Δήμοι, περιφέρειες και αποκεντρωμένες διοικήσεις
To ποικιλόμορφο ανάγλυφο της πατρίδας μας διαμορφώνει διαφορετικά γεωμορφολογικά χαρακτηριστικά σε κάθε περιοχή, τα οποία καθορίζουν και τον τρόπο ζωής του πληθυσμού της. Οι κάτοικοι ενός ορεινού χωριού, για παράδειγμα, αντιμετωπίζουν διαφορετικά προβλήματα από εκείνους που ζουν σε ένα νησί ή μια μεγάλη πόλη.
Άραγε, αυτά τα προβλήματα θα επιλυθούν γρήγορα και αποτελεσματικά αν τα αναλάβουν κάποιοι αρμόδιοι στην Αθήνα ή αν οι κάτοικοι συνεργαστούν με τους υπευθύνους στον δήμο τους;
Η αντιμετώπιση των τοπικών αναγκών από το κράτος (π.χ. η
αποκομιδή των απορριμμάτων) είναι χρονοβόρα και δεν παράγει πάντοτε τα καλύτερα αποτελέσματα. Για τον λόγο αυτό η χώρα μας έχει χωριστεί σε επιμέρους περιοχές, ώστε να αντιμετωπίζονται άμεσα και αποτελεσματικότερα τα τοπικά θέματα.
Οι διοικητικές αρχές μιας περιοχής, άλλωστε, γνωρίζουν καλύτερα τα προβλήματά της, επομένως μπορούν να προτείνουν και να εφαρμόζουν τις καλύτερες δυνατές λύσεις.
1 Το πρώτο επίπεδο διοίκησης, λοιπόν, είναι οι δήμοι, οι οποίοι επιλύουν ζητήματα τοπικής εμβέλειας. Για παράδειγμα, φροντίζουν για την επισκευή του οδικού δικτύου σε μια γειτονιά, τη συντήρηση των σχολικών κτιρίων, τη δεντροφύτευση σε μια πλατεία κ.ο.κ.
2 Οι δήμοι, ωστόσο, δεν έχουν τη δυνατότητα να επιλύουν όλα τα προβλήματα, γιατί ορισμένα από αυτά αφορούν ταυτόχρονα πολλούς δήμους της ίδιας περιοχής και απαιτούν συνεννόηση μεταξύ τους ή πραγματοποίηση μεγάλων έργων. Αυτά είναι ζητήματα που αναλαμβάνει να αντιμετωπίσει το δεύτερο επίπεδο διοίκησης, οι περιφέρειες.
Οι περιφέρειες, για παράδειγμα, επισκευάζουν το οδικό δίκτυο ανάμεσα σε δύο γειτονικές ή περισσότερο μακρινές πόλεις, φροντίζουν για τον
εκχιονισμό και τη διάνοιξη των δρόμων μιας ορεινής περιοχής τον χειμώνα, δημιουργούν χώρο υγειονομικής ταφής για τα απορρίμματα πολλών γειτονικών δήμων κ.ά.
3 Τέλος, υπάρχουν και ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπίζονται από κοινού σε ακόμη μεγαλύτερες περιοχές. Αυτά τα αναλαμβάνουν οι αποκεντρωμένες διοικήσεις του κράτους.
Από το 2011
Σύμφωνα με τον ανώτερο νόμο της χώρας μας, το Σύνταγμα, η διοίκηση του κράτους πρέπει να οργανώνεται σύμφωνα με το
αποκεντρωτικό σύστημα και να λαμβάνει υπόψη τις ιδιαίτερες γεωγραφικές, οικονομικές, κοινωνικές και συγκοινωνιακές συνθήκες κάθε περιοχής.
Έτσι, έχει διαμορφωθεί μια ιεραρχία που ξεκινά από τις πιο μικρές σε έκταση και πληθυσμό γεωγραφικές μονάδες και προχωρά σε μεγαλύτερες. Στόχος αυτού του διαχωρισμού είναι η εξυπηρέτηση του πολίτη, η αναβάθμιση των συνθηκών της ζωής του αλλά και η ανάπτυξη κάθε τόπου.
Από την 1η Ιανουαρίου 2011 η Ελλάδα διαιρείται διοικητικά σε
τρία επίπεδα: τους δήμους, τις περιφέρειες και τις αποκεντρωμένες διοικήσεις.
1 Όλοι οι δήμοι της Ελλάδας είναι 332. Οι αρχές τους εκλέγονται από τις δημοτικές εκλογές, γι’ αυτό λέμε ότι είναι αυτοδιοικούμενοι οργανισμοί.
*
Οι δήμοι υποδιαιρούνται σε μία ή περισσότερες δημοτικές ενότητες.
*
Οι δημοτικές ενότητες, με τη σειρά τους, υποδιαιρούνται σε μία ή περισσότερες δημοτικές κοινότητες.
2 Οι περιφέρειες της Ελλάδας είναι 13. Οι αρχές τους εκλέγονται από τις περιφερειακές εκλογές, γι’ αυτό λέμε ότι είναι και αυτές αυτοδιοικούμενοι οργανισμοί.
*
Κάθε περιφέρεια υποδιαιρείται σε περιφερειακές ενότητες (ΠΕ). Οι ΠΕ έχουν αντικαταστήσει τους παλαιούς νομούς και είναι συνολικά 74.
3 Οι αποκεντρωμένες διοικήσεις της Ελλάδας είναι 7. Ο επικεφαλής τους διορίζεται από την εκάστοτε κυβέρνηση, επομένως δεν είναι αυτοδιοικούμενοι οργανισμοί αλλά αποκεντρωμένες μονάδες διοίκησης του κράτους.
Εξαίρεση σε όλα τα παραπάνω αποτελεί το
Άγιο Όρος, το οποίο είναι μεν ελληνικό έδαφος, αλλά αυτοδιοικείται με τους δικούς του θεσμούς από το 1927.
Η τοπική αυτοδιοίκηση
Οι δήμοι και οι περιφέρειες, μαζί με τις υποδιαιρέσεις τους, αποτελούν τους δύο βαθμούς της ελληνικής τοπικής αυτοδιοίκησης:
- Οι δήμοι συγκροτούν τον πρώτο βαθμό αυτοδιοίκησης, είναι πρωτοβάθμιοι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ).
- Οι περιφέρειες συγκροτούν τον δεύτερο βαθμό αυτοδιοίκησης, είναι δευτεροβάθμιοι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ).
Τα όργανα των ΟΤΑ εκλέγονται με καθολική ψηφοφορία από τους πολίτες. Οι
αυτοδιοικητικές εκλογές (δημοτικές και περιφερειακές) διεξάγονται κάθε 4 χρόνια, τη δεύτερη Κυριακή του Οκτωβρίου.
*
Από το 2023 θα διεξάγονται κάθε 5 χρόνια.
Μεγάλο αφιέρωμα
ΕλλάδαΤο ελληνικό κράτος
ΕΙΚΟΝΕΣ: el.wikipedia.org (1-2,4), naszapolska.pl (3)