14 Δεκ 2022

Αρσενικά με άλλες καταλήξεις

Λίγα και καλά!

Αυτά τα ουσιαστικά μάς έρχονται από τα αρχαία ελληνικά και λήγουν σε -ις, -ων και -ως.

1 Κάποια όμορφα σύνθετα σε -ις εμφανίζονται ολοένα και πιο σπάνια στον λόγο μας:
  • ο άπατρις, του απάτριδος
    οι απάτριδες, των απάτριδων
  • ο ρίψασπις, του ριψάσπιδος
    οι ριψάσπιδες, των ριψασπίδων

Ευτυχώς, ο εύελπις τη γλιτώνει λόγω της ομώνυμης στρατιωτικής σχολής:
  • ο εύελπις, του εύελπη (ή ευέλπιδος)
    οι ευέλπιδες, των ευέλπιδων (ή ευελπίδων)


2 Ο όρχις και ο όφις λήγουν επίσης σε -ις, αλλά κλίνονται με διαφορετικό τρόπο:
  • ο όρχις, του όρχεως, τον όρχι
    οι όρχεις, των όρχεων, τους όρχεις
  • ο όφις, του όφεως, τον όφι
    οι όφεις, των όφεων, τους όφεις

3 Όλο πιο σπάνια συναντούμε και τα αρσενικά με την παλαιά κατάληξη -ων:
  • ο διδάσκων, του διδάσκοντος  
  • ο αντιφρονών, του αντιφρονούντος  
  • ο επιζών, του επιζώντος  
  • ο μετριόφρων, του μετριόφρονος  

Σιγά σιγά οι λέξεις αυτές αντικαθίστανται από τύπους που έχουν τη σύγχρονη κατάληξη σε -ας:
  • ο διδάσκοντας
  • ο αντιφρονούντας
  • ο επιζώντας
  • ο μετριόφρονας


4 Ο Άθως σχηματίζει επίσης διπλούς τύπους κατά την κλίση του:
  • ο Άθως, του Άθω, τον Άθω
  • ο Άθωνας, του Άθωνα, τον Άθωνα

Αρσενικά σε -ου

Εδώ συναντούμε τα επώνυμα σε -ου. Είναι άκλιτα και στους δυο αριθμούς, ωστόσο μερικά σχηματίζουν και έναν δεύτερο (ή και τρίτο) πληθυντικό που κλίνεται:
  • ο Χατζηανδρέου, οι Χατζηανδρέου
    αλλά και: οι Χατζηανδρέηδες
  • ο Παπαναστασίου, οι Παπαναστασίου
    αλλά και: οι Παπαναστασαίοι
  • ο Οικονόμου, οι Οικονόμου
    αλλά και: οι Οικονόμηδες / Οικονομαίοι
  • ο Καμπούρογλου, οι Καμπούρογλου
    αλλά και: οι Καμπούρογλοι / Καμπουρογλαίοι


ΜΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ: Λεξικό της κοινής νεοελληνικής, Βικιλεξικό
ΕΙΚΟΝΕΣ: onalert.gr, 15epalthessalonikis.wordpress.com

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Το σχόλιό σας θα εγκριθεί πρώτα από τον δάσκαλο98. Παρακαλώ μη γράφετε με greeklish ή κεφαλαία (σημαίνει ότι φωνάζετε), γιατί τα σχόλια θα διαγράφονται.
Πριν τη δημοσίευση ελέγξτε για τυχόν λάθη απροσεξίας, πατώντας στην «Προεπισκόπηση». Περισσότερα εδώ.