Τα ρήματα σε -ώ/-άς

Η πρώτη τάξη της Β΄ συζυγίας

Εδώ βρίσκονται τα λιγότερα ρήματα της Β΄ συζυγίας. Το θέμα τους είναι ίδιο σε όλους τους χρόνους.

Κολυμπάει

Η ιδιομορφία αυτών των ρημάτων είναι ότι σχηματίζουν τους συνεχείς χρόνους με δύο ομάδες καταλήξεων.

Οι πρώτες συνηθίζονται στον γραπτό λόγο και γενικότερα σε περιστάσεις με επίσημο ύφος:

• αγαπώ, αγαπούσα, θα αγαπώ

Οι δεύτερες συνηθίζονται στον προφορικό λόγο και σε περιστάσεις με καθημερινό ή ανεπίσημο ύφος:

• αγαπάω, αγάπαγα, θα αγαπάω

Οι συνεχείς χρόνοι

Ο ενεστώτας και ο συνεχής μέλλοντας έχουν τις ίδιες καταλήξεις:

Ενεστώτας

αγαπώ
αγαπάς
αγαπά

αγαπούμε
αγαπάτε
αγαπούν*

Παρατατικός

αγαπούσα
αγαπούσες
αγαπούσε

αγαπούσαμε
αγαπούσατε
αγαπούσαν*

Συνεχής μέλλοντας

θα αγαπώ

* Εναλλακτικοί τύποι: αγαπούνε, αγαπούσανε

Ενεστώτας

αγαπάω
αγαπάς
αγαπάει

αγαπάμευ
αγαπάτε
αγαπάνε*

Παρατατικός

αγάπαγα
αγάπαγες
αγάπαγε

αγαπάγαμεα
αγαπάγατε
αγάπαγαν*

Συνεχής μέλλοντας

θα αγαπάω

* Εναλλακτικοί τύποι: αγαπάν, αγαπάγανε (αγαπάγαν)

❮ ❯

Οι απλοί και συντελεσμένοι χρόνοι

Στους συντελεσμένους χρόνους (παρακείμενο, υπερσυντέλικο, συντελεσμένο μέλλοντα) η κατάληξη είναι άκλιτη.

Επιλέον, όλα τα «ησ-» με τα οποία αρχίζουν οι καταλήξεις γράφονται με ήτα:

Αόριστος

αγάπησα
αγάπησες
αγάπησε

αγαπήσαμε
αγαπήσατε
αγάπησαν*

Απλός μέλλοντας

θα αγαπήσω
θα αγαπήσεις
θα αγαπήσει

θα αγαπήσουμε
θα αγαπήσετε
θα αγαπήσουν*

Συντελεσμένοι χρόνοι

έχω / είχα / θα έχω αγαπήσει

* Εναλλακτικοί τύποι: αγαπήσανε (αγαπήσαν), θα αγαπήσουνε

Έτσι κλίνονται, μεταξύ άλλων, τα ρήματα:

• ακουμπώ, απαντώ, βοηθώ, γλεντώ
• ζητώ, κολυμπώ, κουνώ, κυνηγώ
• λιποθυμώ, μελετώ, μετρώ, μιλώ
• νικώ, ξεκινώ, ξενυχτώ, ξυπνώ
• παρατώ, περπατώ, πολεμώ, ρωτώ
• σταματώ, τολμώ, φιλώ, χαιρετώ

Αλλά και τα σύνθετα σε -κοπώ:

• γλεντοκοπώ, γρονθοκοπώ
• ιδροκοπώ, λαμποκοπώ
  (όμως: χρεοκοπώ/-είς)

Μιλάει

Ανώμαλες καταλήξεις

Σε μερικά ρήματα οι καταλήξεις των απλών και συντελεσμένων χρόνων δεν ξεκινούν με «ησ-» και χρειάζονται προσοχή:

γελώ

• γέλασα
• θα γελάσω
• έχω γελάσει

τραβώ

• τράβηξα
• θα τραβήξω
• έχω τραβήξει

Παρόμοια ρήματα σε

• -ασα: γερνώ, δρω, ξεχνώ, περνώ
• -αξα: κοιτώ, πετώ
• -εσα: βαρώ, πονώ, φορώ, χωρώ
• -ηξα: βουτώ, ζουλώ, ρουφώ, φυσώ
• -υσα: μεθώ

Οι άλλες εγκλίσεις

Οι χρόνοι είναι μορφές της οριστικής. Οι άλλες εγκλίσεις σχηματίζονται με παρόμοιο τρόπο.  

Υποτακτική

• Συνεχής: να αγαπώ/αγαπάω
• Απλή: να αγαπήσω
• Συντελεσμένη: να έχω αγαπήσει
• Άλλοι τύποι: να αγαπούσα/αγάπαγα, να αγάπησα, να είχα αγαπήσει

Προστακτική

• Συνεχής: αγάπα, αγαπάτε
• Απλή: αγάπησε, αγαπήστε

Χαιρετάει

Διαφοροποιήσεις

α) Ορισμένα ρήματα λόγιας προέλευσης δε σχηματίζουν τις δεύτερες καταλήξεις σε «-⁠άω» και «-αγα»:

• αγωνιώ, αναρτώ, αντανακλώ
• ασφυκτιώ, αφορώ, δρω, εκτιμώ
• ερευνώ, καθιστώ, προσδοκώ
• σιωπώ, φοιτώ, ωχριώ

β) Άλλα ρήματα ωστόσο, πιο λαϊκά, εμφανίζονται συχνότερα με αυτές τις δεύτερες καταλήξεις:

• βαράω, βρομάω, γρατζουνάω
• κοπανάω, λυσσάω, μουρμουράω
• πονάω, τσιγκλάω, φυσάω

γ) Μερικά λαϊκά ρήματα, επίσης, σχηματίζουν σύνθετα που ακολουθούν την κλίση της δεύτερης τάξης:

• κρατώ, κρατάς
  αλλά: επικρατώ, επικρατείς
• πονώ, πονάς
  αλλά: προπονώ, προπονείς
• φορώ, φοράς
  αλλά: πληροφορώ, πληροφορείς
• χωρώ, χωράς
  αλλά: υποχωρώ, υποχωρείς

► Η κλίση των ρημάτων  1.  Τα ρήματα σε -ω  2.  Τα συνηρημένα ρήματα σε -ω  3.  Τα ρήματα σε -λλω  4.  Τα σύνθετα του «άγω»  5.  Τα σύνθετα του «βαίνω»  6.  Το ρήμα «έχω»  7.  Τα ρήματα σε -ώ/-άς  8.  Τα ρήματα σε -ώ/-είς  9.  Τα ρήματα σε -ομαι 10. Ρήματα σε -ομαι με λόγιο αόριστο 11. Τα ρήματα σε -ιέμαι 12. Τα ρήματα σε -ούμαι 13. Ο παρατατικός των ρημάτων σε -ούμαι 14. Τα ρήματα σε -άμαι 15. Τα ρήματα σε -ώμαι 16. Η οικογένεια του «τίθεμαι» 17. Η οικογένεια του «ίσταμαι» 18. Αρχαιόκλιτα ρήματα σε -μαι 19. Το ρήμα «είμαι» ► Οι λόγιοι αόριστοι σε -ην/-ης ► Οι εναλλακτικές καταλήξεις των ρημάτων

ΜΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ: Γραμματική Ε΄-ΣΤ΄ Δημοτικού, Γραμματική Α΄-Γ΄ Γυμνασίου, Λεξικό της κοινής νεοελληνικής, Λεξικό των δυσκολιών και των λαθών στη χρήση της Ελληνικής
ΕΙΚΟΝΕΣ: swimmingworldmagazine.com, podilato98.blogspot.com (από el.wiktionary.org), freepik.com, forbes.com