13 Φεβ 2025

Περιφορά = τέσσερις εποχές

Η Γη ολοκληρώνει μια πλήρη περιφορά γύρω από τον Ήλιο σε 12 μήνες (1 έτος). Κατά τη διάρκεια αυτής της κίνησης στρέφεται προς τον Ήλιο άλλοτε το βόρειο και άλλοτε το νότιο ημισφαίριο.

Αιτία του φαινομένου αυτού είναι η μικρή κλίση (περίπου 23°) που έχει ο νοητός της άξονας.


Όταν είναι στραμμένο προς τον Ήλιο το βόρειο ημισφαίριο, δέχεται την περισσότερη ηλιακή ακτινοβολία του έτους. Είναι η εποχή που ονομάζουμε «καλοκαίρι».

Το ίδιο διάστημα το νότιο ημισφαίριο δέχεται τη λιγότερη ηλιακή ακτινοβολία του έτους. Είναι η εποχή που ονομάζουμε «χειμώνα».


Το αντίθετο συμβαίνει όταν είναι στραμμένο προς τον Ήλιο το νότιο ημισφαίριο (δεξιά):


Οι εποχές

Στις εύκρατες περιοχές του βόρειου και του νότιου ημισφαιρίου, όπου ζουν και οι περισσότεροι άνθρωποι, το έτος υποδιαιρείται στις γνωστές μας τέσσερις εποχές.


Το καλοκαίρι είναι η περίοδος κατά την οποία σημειώνονται οι υψηλότερες θερμοκρασίες του χρόνου.
Ο χειμώνας είναι η περίοδος κατά την οποία σημειώνονται οι χαμηλότερες θερμοκρασίες του χρόνου.
Η άνοιξη είναι η μεταβατική εποχή που οδηγεί στο καλοκαίρι.
Το φθινόπωρο είναι η μεταβατική εποχή που οδηγεί στον χειμώνα.

Αντιθέσεις

Ο κύκλος των εποχών στα δύο ημισφαίρια είναι αντίθετος. Για παράδειγμα, όταν στο ένα μπαίνει η άνοιξη, το άλλο υποδέχεται το φθινόπωρο.

Βόρειο ημισφαίριο Μήνες Νότιο ημισφαίριο
Άνοιξη
Μάρτιος Φθινόπωρο
Απρίλιος
Μάιος
Καλοκαίρι
Ιούνιος Χειμώνας
Ιούλιος
Αύγουστος
Φθινόπωρο
Σεπτέμβριος Άνοιξη
Οκτώβριος
Νοέμβριος
Χειμώνας
Δεκέμβριος Καλοκαίρι
Ιανουάριος
Φεβρουάριος

Και όταν εμείς κατεβάζουμε τα χειμωνιάτικα, οι Αυστραλοί τρέχουν στις παραλίες!

Χριστούγεννα στην Αυστραλία

Διαφοροποιήσεις

Στις πολικές περιοχές ο χειμώνας έχει πολύ μεγάλη διάρκεια, ενώ το καλοκαίρι είναι σύντομο (η άνοιξη και το φθινόπωρο εμφανίζονται μόνο για λίγες ημέρες ή εβδομάδες).

Στις τροπικές περιοχές βόρεια και νότια του Ισημερινού υπάρχουν δύο εποχές: μία με πολλές βροχές και μία με ξηρασία.



Χρόνος
ΜΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ: Γεωγραφία ΣΤ΄ Δημοτικού, Γεωλογία-Γεωγραφία Α΄ Γυμνασίου, el.wikipedia.org
ΕΙΚΟΝΕΣ: letstalkscience.ca (1), podilato98.blogspot.com (2-3), meavita.pl (4), arcor.de (5)

6 Φεβ 2025

Περιστροφή = ημέρα και νύχτα

Η Γη ολοκληρώνει μια πλήρη περιστροφή γύρω από τον άξονά της σε 24 ώρες. Σε αυτό το εικοσιτετράωρο φωτίζεται διαδοχικά μόνο η μισή της επιφάνεια, δηλαδή οι περιοχές που βρίσκονται απέναντι από τον Ήλιο.

Ο Ήλιος φωτίζει τη Γη όπως ο φακός φωτίζει την υδρόγειο

Το μέρος που φωτίζεται λέμε ότι έχει ημέρα. Το άλλο μισό, που δε φωτίζεται, λέμε ότι έχει νύχτα.

Μιας και η Γη δε σταματά να περιστρέφεται, σε κάθε περιοχή η ημέρα διαδέχεται τη νύχτα και η νύχτα την ημέρα. Η εναλλαγή αυτή είναι αδιάκοπη.


Η διάρκεια της ημέρας και της νύχτας, ωστόσο, δεν είναι πάντα ίδια στα διάφορα σημεία της Γης. Άλλοτε η ημέρα είναι μεγαλύτερη από τη νύχτα και άλλοτε συμβαίνει το αντίστροφο.

Αιτία του φαινομένου αυτού είναι η μικρή κλίση (περίπου 23°) που έχει ο νοητός της άξονας.

* Η κλίση αυτή είναι και η βασική αιτία που δημιουργούνται οι εποχές.




Χρόνος
ΜΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ: Γεωγραφία ΣΤ΄ Δημοτικού
ΕΙΚΟΝΕΣ: mitrbooks@youtube, ausearthed.blogspot.com, letstalkscience.ca
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΙΚΟΝΩΝ: podilato98.blogspot.com

5 Φεβ 2025

Τα ημισφαίρια της Γης

Αν παρατηρήσουμε προσεκτικά την υδρόγειο σφαίρα ή έναν χάρτη, διακρίνουμε οριζόντιες και κάθετες γραμμές. Οι πιο σημαντικές είναι ο Ισημερινός και ο Πρώτος Μεσημβρινός.

* Με τη βοήθειά τους χωρίζουμε τη Γη σε ημισφαίρια.


Οι οριζόντιες γραμμές

Οι οριζόντιες γραμμές είναι κυκλικές και ονομάζονται παράλληλοι κύκλοι ή απλώς «παράλληλοι».
Ο μεγαλύτερος παράλληλος είναι ο Ισημερινός, μια φανταστική γραμμή που χωρίζει τη Γη σε δύο ίσα ημισφαίρια: το βόρειο και το νότιο.
Οι υπόλοιποι παράλληλοι μικραίνουν όσο απομακρύνονται από τον Ισημερινό και πλησιάζουν στους πόλους.

Βόρειο
ημισφαίριο
Νότιο
ημισφαίριο

Οι κάθετες γραμμές

Οι κάθετες γραμμές είναι επίσης κυκλικές και ονομάζονται μεσημβρινοί.
Οι μεσημβρινοί είναι ίσοι μεταξύ τους και συνδέουν σε νοητές γραμμές τους δύο πόλους της Γης, τον Βόρειο Πόλο και τον Νότιο Πόλο.
Ο μεσημβρινός που περνά από το αστεροσκοπείο του Γκρίνουιτς στο Λονδίνο έχει οριστεί ως Πρώτος Μεσημβρινός. Με βάση αυτόν ορίζουμε στη Γη το ανατολικό και το δυτικό ημισφαίριο.  

Το Βασιλικό Αστεροσκοπείο του Γκρίνουιτς βρίσκεται λίγα χιλιόμετρα έξω από το κέντρο του Λονδίνου και είναι το παλαιότερο αγγλικό αστεροσκοπείο. Το 1884, σε ένα διεθνές συνέδριο Αστρονομίας, ορίστηκε ως Πρώτος Μεσημβρινός εκείνος που περνά από το συγκεκριμένο αστεροσκοπείο.

Αυτό συμφωνήθηκε επειδή τότε οι Βρετανοί αποτελούσαν πολύ μεγάλη ναυτική δύναμη, είχαν αποικίες σε όλο τον κόσμο και χρειάζονταν το αστεροσκοπείο τους για να μετρούν και να βρίσκουν διάφορες περιοχές στον πλανήτη.


Ανατολικό
ημισφαίριο
Δυτικό
ημισφαίριο

Τα ημισφαίρια με αριθμούς

Το μεγαλύτερο μέρος της στεριάς βρίσκεται στο βόρειο και στο ανατολικό ημισφαίριο. Σε αυτά κατοικούν και οι περισσότεροι άνθρωποι.

Τα ημισφαίρια του Ισημερινού
Στεριά
  • 67% στο βόρειο ημισφαίριο
  • 33% στο νότιο ημισφαίριο
Ωκεανοί
  • 43% στο βόρειο ημισφαίριο
  • 57% στο νότιο ημισφαίριο
Ανθρώπινος πληθυσμός
  • 90% στο βόρειο ημισφαίριο
  • 10% στο νότιο ημισφαίριο
Τα ημισφαίρια του Πρώτου Μεσημβρινού
Στεριά
  • 66% στο ανατολικό ημισφαίριο
  • 34% στο δυτικό ημισφαίριο
Ωκεανοί
  • 44% στο ανατολικό ημισφαίριο
  • 56% στο δυτικό ημισφαίριο
Ανθρώπινος πληθυσμός
  • 82% στο ανατολικό ημισφαίριο
  • 18% στο δυτικό ημισφαίριο

Και κάτι ακόμη

Η χώρα μας βρίσκεται τόσο στο βόρειο όσο και στο ανατολικό ημισφαίριο.

Την Αφρική, από την άλλη, τη συναντούμε παντού: και στο βόρειο και στο νότιο και στο ανατολικό και στο δυτικό ημισφαίριο!



ΜΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ: Γεωγραφία ΣΤ΄ Δημοτικού, en.wikipedia.org
ΕΙΚΟΝΕΣ: podilato98.blogspot.com (1), el.wikipedia.org (2-5), geographyrealm.com (6) (επιμέλεια εικόνων 2-6: podilato98.blogspot.com)

2 Φεβ 2025

Η Γη ως ουράνιο σώμα

Η Γη είναι ο μοναδικός πλανήτης στον οποίο γνωρίζουμε ότι υπάρχει ζωή. Σχηματίστηκε πριν από περίπου 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια και έχει έναν φυσικό δορυφόρο, τη Σελήνη.

* Το όνομά της προέρχεται από την αρχαιοελληνική θεά Γαία.


Η Γη μοιάζει με τέλεια σφαίρα, όμως στην πραγματικότητα είναι ελαφρώς διογκωμένη στον Ισημερινό και ελαφρώς συμπιεσμένη στους πόλους.

Αν μάλιστα ήταν πορτοκάλι, ώστε να την κόψουμε στη μέση, θα παρατηρούσαμε ότι η οριζόντια διάμετρος (αριστερά) είναι λίγο πιο μεγάλη από την κάθετη:


Οι δύο κινήσεις της Γης

1 Η Γη, όπως και η υδρόγειος σφαίρα στην τάξη μας, περιστρέφεται γύρω από τον νοητό (φανταστικό) της άξονα. Η κίνηση αυτή γίνεται αντίστροφα από τους δείκτες του ρολογιού.

Μία πλήρης περιστροφή ολοκληρώνεται σε 24 ώρες.


2 Ταυτόχρονα, η Γη περιφέρεται και γύρω από τον Ήλιο. Η κίνηση αυτή γίνεται επίσης αντίστροφα από τους δείκτες του ρολογιού.

Μία πλήρης περιφορά ολοκληρώνεται σε 365 ημέρες και 6 ώρες.


Η τροχιά που διαγράφει η Γη καθώς κινείται γύρω από τον Ήλιο είναι ελλειπτική, με αποτέλεσμα άλλοτε να βρίσκεται λίγο πιο κοντά και άλλοτε λίγο πιο μακριά του.

Ημέρες και έτη

Μια ημέρα στον πλανήτη μας διαρκεί 24 ώρες (όσο μία περιστροφή) και ένα έτος 365 ημέρες και 6 ώρες (όσο μία περιφορά).

Τα έτη όμως, για να λειτουργούν σωστά τα ημερολόγια, πρέπει να αποτελούνται μόνο από ολόκληρες ημέρες. Έτσι, κάνουμε το εξής:
Θεωρούμε ότι τα ημερολογιακά έτη έχουν 365 ημέρες ακριβώς.
Κάθε τέσσερα χρόνια προσθέτουμε μία ημέρα, αυτήν που σχηματίζουν τα εξάωρα που παραλείψαμε (4 • 6 = 24).

Την επιπλέον ημέρα τη βάζουμε στον Φεβρουάριο, που έτσι κι αλλιώς είναι «Κουτσοφλέβαρος»:


Τα έτη με τις 366 ημέρες λέγονται δίσεκτα. Τα ξεχωρίζουμε επειδή τα δύο τελευταία τους ψηφία διαιρούνται ακριβώς με το 4.

* Το 2028, για παράδειγμα, θα είναι δίσεκτο γιατί το 28 διαιρείται ακριβώς με το 4.

Στα έτη που είναι πολλαπλάσια του 100 ο κανόνας αυτός δεν είναι αρκετός και χρειάζεται να κάνουμε κάτι ακόμα. Η πρώτη εξαίρεση που θα συναντήσουμε είναι το 2100· θα μπορούσε να είναι δίσεκτο, αλλά δεν είναι!

Και λίγη ορθογραφία

Όταν αναφερόμαστε στον πλανήτη, σημειώνουμε κεφαλαίο στην αρχή: Η Γη είναι ένα ουράνιο σώμα.

Στις άλλες περιπτώσεις ξεκινάμε κανονικά με μικρό: Η βροχή έπεσε στη γη.

Δείτε στη συνέχεια


ΑφιερώματαΓεωγραφίαΔιάστημα
ΜΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ: Γεωγραφία ΣΤ΄ Δημοτικού, el.wikipedia.org
ΕΙΚΟΝΕΣ: w.solarsystemscope.com, Γεωγραφία ΣΤ΄ Δημοτικού, podilato98.blogspot.com, edc.uoc.gr, syl.ru, purehomeideas.com

29 Ιαν 2025

Οι δορυφόροι του ηλιακού συστήματος

Οι δορυφόροι είναι μικρά ουράνια σώματα που περιφέρονται γύρω από πλανήτες, νάνους πλανήτες ή άλλα αντικείμενα καθώς αυτά κινούνται γύρω από τον Ήλιο.

* Ο δορυφόρος του πλανήτη μας είναι η Σελήνη.

Γη και Σελήνη

Μέχρι στιγμής έχουν ανακαλυφθεί 288 δορυφόροι γύρω από τους πλανήτες και 9 γύρω από τους νάνους πλανήτες.

Πλανήτης
Ερμής
Αφροδίτη
Γη
Άρης
Δίας
Κρόνος
Ουρανός
Ποσειδώνας
Αριθμός δορυφόρων
1
2
95
146
28
16

Οι περισσότεροι δορυφόροι βρίσκονται γύρω από τους αέριους γίγαντες. Ο Ερμής, η Αφροδίτη και ο νάνος πλανήτης Δήμητρα δεν έχουν δορυφόρους.

Νάνος πλανήτης
Δήμητρα
Πλούτωνας
Χαουμέια
Μακεμάκε
Έρις
Αριθμός δορυφόρων
5
2
1
1

Μέγεθος

Οι εννέα από τους δέκα μεγαλύτερους δορυφόρους του ηλιακού μας συστήματος συναντώνται στους αέριους γίγαντες. Ο Γανυμήδης και ο Τιτάνας μάλιστα ξεπερνούν σε μέγεθος ακόμη και τον Ερμή!

 
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Όνομα δορυφόρου
Γανυμήδης
Τιτάνας
Καλλιστώ
Ιώ
Σελήνη
Ευρώπη
Τρίτωνας
Τιτάνια
Ρέα
Όμπερον
Πλανήτης που ανήκει
Δίας
Κρόνος
Δίας
Δίας
Γη
Δίας
Ποσειδώνας
Ουρανός
Κρόνος
Ουρανός

Κυλήστε οριζόντια την εικόνα:


Παρά το μικρό μέγεθος της Γης, η Σελήνη συγκαταλέγεται στους μεγαλύτερους δορυφόρους. Αυτό συμβαίνει γιατί είναι πολύ μεγάλη σε σχέση με τον μητρικό της πλανήτη.

Κίνηση

Οι πλανήτες κινούνται τόσο γύρω από τον άξονά τους όσο και γύρω από τον Ήλιο. Με τον ίδιο τρόπο κινούνται και οι δορυφόροι:
Περιστρέφονται γύρω από τον άξονά τους.
Περιφέρονται γύρω από το σώμα με το οποίο είναι συνδεδεμένοι.

Η Σελήνη περιφέρεται γύρω από τη Γη και η Γη, μαζί
με τη Σελήνη, περιφέρεται γύρω από τον Ήλιο


Στους περισσότερους από τους μεγάλους δορυφόρους η περιστροφή και η περιφορά έχουν συντονιστεί και ολοκληρώνονται στον ίδιο χρόνο. Έτσι όμως παρουσιάζεται πάντα στο μητρικό τους σώμα μόνο η μία τους πλευρά.

Από τη Γη, για παράδειγμα, είναι ορατή μόνο η μία πλευρά του φεγγαριού. Η άλλη είναι η λεγόμενη «αθέατη πλευρά» της Σελήνης.


Διάστημα
ΜΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ: science.nasa.gov, el.wikipedia.org
ΕΙΚΟΝΕΣ: podilato98.blogspot.com (η πρώτη από grade8science.com, η τρίτη από myriverside.sd43.bc.ca)

23 Ιαν 2025

Ο Ήλιος

Ο Ήλιος δημιουργήθηκε πριν από 4,6 δισεκατομμύρια χρόνια. Είναι ένα σχετικά μικρό άστρο, όμοια του οποίου υπάρχουν αναρίθμητα σε κάθε γαλαξία.

Για τα γήινα δεδομένα βέβαια είναι τεράστιος:

Ήλιος και Γη

Όπως όλα τα άστρα, ο Ήλιος δεν έχει στερεή επιφάνεια. Είναι μια γιγάντια σφαίρα που αποτελείται από διάφορα αέρια, κυρίως υδρογόνο και ήλιο, και ακτινοβολεί τεράστιες ποσότητες ενέργειας προς όλες τις κατευθύνσεις.

Η θερμοκρασία του είναι τόσο μεγάλη που θα μπορούσε να εξαερώσει ακόμη και μέταλλα. Στο κέντρο του, ιδίως, ξεπερνά τους 15 εκατομμύρια (15.000.000) βαθμούς Κελσίου!

Ο Ήλιος

Ο Ήλιος απέχει από τη Γη σχεδόν 150 εκατομμύρια χιλιόμετρα, είναι ωστόσο το πιο κοντινό μας άστρο. Λόγω της μικρής του απόστασης φαίνεται 100 δισεκατομμύρια φορές πιο λαμπερός από οποιοδήποτε άλλο αστέρι.

Η φωτεινότητά του μάλιστα είναι τέτοια, ώστε κατά τη διάρκεια της ημέρας δεν μπορούμε να δούμε άλλα ουράνια σώματα, με εξαίρεση τη Σελήνη και σπανιότερα την Αφροδίτη.



Η σημασία του Ήλιου στην εξέλιξη και διατήρηση της ζωής στη Γη είναι καίρια, καθώς με τη θεμελιώδη διαδικασία της φωτοσύνθεσης προσφέρει την απαραίτητη ενέργεια για την ανάπτυξη των ζωντανών οργανισμών.

Παράλληλα, διατηρεί την επιφανειακή θερμοκρασία του πλανήτη μας σε ανεκτά για τη ζωή επίπεδα.

Οι αριθμοί του Ήλιου
Μέση διάμετρος: 1.391.400 km
(109 φορές η μέση διάμετρος της Γης)
Μέση απόσταση από τη Γη: 149.598.262 km
(1 αστρονομική μονάδα)
Πλανήτες: 8
Νάνοι πλανήτες: 5

Και λίγη ορθογραφία

Όταν αναφερόμαστε στο άστρο, σημειώνουμε κεφαλαίο στην αρχή: Ο Ήλιος είναι η καρδιά του ηλιακού μας συστήματος.

Στις άλλες περιπτώσεις ξεκινάμε κανονικά με μικρό: Το μπαλκόνι της κουζίνας το βλέπει ο ήλιος μόνο λίγες ώρες το πρωί.



ΜΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ: science.nasa.gov, el.wikipedia.org
ΕΙΚΟΝΕΣ: Taimaz.B@youtube, w.solarsystemscope.com, club.1688.com

20 Ιαν 2025

Το ηλιακό μας σύστημα

Το ηλιακό μας σύστημα δημιουργήθηκε πριν από 4,6 δισεκατομμύρια χρόνια και είναι ένα από τα αμέτρητα πλανητικά συστήματα που υπάρχουν στο Σύμπαν.


Στην καρδιά του βρίσκεται ο Ήλιος, ένα σχετικά μικρό άστρο, όμοια του οποίου υπάρχουν αναρίθμητα σε κάθε γαλαξία.
Γύρω από τον Ήλιο περιφέρονται οκτώ πλανήτες, πέντε νάνοι πλανήτες, εκατοντάδες δορυφόροι και εκατομμύρια αστεροειδείς.
Ανάμεσά τους κινούνται και πολλά μικρότερα αντικείμενα, όπως κομήτες, μετεωρίτες, διαπλανητική σκόνη κ.ά.

Ο Ήλιος και οι οκτώ πλανήτες του
Δίας, Κρόνος, Ουρανός, Ποσειδώνας
Γη, Αφροδίτη, Άρης, Ερμής

Σχεδόν όλη η ύλη του ηλιακού μας συστήματος (99,86%) βρίσκεται συγκεντρωμένη στον Ήλιο. Η μάζα των πλανητών και των άλλων σωμάτων είναι αμελητέα.


Περιοχές

Το ηλιακό μας σύστημα διακρίνεται σε τέσσερις περιοχές:

1. Εσωτερικοί πλανήτες. Είναι τέσσερις (Ερμής, Αφροδίτη, Γη, Άρης) και βρίσκονται πολύ κοντά στον Ήλιο.

2. Ζώνη των Αστεροειδών. Περιλαμβάνει τους περισσότερους αστεροειδείς του ηλιακού μας συστήματος. Στην περιοχή βρίσκεται και ο μικρότερος νάνος πλανήτης.

3. Εξωτερικοί πλανήτες. Είναι επίσης τέσσερις (Δίας, Κρόνος, Ουρανός, Ποσειδώνας) και έχουν πολύ μεγαλύτερο μέγεθος από τους εσωτερικούς.

4. Μεταποσειδώνια αντικείμενα. Εδώ συναντώνται οι υπόλοιποι αστεροειδείς, οι υπόλοιποι νάνοι πλανήτες και άλλα μικρά ουράνια σώματα.

Κυλήστε οριζόντια την εικόνα:


Δείτε στη συνέχεια


ΑφιερώματαΔιάστημα
ΜΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ: science.nasa.gov, el.wikipedia.org
ΕΙΚΟΝΕΣ: podilato98.blogspot.com (1: commons.wikimedia.org, 6: kevinsguides.com), commons.wikimedia.org (2-4), podilato98.blogspot.com (5)

Διαβάστηκαν περισσότερο την τελευταία εβδομάδα: