Η Νότια Ασία βρίσκεται ανάμεσα στην Αραβική Θάλασσα, τον Κόλπο της Βεγγάλης και τον Ινδικό Ωκεανό. Συνορεύει με τη Δυτική Ασία, αλλά και τα βορειότερα και ανατολικότερα τμήματα της ηπείρου.
Τα κράτη της περιοχής μπορούμε να τα χωρίσουμε σε τρεις ομάδες. Κάθε ομάδα περιλαμβάνει δύο ή περισσότερα κράτη:
1
.
Τα δύο «-στάν»
Αφγανιστάν
Πακιστάν
2
.
Ινδική Χερσόνησος
Ινδία
(περιλαμβάνει τα νησιωτικά συμπλέγματα Ανταμάν και Νικομπάρ στα ανατολικά)
Νεπάλ και Μπουτάν
(οι χώρες των Ιμαλαΐων)
Μπαγκλαντές
3
.
Νησιωτικά κράτη
Μαλδίβες
(νησιωτικό σύμπλεγμα)
Σρι Λάνκα
Μεγαλύτερη σε έκταση και πληθυσμό είναι η Ινδία, η μεγαλύτερη σε πληθυσμό χώρα του πλανήτη.
Πρωτεύουσες
Στις περισσότερες χώρες η πρωτεύουσα είναι και η μεγαλύτερη πόλη. Εξαίρεση αποτελούν τα κράτη που σημειώνονται με κόκκινο χρώμα:
Χώρα
Πρωτεύουσα
1
Αφγανιστάν
Καμπούλ
2
Πακιστάν
Ισλαμαμπάντ
3
Ινδία
Νέο Δελχί
4
Νεπάλ
Κατμαντού
5
Μπουτάν
Τιμπού
6
Μπαγκλαντές
Ντάκα
7
Μαλδίβες
Μαλέ
8
Σρι Λάνκα
Κότε
Μεγαλύτερες πόλεις:
Πακιστάν: Καράτσι κ.ά. (η πρωτεύουσα είναι 10η σε πληθυσμό)
Ινδία: Μουμπάι, Δελχί (η πρωτεύουσα βρίσκεται μέσα στο Δελχί)
Σρι Λάνκα: Κολόμπο κ.ά. (η πρωτεύουσα είναι 8η σε πληθυσμό)
Η Βόρεια Ασία βρίσκεται ανάμεσα στον Αρκτικό και τον Ειρηνικό Ωκεανό. Συνορεύει με την Ευρώπη, αλλά και τα νοτιότερα τμήματα της ηπείρου.
Τα κράτη της περιοχής δεν είναι πολλά —στην πραγματικότητα δεν υπάρχει ούτε ένα ολόκληρο. Η Βόρεια Ασία ταυτίζεται με τη Σιβηρία, το ασιατικό τμήμα της Ρωσίας:
Η Ρωσία είναι το μεγαλύτερο κράτος του κόσμου και η Σιβηρία το μεγαλύτερο τμήμα αυτού του τεράστιου κράτους. Κάπως έτσι όλη η βόρεια περιοχή της μεγαλύτερης ηπείρου αποτελεί… ρωσική υπόθεση!
Μεγαλύτερη πόλη της Βόρειας Ασίας / Σιβηρίας είναι το Νοβοσιμπίρσκ
Η Δυτική Ασία βρίσκεται ανάμεσα στην Ανατολική Μεσόγειο και την Αραβική Θάλασσα. Συνορεύει με την Ευρώπη, την Αφρική, αλλά και τα ανατολικότερα τμήματα της ηπείρου.
Τα κράτη της περιοχής μπορούμε να τα χωρίσουμε σε πέντε ομάδες. Κάθε ομάδα περιλαμβάνει ένα ή περισσότερα κράτη ή τμήματα κρατών:
1
.
Τουρκία
Περιλαμβάνει και την Ανατολική Θράκη, μια μικρή περιοχή που βρίσκεται στην Ευρώπη
2
.
Ανατολική Μεσόγειος
Συρία και Λίβανος
Ισραήλ και Ιορδανία
(στο έδαφος του Ισραήλ βρίσκονται η Δυτική Όχθη και η Λωρίδα της Γάζας, ό,τι έχει απομείνει από το παλαιό κράτος της Παλαιστίνης)
Ασιατικό τμήμα της Αιγύπτου
(Χερσόνησος του Σινά)
3
.
Νότιος Καύκασος
Γεωργία
Αρμενία
Αζερμπαϊτζάν
(το τελευταίο περιλαμβάνει και το Ναχιτσεβάν, μια μικρή περιοχή στα δυτικά που δε συνδέεται εδαφικά με τη χώρα)
Η Ρωσία υποδιαιρείται σε οκτώ ομοσπονδιακά διαμερίσματα. Τα πέντε βρίσκονται στην Ευρώπη, τα τρία (και μεγαλύτερα) βρίσκονται στην Ασία.
Τα ευρωπαϊκά διαμερίσματα
Εκτείνονται στο μεγαλύτερο μέρος της Ανατολικής Ευρώπης και καλύπτουν το 1/4 από τη συνολική έκταση της χώρας. Εκεί κατοικεί και η πλειοψηφία του πληθυσμού (τα 3/4).
1. Βορειοδυτικό Ομοσπονδιακό Διαμέρισμα. Βρίσκεται ανάμεσα στη Βαλτική Θάλασσα και τα Ουράλια. Διοικητικό του κέντρο είναι η Πόλη του Αγίου Πέτρου (ή Πετρούπολη), πρωτεύουσα της Ρωσίας για σχεδόν δύο αιώνες.
2. Κεντρικό Ομοσπονδιακό Διαμέρισμα. Είναι το διαμέρισμα με τον περισσότερο πληθυσμό. Διοικητικό του κέντρο είναι η Μόσχα, η πρωτεύουσα της χώρας.
3. Ομοσπονδιακό Διαμέρισμα Βόλγα. Είναι το δεύτερο διαμέρισμα σε πληθυσμό. Διοικητικό του κέντρο είναι το Νίζνι Νόβγκοροντ και μεγαλύτερη πόλη το Καζάν.
4. Νότιο Ομοσπονδιακό Διαμέρισμα. Βρίσκεται ανάμεσα στη Μαύρη Θάλασσα και την Κασπία. Διοικητικό του κέντρο είναι το Ροστόφ επί του (ποταμού) Ντον.
5. Ομοσπονδιακό Διαμέρισμα Βορείου Καυκάσου. Διοικητικό του κέντρο είναι το Πιατιγκόρσκ, έβδομη σε πληθυσμό πόλη του διαμερίσματος.
Στον νότιο Καύκασο βρίσκονται οι ανεξάρτητες χώρες Γεωργία, Αρμενία και Αζερμπαϊτζάν.
Τα ασιατικά διαμερίσματα
Εκτείνονται στη Βόρεια Ασία, στην ιστορική περιοχή της Σιβηρίας. Καλύπτουν τα 3/4 από τη συνολική έκταση της χώρας και είναι αραιοκατοικημένα.
6. Ουραλικό Ομοσπονδιακό Διαμέρισμα. Είναι το δυτικό κομμάτι της Σιβηρίας. Διοικητικό του κέντρο είναι το Γεκατερίνμπουργκ (Αικατερινούπολη).
7. Σιβηρικό Ομοσπονδιακό Διαμέρισμα. Είναι το κεντρικό κομμάτι της Σιβηρίας. Διοικητικό του κέντρο είναι το Νοβοσιμπίρσκ.
8. Ομοσπονδιακό Διαμέρισμα Άπω Ανατολής. Είναι το ανατολικό κομμάτι της Σιβηρίας. Έχει τη μεγαλύτερη έκταση αλλά τον μικρότερο πληθυσμό. Διοικητικό του κέντρο είναι το Βλαδιβοστόκ και μεγαλύτερη πόλη το Χαμπάροφσκ.
Και κάτι ακόμη
Τα ομοσπονδιακά διαμερίσματα υποδιαιρούνται με τη σειρά τους σε επιμέρους ενότητες:
Πίσω από τον Πρώτο Μεσημβρινό, σε γεωγραφικό μήκος 180°, βρίσκεται ο αντιμεσημβρινός του.
Η νοητή αυτή γραμμή περνά από τα ανοιχτά νερά του Ειρηνικού Ωκεανού και αποτελεί, στο μεγαλύτερο τμήμα της, το όριο ανάμεσα σε δύο συνεχόμενες ημερολογιακές ημέρες.
Το Σάββατο, για παράδειγμα
ξεκινάει από την ανατολική Ασία και την Αυστραλία,
συνεχίζεται στην Ευρώπη και την Αφρική
και ολοκληρώνεται δυτικά της Αμερικής, εκεί που χθες τελείωσε η μέρα της Παρασκευής.
Κυλήστε τον πλανήτη μας από τα αριστερά προς τα δεξιά και δείτε το στην πράξη. Το χεράκι βρίσκεται στον μεσημβρινό των 180°:
Διορθώσεις
Σε κάποια σημεία ο 180ός μεσημβρινός διασχίζει την επικράτεια ορισμένων κρατών. Αυτό είναι πρόβλημα, γιατί θα έπρεπε γειτονικές περιοχές της ίδιας χώρας να έχουν μία ημέρα διαφορά.
Έτσι, έγιναν τα απαραίτητα ζικ ζακ και δημιουργήθηκε η Διεθνής Γραμμή Ημερομηνίας.
Η γραμμή αυτή αποκλίνει από τον μεσημβρινό των 180° τόσο βόρεια, μεταξύ Ρωσίας και Αλάσκας, όσο και νοτιότερα, στην περιοχή της Ωκεανίας που βρίσκεται ανατολικά της Αυστραλίας.
Η μεγάλη εσοχή στην Ωκεανία οφείλεται στην τεράστια έκταση που καταλαμβάνουν τα νησιά του Κιριμπάτι:
Ταξίδια
Όταν τα αεροπλάνα και τα πλοία διασχίζουν τη Διεθνή Γραμμή Ημερομηνίας, προσαρμόζουν την ημερομηνία τους, προσθέτοντας ή αφαιρώντας μία ημέρα.
Το ίδιο και οι επιβάτες τους:
Όταν περνούν τη Γραμμή με κατεύθυνση προς τα ανατολικά, αφαιρούν μία ημέρα από αυτήν που είχαν όταν ξεκίνησε το ταξίδι.
Όταν περνούν τη Γραμμή με κατεύθυνση προς τα δυτικά, προσθέτουν μία ημέρα σε αυτήν που είχαν όταν ξεκίνησε το ταξίδι.
Με άλλα λόγια:
Ταξιδεύοντας προς τα ανατολικά κερδίζουμε μία ημέρα (από το Σάββατο βρισκόμαστε στην Παρασκευή).
Ταξιδεύοντας προς τα δυτικά χάνουμε μία ημέρα (από την Παρασκευή βρισκόμαστε στο Σάββατο).
Και κάτι ακόμη
Η Πρωτοχρονιά, όπως και οι άλλες ημέρες του ημερολογίου, ξεκινά από τα ανατολικότερα νησιά του Κιριμπάτι. Εμείς θα χρειαστεί να περιμένουμε άλλες δώδεκα ώρες!
Από τα πολύ παλιά χρόνια οι άνθρωποι έβαζαν διάφορα σημάδια στις διαδρομές που ακολουθούσαν, προκειμένου να προσανατολίζονται σωστά. Τέτοια σημάδια, για παράδειγμα, ήταν τα δέντρα, τα βουνά, τα ποτάμια και οι λίμνες.
Βέβαια, όσο μεγάλωναν οι αποστάσεις που διένυαν τόσο χρειάζονταν σταθερότερα σημάδια (π.χ. τη θέση των άστρων στον ουρανό), ιδίως όταν κατάλαβαν ότι ο πλανήτης μας είναι σφαιρικός.
Σήμερα, για να μπορούμε να βρίσκουμε με ακρίβεια τη θέση ενός σημείου στη Γη, σημαδεύουμε την υδρόγειο και τους χάρτες με ένα σύστημα από οριζόντιες και κάθετες γραμμές.
1 Οι οριζόντιες γραμμές είναι οι παράλληλοι κύκλοι. Δείχνουν πόσο απέχει ένας τόπος από τον κύριο παράλληλο, τον Ισημερινό.
2 Οι κάθετες γραμμές είναι οι μεσημβρινοί. Δείχνουν πόσο απέχει ένας τόπος από τον κύριο μεσημβρινό, τον Πρώτο Μεσημβρινό.
Με τον συνδυασμό αυτών των γραμμών βρίσκουμε το γεωγραφικό πλάτος και το γεωγραφικό μήκος κάθε σημείου που μας ενδιαφέρει.
Γεωγραφικό πλάτος
Ο παράλληλος στον οποίο βρίσκεται ένας τόπος δείχνει πόσο βόρεια ή νότια βρίσκεται σε σχέση με τον Ισημερινό. Η απόσταση αυτή δηλώνει το γεωγραφικό πλάτος της περιοχής.
Το γεωγραφικό πλάτος μετριέται σε μοίρες· από 0° έως 90° βόρεια (Β) και από 0° έως 90° νότια (Ν).
Ο Ισημερινός έχει γεωγραφικό πλάτος 0°.
Ο Βόρειος και ο Νότιος Πόλος έχουν γεωγραφικό πλάτος 90° Β και 90° Ν.
Η Αθήνα έχει γεωγραφικό πλάτος περίπου 38° Β.
Γεωγραφικό μήκος
Ο μεσημβρινός στον οποίο βρίσκεται ένας τόπος δείχνει πόσο ανατολικά ή δυτικά βρίσκεται σε σχέση με τον Πρώτο Μεσημβρινό. Η απόσταση αυτή δηλώνει το γεωγραφικό μήκος της περιοχής.
Το γεωγραφικό μήκος μετριέται επίσης σε μοίρες· από 0° έως 180° ανατολικά (Α) και από 0° έως 180° δυτικά (Δ).
Ο Πρώτος Μεσημβρινός έχει γεωγραφικό μήκος 0°.
Οι μεσημβρινοί με γεωγραφικό μήκος 180° Α και 180° Δ ταυτίζονται.
Η Αθήνα έχει γεωγραφικό μήκος περίπου 23° Α.
Γεωγραφικές συντεταγμένες
Το γεωγραφικό πλάτος και το γεωγραφικό μήκος αποτελούν τις γεωγραφικές συντεταγμένες ενός τόπου.
Για παράδειγμα, το σημείο Α στον επόμενο χάρτη έχει γεωγραφικές συντεταγμένες 30° Ν - 90° Α, δηλαδή βρίσκεται 30° νότια του Ισημερινού και 90° ανατολικά του Πρώτου Μεσημβρινού:
ΧΑΡΤΕΣ: podilato98.blogspot.com (από commons.wikimedia.org)