16 Νοε 2022

Τα ουδέτερα σε -σιμο, -ξιμο, -ψιμο

Όμορφα και ανισοσύλλαβα

Αυτά τα ουσιαστικά, όπως όλα τα ανισοσύλλαβα ουδέτερα, έχουν δύο θέματα:
Το ένα σχηματίζει τις όμοιες πτώσεις του ενικού: τρέξιμ-ο
Το άλλο σχηματίζει τη γενική του ενικού και όλες τις πτώσεις του πληθυντικού: τρεξίματ-ος, τρεξίματ-α, τρεξιμάτ-ων

Τρέξιμο

Στη γενική του πληθυντικού, η οποία δεν είναι ιδιαιτέρως εύχρηστη, ο τόνος κατεβαίνει στην παραλήγουσα:

Ενικός αριθμός
Πληθυντικός αριθμός

το
του
το

τρέξιμο
τρεξίματος
τρέξιμο


τα
των
τα

τρεξίματα
τρεξιμάτων
τρεξίματα


Έτσι κλίνονται, μεταξύ άλλων, τα ουδέτερα:
  • βάψιμο, βήξιμο, βράσιμο
  • γδάρσιμο, γράψιμο
  • δέσιμο, διώξιμο, δόσιμο
  • κάψιμο, κλάψιμο, κλείσιμο
  • λιώσιμο, λούσιμο, λύσιμο
  • νοιάξιμο, ντύσιμο
  • παίξιμο, πλέξιμο, πλύσιμο, πρήξιμο
  • ράψιμο
  • σβήσιμο, σπρώξιμο, στρώσιμο
  • τρίξιμο, τρίψιμο, τσούξιμο
  • φέρσιμο, φταίξιμο, φτιάξιμο
  • χτίσιμο, ψήσιμο

Ψήσιμο

Παρατήρηση

Κατά την κλίση αυτών των ουσιαστικών ο τόνος μετακινείται και αλλού: στη γενική του ενικού και στις όμοιες πτώσεις του πληθυντικού.

Αυτό όμως είναι αναμενόμενο, εφόσον οι συλλαβές πριν την προπαραλήγουσα δεν τονίζονται ποτέ:
  • το γράψιμο → του γράψιματος γραψίματος
  • το γράψιμο → τα γράψιματα γραψίματα

Γράψιμο

Και λίγη ορθογραφία

Αυτά τα ουδέτερα παράγονται από ρήματα της πρώτης συζυγίας (-⁠ω), και συγκεκριμένα από το θέμα του αορίστου τους.

Αυτό, βέβαια, μας βοηθά και στην ορθογραφία:
  • έπεσα → πέσιμο
  • έφταιξα → φταίξιμο
  • έβηξα → βήξιμο
  • έσκισα → σκίσιμο
  • έσκυψα → σκύψιμο
  • έκλεισα → κλείσιμο
  • έστρωσα → στρώσιμο


ΠΗΓH: Γραμματική Ε΄-ΣΤ΄ Δημοτικού
ΕΙΚΟΝΕΣ: momjunction.com, vocal.media, fajnegotowanie.pl

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Διαβάστηκαν περισσότερο την τελευταία εβδομάδα: