Η πρώτη τάξη της Β΄ συζυγίας
Εδώ βρίσκονται τα λιγότερα ρήματα της Β΄ συζυγίας. Το θέμα τους είναι ίδιο σε όλους τους χρόνους.
Κολυμπάει
Η ιδιομορφία αυτών των ρημάτων είναι ότι σχηματίζουν τους συνεχείς χρόνους με δύο ομάδες καταλήξεων.
Οι πρώτες συνηθίζονται στον γραπτό λόγο και γενικότερα σε περιστάσεις με επίσημο ύφος:
- αγαπώ, αγαπούσα, θα αγαπώ
Οι δεύτερες συνηθίζονται στον προφορικό λόγο και σε περιστάσεις με καθημερινό ή ανεπίσημο ύφος:
- αγαπάω, αγάπαγα, θα αγαπάω
Οι συνεχείς χρόνοι
Ο ενεστώτας και ο συνεχής μέλλοντας έχουν τις ίδιες καταλήξεις:
Οι απλοί και συντελεσμένοι χρόνοι
Στους συντελεσμένους χρόνους (παρακείμενο, υπερσυντέλικο, συντελεσμένο μέλλοντα) η κατάληξη είναι άκλιτη.
Επιλέον, όλα τα «ησ-» με τα οποία αρχίζουν οι καταλήξεις γράφονται με ήτα:
Αόριστος
αγάπησες
αγάπησε
αγαπήσατε
αγάπησαν*
Απλός μέλλοντας
θα αγαπήσεις
θα αγαπήσει
θα αγαπήσετε
θα αγαπήσουν*
Συντελεσμένοι χρόνοι
* Εναλλακτικοί τύποι: αγαπήσανε (αγαπήσαν), θα αγαπήσουνε
Έτσι κλίνονται, μεταξύ άλλων, τα ρήματα:
Αλλά και τα σύνθετα σε -κοπώ:
- ακουμπώ, απαντώ, βοηθώ, γλεντώ
- ζητώ, κολυμπώ, κουνώ, κυνηγώ
- λιποθυμώ, μελετώ, μετρώ, μιλώ
- νικώ, ξεκινώ, ξενυχτώ, ξυπνώ
- παρατώ, περπατώ, πολεμώ, ρωτώ
- σταματώ, τολμώ, φιλώ, χαιρετώ
- γλεντοκοπώ, γρονθοκοπώ
- ιδροκοπώ, λαμποκοπώ
(όμως: χρεοκοπώ/-είς)
Μιλάει
Ανώμαλες καταλήξεις
Σε μερικά ρήματα οι καταλήξεις των απλών και συντελεσμένων χρόνων δεν ξεκινούν με «ησ-» και χρειάζονται προσοχή:
γελώ
- γέλασα
- θα γελάσω
- έχω γελάσει
τραβώ
- τράβηξα
- θα τραβήξω
- έχω τραβήξει
Παρόμοια ρήματα σε
- -ασα: γερνώ, δρω, ξεχνώ, περνώ
- -αξα: κοιτώ, πετώ
- -εσα: βαρώ, πονώ, φορώ, χωρώ
- -ηξα: βουτώ, ζουλώ, ρουφώ, φυσώ
- -υσα: μεθώ
Οι άλλες εγκλίσεις
Οι χρόνοι είναι μορφές της οριστικής. Οι άλλες εγκλίσεις σχηματίζονται με παρόμοιο τρόπο.
Υποτακτική
- Συνεχής: να αγαπώ/αγαπάω
- Απλή: να αγαπήσω
- Συντελεσμένη: να έχω αγαπήσει
- Άλλοι τύποι: να αγαπούσα/αγάπαγα, να αγάπησα, να είχα αγαπήσει
Προστακτική
- Συνεχής: αγάπα, αγαπάτε
- Απλή: αγάπησε, αγαπήστε
Χαιρετάει
Διαφοροποιήσεις
α) Ορισμένα ρήματα λόγιας προέλευσης δε σχηματίζουν τις δεύτερες καταλήξεις σε «-άω» και «-αγα»:
- αγωνιώ, αναρτώ, αντανακλώ
- ασφυκτιώ, αφορώ, δρω, εκτιμώ
- ερευνώ, καθιστώ, προσδοκώ
- σιωπώ, φοιτώ, ωχριώ
β) Άλλα ρήματα ωστόσο, πιο λαϊκά, εμφανίζονται συχνότερα με αυτές τις δεύτερες καταλήξεις:
- βαράω, βρομάω, γρατζουνάω
- κοπανάω, λυσσάω, μουρμουράω
- πονάω, τσιγκλάω, φυσάω
γ) Μερικά λαϊκά ρήματα, επίσης, σχηματίζουν σύνθετα που ακολουθούν την κλίση της δεύτερης τάξης:
- κρατώ, κρατάς
αλλά: επικρατώ, επικρατείς - πονώ, πονάς
αλλά: προπονώ, προπονείς - φορώ, φοράς
αλλά: πληροφορώ, πληροφορείς - χωρώ, χωράς
αλλά: υποχωρώ, υποχωρείς
ΜΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ: Γραμματική Ε΄-ΣΤ΄ Δημοτικού, Γραμματική Α΄-Γ΄ Γυμνασίου, Λεξικό της κοινής νεοελληνικής, Λεξικό των δυσκολιών και των λαθών στη χρήση της Ελληνικής
ΕΙΚΟΝΕΣ: swimmingworldmagazine.com, podilato98.blogspot.com (από el.wiktionary.org), freepik.com, forbes.com
ΕΙΚΟΝΕΣ: swimmingworldmagazine.com, podilato98.blogspot.com (από el.wiktionary.org), freepik.com, forbes.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου