Τα επίθετα σε -ος, -α, -ο

Πολλά και σημαντικά!

Αστείος

Αυτά τα όμορφα επίθετα δεν παρουσιάζουν κάποια δυσκολία. Σε κάθε γένος έχουν τις καταλήξεις γνωστών ουσιαστικών:

• ο αστείος → οι αστείοι  
• η αστεία → οι αστείες  
• το αστείο → τα αστεία  

Έτσι κλίνονται, μεταξύ άλλων, τα επίθετα:

• άδειος, αθώος, αρχαίος
• βόρειος, γκρίζος, γνήσιος
• ελπιδοφόρος, ζημιογόνος
• ημερήσιος, ήπιος, θαρραλέος
• ίδιος, μοντέρνος, μπάσος
• νέος, νικηφόρος, ντόμπρος
• όμοιος, ονειροπόλος, όρθιος
• παλιός, πανούργος, ρυπογόνος
• σκούρος, σπινθηροβόλος, σώος
• ταλαντούχος, τέλειος, τρύπιος
• φάλτσος, χρονοβόρος, ωραίος

Άδειο

Ειδικές περιπτώσεις

α) Το επίθετο δεξιός, δεξιά, δεξιό σχηματίζει τους εναλλακτικούς τύπους «δεξής» και «δεξί» στο αρσενικό και στο ουδέτερο, και μόνο στον ενικό αριθμό:

• ο δεξής, του δεξή, τον δεξή (καθρέφτη)
• το δεξί, του δεξιού, το δεξί (χέρι)

β) Ο γλυκός και ο φρέσκος σχηματίζουν τον ενικό του θηλυκού με ένα γιώτα πριν τις καταλήξεις:

• ο γλυκός, η γλυκιά, το γλυκό
• ο φρέσκος, η φρέσκια, το φρέσκο

Στον πληθυντικό, ωστόσο, το γιώτα του ενικού αποβάλλεται:

• η γλυκιά, της γλυκιάς
  οι γλυκές, των γλυκών
• η φρέσκια, της φρέσκιας
  οι φρέσκες, των φρέσκων

Παλαιότεροι τύποι

Σε ορισμένα επίθετα επιβιώνουν τύποι με αρχαιόμορφη γενική, ακόμη και με αρχαιόμορφο θηλυκό:

• των δημόσιων δημοσίων υπαλλήλων  
• η χειμέρια χειμερία νάρκη  

Οι τύποι αυτοί συνηθίζονται σε λόγο με επίσημο ύφος ή σε κάποιες καθιερωμένες φράσεις.

Η κλίση των επιθέτων  1.  Τα επίθετα σε -ος, -η, -ο  2.  Τα επίθετα σε -ος, -α, -ο  3.  Τα επίθετα σε -ος, -ος, -ο  4.  Τα επίθετα σε -ης, -ης, -ες  5.  Τα επίθετα σε -ης, -α, -ικο  6.  Τα επίθετα σε -άς, -ού, -άδικο  7.  Τα επίθετα σε -ής, -ού, -ίδικο  8.  Τα επίθετα σε -ων, -ουσα, -ον  9.  Τα επίθετα σε -είς, -είσα, -έν 10. Τα επίθετα σε -ας, -ασα, -αν 11. Τα επίθετα σε -ών, -ούσα, -ούν 12. Τα επίθετα σε -ών, -ώσα, -ών 13. Τα επίθετα σε -ων, -ων, -ον 14. Τα επίθετα σε -ής, -ιά, -ί 15. Τα επίθετα σε -ύς, -ιά, -ύ 16. Τα επίθετα σε -ύς, -εία, -ύ 17. Το επίθετο «πολύς» 18. Επίθετα με άλλες καταλήξεις ► Τα άκλιτα επίθετα

ΜΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ: Γραμματική Α΄-Γ΄ Γυμνασίου, Λεξικό της κοινής νεοελληνικής, Βικιλεξικό, Σύγχρονη Σχολική Γραμματική για όλους, Λεξικό των δυσκολιών και των λαθών στη χρήση της Ελληνικής
ΕΙΚΟΝΕΣ: futurezone.de, exempla_bru@twitter, dinanikolaou.gr