Αρχαιόκλιτα και... ενδιαφέροντα!
Αυτά τα όμορφα επίθετα μάς έρχονται από τα αρχαία ελληνικά και χρειάζονται λίγη προσοχή.
Στην πραγματικότητα είναι αρχαίες επιθετικές μετοχές, δηλαδή έχουν δημιουργηθεί από ρήματα:
- ο ενδιαφέρων, η ενδιαφέρουσα, το ενδιαφέρον
- ο δευτερεύων, η δευτερεύουσα, το δευτερεύον
Ενδιαφέρον βιβλίο
Τα περισσότερα είναι παροξύτονα και στη γενική πληθυντικού κατεβάζουν τον τόνο και στα τρία γένη.
Επιπλέον:
Τα αρσενικά διατηρούν το ωμέγα μόνο στην ονομαστική του ενικού.
Τα θηλυκά κλίνονται όπως η γυναίκα και δεν παρουσιάζουν κάποια δυσκολία.
Τα ουδέτερα κλίνονται όπως το συμφέρον, που είναι άλλωστε ουσιαστικοποιημένο επίθετο αυτής της ομάδας. Επίσης, έχουν και στους δύο αριθμούς την ίδια γενική με τα αρσενικά.
Ενικός αριθμός
Πληθυντικός αριθμός
ο
του
τον
ενδιαφέρων
ενδιαφέροντος
ενδιαφέροντα
οι
των
τους
ενδιαφέροντες
ενδιαφερόντων
ενδιαφέροντες
η
της
την
ενδιαφέρουσα
ενδιαφέρουσας
ενδιαφέρουσα
οι
των
τις
ενδιαφέρουσες
ενδιαφερουσών
ενδιαφέρουσες
το
του
το
ενδιαφέρον
ενδιαφέροντος
ενδιαφέρον
τα
των
τα
ενδιαφέροντα
ενδιαφερόντων
ενδιαφέροντα
Εξασκηθείτε με ένα ουσιαστικό (π.χ. ο ενδιαφέρων άνθρωπος, η ενδιαφέρουσα πληροφορία, το ενδιαφέρον βιβλίο)
Έτσι κλίνονται, μεταξύ άλλων, τα επίθετα:
- ακμάζων, αποκλίνων, αύξων
- δεσπόζων, δευτερεύων, δέων
- εξέχων, εορτάζων, επείγων
- ισχύων, καλπάζων, μέλλων
- πάσχων, πλεονάζων, προεδρεύων
- πρωτεύων, ρέων, σημαίνων
- συμμετέχων, συμφέρων, τρέχων
- υπάρχων, υπογράφων, φθίνων
Τα λίγα οξύτονα
Τα οξύτονα σε -ών, -ούσα, -όν είναι λίγα και κλίνονται ακόμη πιο εύκολα, αφού ο τόνος μετακινείται μόνο στα θηλυκά:
- ο παρών, του παρόντος
οι παρόντες, των παρόντων - η παρούσα, της παρούσας
οι παρούσες, των παρουσών - το παρόν, του παρόντος
τα παρόντα, των παρόντων
Παρόμοια επίθετα:
- αποθανών, αποτυχών, απών
- επιτυχών, παθών, παρελθών
Σύγχρονη χρήση
Πολλές από αυτές τις αρχαίες μετοχές έχουν επιβιώσει αποσπασματικά στη γλώσσα μας, δηλαδή δε σχηματίζουν όλα τα γένη ή όλες τις πτώσεις.
α) Κάποιες τις συναντούμε μόνο σε καθιερωμένες φράσεις λόγιας προέλευσης.
Φράσεις με αρσενικά σε -ων:
- ο διευθύνων σύμβουλος
- ο θεράπων ιατρός
- ο ιθύνων νους
- ο περιβάλλων χώρος
- ο περιοδεύων θίασος
- ο πρέπων σεβασμός
- ο πρώτος τυχών
- ο υπερβάλλων ζήλος
Φράσεις με θηλυκά σε -ουσα:
- η αρμόζουσα απάντηση
- η άρχουσα τάξη
- η βαρύνουσα σημασία
- η περιρρέουσα ατμόσφαιρα
Φράσεις με ουδέτερα σε -ον:
- το αναβράζον δισκίο
- το διανυκτερεύον φαρμακείο
- το φλέγον ζήτημα
- τα διαφυγόντα κέρδη
- το εφημερεύοντα νοσοκομεία
- τα λιμνάζοντα ύδατα
β) Άλλες έχουν ουσιαστικοποιηθεί, δηλαδή χρησιμοποιούνται ως ουσιαστικά:
- ο ενάγων, η ενάγουσα
- ο επιλαχών, η επιλαχούσα
- οι διδάσκοντες, οι επιβαίνοντες
- οι ιθύνοντες, οι παθόντες
Σιγά σιγά, ωστόσο, το αρσενικό τους αποκτά τη σύγχρονη κατάληξη σε -ας:
- ο διδάσκων → ο διδάσκοντας
- ο επιλαχών → ο επιλαχόντας
- ο παθών → ο παθόντας
Προσέξτε τι δίνετε!
Η φράση «δίνω το παρών» σημαίνει «παρουσιάζομαι κάπου, ήρθα, είμαι παρών» και χρησιμοποιεί το επίθετο στο αρσενικό γένος:
- δίνω το παρόν παρών σε μια εκδήλωση
Αυτό το «παρών» δεν αλλάζει, ακόμη και αν το... δίνει μια γυναίκα ή περισσότεροι άνθρωποι:
- Ο μπαμπάς έδωσε το παρών.
- Η μαμά έδωσε το παρών.
- Το παιδί τους έδωσε το παρών.
- Όλοι μαζί έδωσαν το παρών.
ΜΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ: Γραμματική Ε΄-ΣΤ΄ Δημοτικού, Γραμματική Α΄-Γ΄ Γυμνασίου, Λεξικό της κοινής νεοελληνικής
ΕΙΚΟΝΕΣ: grandparissud.fr, RaniaSchool@youtube, Glossologia@facebook, EthnosNewspaper@youtube, eleftheri_pena@youtube
ΕΙΚΟΝΕΣ: grandparissud.fr, RaniaSchool@youtube, Glossologia@facebook, EthnosNewspaper@youtube, eleftheri_pena@youtube
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου