Η ομάδα της Α΄ συζυγίας
Εδώ βρίσκονται τα περισσότερα ρήματα της παθητικής φωνής. Έχουν δύο θέματα, ένα για τους συνεχείς χρόνους και ένα για τους απλούς και συντελεσμένους.
Κρύβεται
Οι συνεχείς χρόνοι
Οι χρόνοι αυτοί σχηματίζονται από το ενεστωτικό θέμα. Στους δύο, μάλιστα, που έχουν ίδιες καταλήξεις (ενεστώτα, συνεχή μέλλοντα) τα περισσότερα πρόσωπα λήγουν σε «-αι».
Ενεστώτας
ντύνεσαι
ντύνεται
ντύνεστε*
ντύνονται
Παρατατικός
ντυνόσουν*
ντυνόταν*
ντυνόσασταν
ντύνονταν*
Συνεχής μέλλοντας
* Εναλλακτικοί τύποι: ντυνόσαστε — ντυνόμουνα, ντυνόσουνα, ντυνότανε, ντυνόντουσαν
Οι απλοί και συντελεσμένοι χρόνοι
Οι χρόνοι αυτοί σχηματίζονται από το αοριστικό θέμα. Στους συντελεσμένους (παρακείμενο, υπερσυντέλικο, συντελεσμένο μέλλοντα) η κατάληξη είναι άκλιτη. Επιπλέον:
Όλα τα «ηκ-» με τα οποία αρχίζουν οι καταλήξεις του αορίστου γράφονται με ήτα.
Ο απλός μέλλοντας κλίνεται όπως ο ενεστώτας των ρημάτων σε -ώ/-είς.
Αόριστος
ντύθηκες
ντύθηκε
ντυθήκατε
ντύθηκαν*
Απλός μέλλοντας
θα ντυθείς
θα ντυθεί
θα ντυθείτε
θα ντυθούν*
Συντελεσμένοι χρόνοι
* Εναλλακτικοί τύποι: ντυθήκανε (ντυθήκαν), θα ντυθούνε
Έτσι κλίνονται τα ρήματα σε -ω που σχηματίζουν παθητική φωνή:
Αλλά και τα περισσότερα αποθετικά:
- βάφομαι, δένομαι, ετοιμάζομαι
- κρύβομαι, μπλέκομαι, ξύνομαι
- παιδεύομαι, πιέζομαι, τυλίγομαι
- αγωνίζομαι, αισθάνομαι, αστειεύομαι
- γεύομαι, δέχομαι, διαπραγματεύομαι
- εμπιστεύομαι, εργάζομαι, ερωτεύομαι
- ισχυρίζομαι, ξεκαρδίζομαι, ονειρεύομαι
- παθιάζομαι, πορεύομαι, σκέφτομαι
- υποπτεύομαι, χειρίζομαι, χρειάζομαι
Εργάζεται
Ανώμαλο αοριστικό θέμα
Σε μερικά ρήματα το αοριστικό θέμα σχηματίζεται ανώμαλα και χρειάζεται προσοχή:
βρίσκομαι
- βρέθηκα
- θα βρεθώ
- έχω βρεθεί
χαίρομαι
- χάρηκα
- θα χαρώ
- έχω χαρεί
Άλλα ανώμαλα ρήματα:
- αναβάλλομαι, αφήνομαι, γίνομαι
- έρχομαι, εύχομαι, κάθομαι
- ντρέπομαι, υπόσχομαι, φαίνομαι
Ορισμένα, μάλιστα, έχουν και τις καταλήξεις της ενεργητικής φωνής:
- έγινα – θα γίνω
- ήρθα – θα έρθω
Οι άλλες εγκλίσεις
Όπως οι χρόνοι της οριστικής, έτσι και οι άλλες εγκλίσεις σχηματίζονται από τα δύο θέματα των ρημάτων.
Υποτακτική
- Συνεχής: να ντύνομαι
- Απλή: να ντυθώ
- Συντελεσμένη: να έχω ντυθεί
- Άλλοι τύποι: να ντυνόμουν, να ντύθηκα, να είχα ντυθεί
Προστακτική
- Συνεχής: να ντύνεσαι, να ντύνεστε
- Απλή: ντύσου, ντυθείτε
Χαίρεται
Διαφοροποιήσεις
α) Τα συνηρημένα ρήματα πριν την κατάληξη «-ομαι» παίρνουν ένα γάμα για λόγους ευφωνίας:
- ακούω – ακούγομαι
- καίω – καίγομαι
- κλαίω – κλαίγομαι
- λέω – λέγομαι
- τρώω – τρώγομαι
- φυλάω – φυλάγομαι
- σπάω – σπάζομαι
β) Τα λόγια σύνθετα του σκέφτομαι/σκέφτηκα σχηματίζονται με τα παλαιότερα συμφωνικά συμπλέγματα «πτ» και «φθ»:
- επισκέπτομαι – επισκέφθηκα
- συσκέπτομαι – συσκέφθηκα
γ) Τα λόγια σύνθετα του έρχομαι/ήρθα σχηματίζουν τον αόριστο με το παλαιότερο συμφωνικό σύμπλεγμα «λθ»:
- επανέρχομαι – επανήλθα
- συνέρχομαι – συνήλθα
δ) Το θέτω στην παθητική φωνή γίνεται τίθεμαι και κλίνεται με ιδιαίτερο τρόπο. Το ίδιο συμβαίνει και στα σύνθετά του:
- εκθέτω – εκτίθεμαι
- μεταθέτω – μετατίθεμαι
- προσθέτω – προστίθεμαι
ε) Τέλος, μερικά ρήματα σχηματίζουν τον αόριστο με λόγιο τρόπο, έχουν δηλαδή στα περισσότερα πρόσωπα αρχαίες καταλήξεις, ενώ παίρνουν και αύξηση:
- εκπλήσσομαι – εξεπλάγην
- εμπλέκομαι – ενεπλάκην
- προάγομαι – προήχθην
- συλλαμβάνομαι – συνελήφθην
ΜΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ: Γραμματική Ε΄-ΣΤ΄ Δημοτικού, Γραμματική Α΄-Γ΄ Γυμνασίου, Λεξικό της κοινής νεοελληνικής, Λεξικό των δυσκολιών και των λαθών στη χρήση της Ελληνικής
ΕΙΚΟΝΕΣ: dissolve.com, blog.hannaservice.eu, tropeaka.com
ΕΙΚΟΝΕΣ: dissolve.com, blog.hannaservice.eu, tropeaka.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου