Η ομάδα της Α΄ συζυγίας
Εδώ βρίσκονται τα περισσότερα ρήματα της ενεργητικής φωνής. Έχουν δύο θέματα, ένα για τους συνεχείς χρόνους και ένα για τους απλούς και συντελεσμένους.
Βάφει
Οι συνεχείς χρόνοι
Οι χρόνοι αυτοί σχηματίζονται από το ενεστωτικό θέμα. Οι δύο (ενεστώτας, συνεχής μέλλοντας) έχουν τις ίδιες καταλήξεις:
Ενεστώτας
ντύνεις
ντύνει
ντύνετε
ντύνουν*
Παρατατικός
έντυνες
έντυνε
ντύνατε
έντυναν*
Συνεχής μέλλοντας
* Εναλλακτικοί τύποι: ντύνουνε, ντύνανε (ντύναν)
Οι απλοί και συντελεσμένοι χρόνοι
Οι χρόνοι αυτοί σχηματίζονται από το αοριστικό θέμα. Στους συντελεσμένους (παρακείμενο, υπερσυντέλικο, συντελεσμένο μέλλοντα) η κατάληξη είναι άκλιτη:
Αόριστος
έντυσες
έντυσε
ντύσατε
έντυσαν*
Απλός μέλλοντας
θα ντύσεις
θα ντύσει
θα ντύσετε
θα ντύσουν*
Συντελεσμένοι χρόνοι
* Εναλλακτικοί τύποι: ντύσανε (ντύσαν), θα ντύσουνε
Έτσι κλίνονται, μεταξύ άλλων, τα ρήματα:
Αλλά και όσα λήγουν σε:
- ανάβω, ανοίγω, αντέχω, βάφω
- δείχνω, δένω, ελέγχω, ιδρύω
- καλύπτω, κλέβω, κόβω, κρύβω
- λείπω, μπλέκω, νιώθω, ξύνω
- παίζω, πείθω, πιέζω, ράβω
- σκάβω, σκύβω, τρέχω, τυλίγω
- -εύω (δουλεύω, παιδεύω)
- -άζω (δοκιμάζω, ετοιμάζω)
- -ίζω (γυρίζω, φροντίζω)
- -ώνω (ενώνω, καρφώνω)
Κόβει
Ανώμαλο αοριστικό θέμα
Σε μερικά ρήματα το αοριστικό θέμα σχηματίζεται ανώμαλα και χρειάζεται προσοχή:
δίνω
- έδωσα
- θα δώσω
- έχω δώσει
φεύγω
- έφυγα
- θα φύγω
- έχω φύγει
Άλλα ανώμαλα ρήματα:
- ανεβαίνω, βλέπω, βρίσκω
- μένω, μικραίνω, παίρνω
- πηγαίνω, σωπαίνω, φέρνω
Οι άλλες εγκλίσεις
Όπως οι χρόνοι της οριστικής, έτσι και οι άλλες εγκλίσεις σχηματίζονται από τα δύο θέματα των ρημάτων.
Υποτακτική
- Συνεχής: να ντύνω
- Απλή: να ντύσω
- Συντελεσμένη: να έχω ντύσει
- Άλλοι τύποι: να έντυνα, να έντυσα, να είχα ντύσει
Προστακτική
- Συνεχής: ντύνε, ντύνετε
- Απλή: ντύσε, ντύστε
Σκάβει
Διαφοροποιήσεις
α) Μια μικρή ομάδα ρημάτων, που λέγονται συνηρημένα, στους συνεχείς χρόνους κλίνονται λίγο διαφορετικά:
- ακούω, ακούεις ακούς
- άκουγα, άκουγες
β) Τρεις άλλες ομάδες, μικρές κι αυτές, παρουσιάζουν δυσκολίες στον σχηματισμό ή στην ορθογραφία τους. Πρόκειται για τα ρήματα σε:
Και κάτι ακόμη
Πολλά ρήματα που είναι σύνθετα με κάποια πρόθεση παίρνουν εσωτερική αύξηση:
- εισ-πράττω → εισ-έπραξα
- περι-γράφω → περι-έγραψα
Η αύξηση, όμως, είναι χρήσιμη μόνο όταν τονίζεται. Έτσι, στα περισσότερα πρόσωπα του πληθυντικού είναι περιττή:
- εισ-έπραξα → εισ-πράξαμε
- περι-έγραψα → περι-γράψαμε
ΜΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ: Γραμματική Ε΄-ΣΤ΄ Δημοτικού, Γραμματική Α΄-Γ΄ Γυμνασίου, Λεξικό της κοινής νεοελληνικής, Σύγχρονη Σχολική Γραμματική για όλους, Λεξικό των δυσκολιών και των λαθών στη χρήση της Ελληνικής
ΕΙΚΟΝΕΣ: withlovefromlou.co.uk, dailymail.co.uk, thisoldhouse.com
ΕΙΚΟΝΕΣ: withlovefromlou.co.uk, dailymail.co.uk, thisoldhouse.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου