Τα ρήματα σε -ώ/-είς

Η δεύτερη τάξη της Β΄ συζυγίας

Εδώ βρίσκονται τα περισσότερα ρήματα της Β΄ συζυγίας. Το θέμα τους είναι ίδιο σε όλους τους χρόνους.

Προσπαθεί

Σχηματισμός των χρόνων

Α. Συνεχείς χρόνοι

Οι δύο συνεχείς χρόνοι (ενεστώτας, συνεχής μέλλοντας) έχουν τις ίδιες καταλήξεις:

Ενεστώτας

ενοχλώ
ενοχλείς
ενοχλεί

ενοχλούμε
ενοχλείτε
ενοχλούν*

Παρατατικός

ενοχλούσα
ενοχλούσες
ενοχλούσε

ενοχλούσαμε
ενοχλούσατε
ενοχλούσαν*

Συνεχής μέλλοντας

θα ενοχλώ

* Εναλλακτικοί τύποι: ενοχλούνε, ενοχλούσανε

Β. Απλοί και συντελεσμένοι χρόνοι

Στους συντελεσμένους χρόνους (παρακείμενο, υπερσυντέλικο, συντελεσμένο μέλλοντα) η κατάληξη είναι άκλιτη.

Επιλέον, όλα τα «ησ-» με τα οποία αρχίζουν οι καταλήξεις γράφονται με ήτα:

Αόριστος

ενόχλησα
ενόχλησες
ενόχλησε

ενοχλήσαμε
ενοχλήσατε
ενόχλησαν*

Απλός μέλλοντας

θα ενοχλήσω
θα ενοχλήσεις
θα ενοχλήσει

θα ενοχλήσουμε
θα ενοχλήσετε
θα ενοχλήσουν*

Συντελεσμένοι χρόνοι

έχω / είχα / θα έχω ενοχλήσει

* Εναλλακτικοί τύποι: ενοχλήσανε (ενοχλήσαν), θα ενοχλήσουνε

Έτσι κλίνονται, μεταξύ άλλων, τα ρήματα:

• ακολουθώ, απορώ, αργώ, διοικώ
• ευχαριστώ, ζω, ηρεμώ, ισορροπώ
• καλλιεργώ, κατηγορώ, μεσολαβώ
• ξεναγώ, προσπαθώ, στερώ, συμφωνώ
• τηρώ, τιμωρώ, φιλοξενώ, φλυαρώ
• χρεοκοπώ, ψυχαγωγώ, ωθώ, ωφελώ

Αλλά και τα σύνθετα που λήγουν σε:

• -γραφώ (ηχογραφώ, πλαστογραφώ)
• -δοτώ (τροφοδοτώ, χρηματοδοτώ)
• -δρομώ (λοξοδρομώ, ταχυδρομώ)
• -θετώ (τοποθετώ, υιοθετώ)
• -λογώ (μονολογώ, πληκτρολογώ)
• -ουργώ (δημιουργώ, λειτουργώ)
• -ποιώ (σταθεροποιώ, τακτοποιώ)
• -σκοπώ (βιντεοσκοπώ, κερδοσκοπώ)

Πληκτρολογεί

Ανώμαλες καταλήξεις

Σε μερικά ρήματα οι καταλήξεις των απλών και συντελεσμένων χρόνων δεν ξεκινούν με «ησ-» και χρειάζονται προσοχή:

• καλώ
  κάλεσα, θα καλέσω, έχω καλέσει
• μπορώ
  μπόρεσα, θα μπορέσω, έχω μπορέσει

Παρόμοια ρήματα:

• αποτελώ, αφαιρώ, διαρκώ
• εξαιρώ, επαινώ, προσκαλώ

Οι άλλες εγκλίσεις

Οι χρόνοι είναι μορφές της οριστικής. Οι άλλες εγκλίσεις σχηματίζονται με παρόμοιο τρόπο:

Υποτακτική

• Συνεχής: να ενοχλώ
• Απλή: να ενοχλήσω
• Συντελεσμένη: να έχω ενοχλήσει
• Άλλοι τύποι: να ενοχλούσα, να ενόχλησα, να είχα ενοχλήσει

Προστακτική

• Συνεχής: (να ενοχλείς), ενοχλείτε
• Απλή: ενόχλησε, ενοχλήστε

Τακτοποιεί

Διαφοροποιήσεις

α) Ορισμένα λαϊκά ρήματα σε «-λογώ» έχουν μετακομίσει στην πρώτη τάξη και κλίνονται με τις καταλήξεις -ώ/-άς:

• τραβολογώ, τραβολογάς
• τσιμπολογώ, τσιμπολογάς
• χαζολογώ, χαζολογάς

β) Κάποια άλλα παραμένουν στη δεύτερη τάξη, αλλά... πετάγονται στην πρώτη μόνο σε περιστάσεις με καθημερινό ή ανεπίσημο ύφος:

• οδηγώ, οδηγείς, οδηγεί
• οδηγάω, οδηγάς, οδηγάει

Παρόμοια ρήματα:

• προχωρώ
• τηλεφωνώ
• τυραννώ

Ρήματα

ΜΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ: Γραμματική Ε΄-ΣΤ΄ Δημοτικού, Λεξικό της κοινής νεοελληνικής, Λεξικό των δυσκολιών και των λαθών στη χρήση της Ελληνικής
ΕΙΚΟΝΕΣ: peekaboo.ke, experian.com, grangerwasteservices.com