκατε
προ-ήχθησαν


Για τις αλλαγές που επιφέρει η εσωτερική αύξηση στις περισσότερες προθέσεις πατήστε εδώ.

Μετά τον αόριστο

Ο απλός μέλλοντας και οι συντελεσμένοι χρόνοι σχηματίζονται κανονικά, χωρίς την αύξηση του αορίστου:

εμπλέκομαι / ενεπλάκην
  • θα εμπλακώ
  • έχω εμπλακεί

συλλαμβάνομαι / συνελήφθην
  • θα συλληφθώ
  • έχω συλληφθεί

εκπλήσσομαι / εξεπλάγην
  • θα εκπλαγώ
  • έχω εκπλαγεί

προάγομαι / προήχθην
  • θα προαχθώ
  • έχω προαχθεί

Δεύτεροι τύποι

Σε κάποια ρήματα με σύγχρονο αόριστο αυτοί οι λόγιοι τύποι εμφανίζονται μόνο σε επίσημο περιβάλλον ή σε στερεότυπες εκφράσεις:
  • Εξελέγη δήμαρχος για δεύτερη φορά.
    (εκλέχτηκε)
  • Υπεβλήθη σε χειρουργική επέμβαση.
    (υποβλήθηκε)
  • Το μήνυμα εστάλη.
    (στάλθηκε)


Παρόμοιες περιπτώσεις

Ο λόγιος αόριστος σε -ην/-ης συναντάται επίσης στα περισσότερα σύνθετα του «βαίνω», αλλά και σε ορισμένα αρχαιόκλιτα ρήματα σε -μαι:

μεταβαίνω / μετέβην
  • θα μεταβώ
  • έχω μεταβεί
εκρήγνυμαι / εξερράγην
  • θα εκραγώ
  • έχω εκραγεί


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Το σχόλιό σας θα εγκριθεί πρώτα από τον δάσκαλο98. Παρακαλώ μη γράφετε με greeklish ή κεφαλαία (σημαίνει ότι φωνάζετε), γιατί τα σχόλια θα διαγράφονται.
Πριν τη δημοσίευση ελέγξτε για τυχόν λάθη απροσεξίας, πατώντας στην «Προεπισκόπηση». Περισσότερα εδώ.