11 Μαρ 2023

Τα επίθετα σε -ος, -α, -ο

Πολλά και σημαντικά!

Αστείος

Αυτά τα όμορφα επίθετα δεν παρουσιάζουν κάποια δυσκολία. Σε κάθε γένος έχουν τις καταλήξεις γνωστών ουσιαστικών:
  • ο αστείος → οι αστείοι  
  • η αστεία → οι αστείες  
  • το αστείο → τα αστεία  

Έτσι κλίνονται, μεταξύ άλλων, τα επίθετα:
  • άδειος, αθώος, αρχαίος
  • βόρειος, γκρίζος, γνήσιος
  • ελπιδοφόρος, ζημιογόνος
  • ημερήσιος, ήπιος, θαρραλέος
  • ίδιος, μοντέρνος, μπάσος
  • νέος, νικηφόρος, ντόμπρος
  • όμοιος, ονειροπόλος, όρθιος
  • παλιός, πανούργος, ρυπογόνος
  • σκούρος, σπινθηροβόλος, σώος
  • ταλαντούχος, τέλειος, τρύπιος
  • φάλτσος, χρονοβόρος, ωραίος

Άδειο

Ειδικές περιπτώσεις

α) Το επίθετο δεξιός, δεξιά, δεξιό σχηματίζει τους εναλλακτικούς τύπους «δεξής» και «δεξί» στο αρσενικό και στο ουδέτερο, και μόνο στον ενικό αριθμό:
  • ο δεξής, του δεξή, τον δεξή (καθρέφτη)
  • το δεξί, του δεξιού, το δεξί (χέρι)

β) Ο γλυκός και ο φρέσκος σχηματίζουν τον ενικό του θηλυκού με ένα γιώτα πριν τις καταλήξεις:
  • ο γλυκός, η γλυκιά, το γλυκό
  • ο φρέσκος, η φρέσκια, το φρέσκο

Στον πληθυντικό, ωστόσο, το γιώτα του ενικού αποβάλλεται:
  • η γλυκιά, της γλυκιάς
    οι γλυκές, των γλυκών
  • η φρέσκια, της φρέσκιας
    οι φρέσκες, των φρέσκων


Παλαιότεροι τύποι

Σε ορισμένα επίθετα επιβιώνουν τύποι με αρχαιόμορφη γενική, ακόμη και με αρχαιόμορφο θηλυκό:
  • των δημόσιων δημοσίων υπαλλήλων  
  • η χειμέρια χειμερία νάρκη  

Οι τύποι αυτοί συνηθίζονται σε λόγο με επίσημο ύφος ή σε κάποιες καθιερωμένες φράσεις.


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Διαβάστηκαν περισσότερο την τελευταία εβδομάδα: