30 Απρ 2019

Φως στο απόλυτο σκοτάδι

Ερευνητές έδωσαν στη δημοσιότητα την πρώτη εικόνα μαύρης τρύπας

ΕΙΔΗΣΕΙΣ
Απρίλιος 2019

«Είναι μια τρομερή ημέρα για την Αστροφυσική. Τώρα πια μπορούμε να δούμε τα ανίδωτα». Με αυτά τα λόγια υποδέχθηκε η Φρανς Κόρντοβα, διευθύντρια του Εθνικού Ιδρύματος Επιστημών των Ηνωμένων Πολιτειών, το μοναδικό επίτευγμα διεθνούς ερευνητικής ομάδας που είδε χθες το φως της δημοσιότητας: την πρώτη επιτυχημένη προσπάθεια απεικόνισης μιας μαύρης τρύπας —από τα πιο παράξενα στοιχεία του σύμπαντος, που από τη φύση τους δεν είναι δυνατόν να φωτογραφηθούν.


Η πρώτη απεικόνιση μαύρης τρύπας, όπως τη συνέθεσαν οι επιστήμονες του διεθνούς ερευνητικού προγράμματος EHT

Το ερευνητικό πρόγραμμα που οδήγησε στη μεγάλη ανακάλυψη ξεκίνησε το 2012 υπό την επωνυμία Τηλεσκόπιο Ορίζοντα Γεγονότων (EHT). Ουσιαστικά πρόκειται για ένα δίκτυο οκτώ τηλεσκοπίων σε διάφορα μέρη της Γης (Χαβάη, Αριζόνα, Χιλή, Μεξικό, Ισπανία, Γαλλία, Γροιλανδία, Ανταρκτική) που δρουν σε συντονισμό, δημιουργώντας κάτι σαν γιγάντιο σταθμό αστρονομικών παρατηρήσεων στο μέγεθος του πλανήτη μας.

Οι μαύρες τρύπες αποτελούν διαρκή πρόκληση για την επιστήμη του Διαστήματος. Η Γενική Θεωρία της Σχετικότητας, που θεμελιώθηκε από τον Αϊνστάιν, προβλέπει την ύπαρξη αυτών των ουράνιων σωμάτων με την αφάνταστα υψηλή πυκνότητα, έτσι που να αιχμαλωτίζουν οτιδήποτε κινείται κοντά τους (ο «ορίζοντας γεγονότων» περιγράφει το όριο πέρα από το οποίο δεν υπάρχει επιστροφή). Ακόμη και το φως αδυνατεί να δραπετεύσει από αυτή την κοσμική «φυλακή», κάτι που καθιστά αδύνατη οποιαδήποτε προσπάθεια φωτογράφισής της.

Παρ’ όλα αυτά, οι επιστήμονες του ΕΗΤ κατάφεραν να μας δώσουν μια χειροπιαστή ιδέα για τη «σιλουέτα» μιας μαύρης τρύπας. Και τι μαύρης τρύπας! Πρόκειται για ένα διαστημικό «τέρας», με μέγεθος τρία εκατομμύρια φορές μεγαλύτερο από τη Γη και μάζα 6,5 δισ. (!) φορές μεγαλύτερη από τον Ήλιο, στην καρδιά του γαλαξία Μ87, στον αστερισμό της Παρθένου.

Πώς τα κατάφεραν;

Χάρη στον συνδυασμό ταυτόχρονων παρατηρήσεων από τα οκτώ τηλεσκόπια, συνέθεσαν μια εικόνα που δείχνει μια φωτεινή άλω γύρω από μια σκοτεινή, μαύρη περιοχή, σφαιρικού σχήματος. Η άλως προέρχεται από φλεγόμενα αέρια που καταβροχθίζονται από τη μαύρη τρύπα, δίνοντάς μας το περίγραμμά της.

Το μέγα επίτευγμα ανακοινώθηκε με ταυτόχρονες συνεντεύξεις Τύπου σε Ουάσιγκτον, Βρυξέλλες, Σαντιάγκο, Σαγκάη, Ταϊπέι και Τόκιο. Ο καθηγητής Αστρονομίας και Φυσικής στο πανεπιστήμιο της Αριζόνας (ΗΠΑ) περιέγραψε μία από τις σημαντικές πλευρές της ανακάλυψης: «Το μέγεθος και το σχήμα της σκιάς ταιριάζουν απολύτως με τις προβλέψεις της Γενικής Θεωρίας Σχετικότητας του Αϊνστάιν, ενισχύοντας την εμπιστοσύνη μας σε αυτή τη θεωρία, που θεμελιώθηκε πριν από έναν αιώνα».

Η ειρωνεία της ιστορίας είναι ότι ο ίδιος ο Αϊνστάιν δεν είδε ποτέ με καλό μάτι αυτά τα μυστηριώδη ουράνια σώματα που προέβλεπε η θεωρία του. Αν ζούσε, από χθες θα ήταν λιγότερο δύσπιστος.

ΕιδήσειςΕξερεύνηση του Διαστήματος
ΠΗΓΗ: Η Καθημερινή (11.04.2019)
ΕΙΚΟΝΑ: fontech.startitup.sk

26 Απρ 2019

Ανάκαμψη με τεχνητά κοράλλια

Του Νίκου Ευσταθίου
Δημοσιογράφος

ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ – Απρίλιος 2019

Τα κοράλλια μπορεί να καταλαμβάνουν κάτι λιγότερο από το 0,1% των ωκεανών, όμως παρέχουν σπίτι στο ένα τέταρτο των θαλάσσιων ειδών του πλανήτη και συμβάλλουν καταλυτικά στη βελτίωση της ποιότητας του νερού. Δυστυχώς, ως ιδιαίτερα ευαίσθητες δομές, οι κοραλλιογενείς ύφαλοι είναι εξαιρετικά ευάλωτοι στις καταστροφικές συνέπειες της μόλυνσης, της κλιματικής αλλαγής και της ανεξέλεγκτης αλιείας. Οι επιστήμονες προειδοποιούν πως μέσα στην επόμενη δεκαετία το 70% των κοραλλιών του πλανήτη θα έχει διαβρωθεί.

Ωστόσο, μια ευφάνταστη λύση έρχεται χάρη στην τεχνολογία τρισδιάστατης εκτύπωσης, η οποία εδώ και δύο χρόνια χρησιμοποιείται για τη δημιουργία τεχνητών υφάλων που αντικαθιστούν τα κατεστραμμένα κοράλλια και επαναφέρουν τη ζωή στις θάλασσες του πλανήτη.

Πρωτοπόρος στην καινοτόμο λύση για την περιβαλλοντική αποκατάσταση των ωκεανών είναι η ολλανδική εταιρεία Boskalis, η οποία εξειδικεύεται στις θαλάσσιες κατασκευές και υποδομές. Το 2016 αποφάσισε να χρησιμοποιήσει την τεχνογνωσία της για να δημιουργήσει τεχνητούς υφάλους.

Σε συνεργασία με το Ίδρυμα του Πρίγκιπα Αλβέρτου B΄ του Μονακό και με την ευρωπαϊκή πανεπιστημιακή κοινότητα η εταιρεία προχώρησε σε εντατική έρευνα για τις τοπικές ιδιαιτερότητες των υπαρχόντων κοραλλιών. Με τη βοήθεια των τρισδιάστατων εκτυπωτών η Boskalis δημιούργησε έξι πιλοτικές κατασκευές τεχνητών υφάλων φτιαγμένες εξ ολοκλήρου από άμμο και τις τοποθέτησε στη θάλασσα του Λαρβότο στο Πριγκιπάτο του Μονακό.


Στιγμιότυπο από την τρισδιάστατη εκτύπωση


Ένας από τους εκτυπωμένους υφάλους


«Πιστεύαμε στην ιδέα εξαρχής, ωστόσο τα αποτελέσματα που έχουμε παρατηρήσει στα δύο χρόνια που έχουν τοποθετηθεί η τεχνητοί ύφαλοι ξεπερνούν κάθε προσδοκία μας», αναφέρει με ενθουσιασμό ο Σάντερ Στίνπρινκ, υπεύθυνος προγραμμάτων έρευνας και ανάπτυξης της Boskalis.

Πράγματι, οι τεχνητοί ύφαλοι της εταιρείας έχουν αρχίσει να κατοικούνται από κάθε είδους θαλάσσια ζωή και ο πληθυσμός των ψαριών της περιοχής έχει πλέον αυξηθεί εντυπωσιακά.


Τα πειραματικά τεχνητά κοράλλια της ολλανδικής Boskalis έχουν αρχίσει να κατοικούνται από την τοπική πανίδα

Έπειτα από την επιτυχία του πιλοτικού προγράμματος η ολλανδική εταιρεία σχεδιάζει να επεκτείνει το πρόγραμμα περιβαλλοντικής αποκατάστασης εφαρμόζοντάς το σε θαλάσσιους βιότοπους από τη Μεσόγειο μέχρι τους ωκεανούς της Ανατολικής Ασίας.

Η ευχρηστία και η αποτελεσματικότητα των τρισδιάστατων τεχνητών κοραλλιών μπορεί να μην είναι αρκετές για να κρατήσουν τη βιοποικιλία των θαλασσών στα επίπεδα προηγούμενων ετών, ειδικά αν δε συνδυαστούν από μια ολιστική προσπάθεια καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής.

Εντούτοις, αποτελούν μια λάμψη ελπίδας πως ο άνθρωπος δε γεννάει μόνο εργαλεία που καταστρέφουν τη φύση και πως με λίγη φαντασία και συνείδηση μπορεί να αντιστρέψει την καταστροφή που προκαλεί στον θαυμαστό κόσμο των θαλασσών.



Από τις εφημερίδεςΚλιματική κρίσηΟικοσύστημα
ΠΗΓΗ: Η Καθημερινή (05.04.2019)
ΕΙΚΟΝΕΣ: magazine.boskalis.com (1-3), kathimerini.gr (4)

23 Απρ 2019

Το πράσινο τείχος της Αφρικής

Μια λωρίδα από χιλιάδες δενδρύλλια στη μάχη κατά της κλιματικής αλλαγής

Του Νίκου Ευσταθίου
Δημοσιογράφος

ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ – Απρίλιος 2019

Ένα τείχος διαφορετικό από τα άλλα χτίζεται εδώ και μία δεκαετία κάτω από τον καυτό αφρικανικό ήλιο. Εκτείνεται σε μήκος 8.000 χλμ., από τις δυτικές ακτές της Σενεγάλης έως τις ανατολικές ερημικές παραλίες του Τζιμπουτί, και στην οικοδόμησή του συμμετέχουν πάνω από 20 κυβερνήσεις της Αφρικής.



Ο λόγος για το Μεγάλο Πράσινο Τείχος, μια λωρίδα πρασίνου και δενδρυλλίων ανθεκτικών στην ξηρασία, που θα διασχίζει το νότιο κομμάτι της ερήμου Σαχάρα και αποτελεί ένα από τα πιο φιλόδοξα περιβαλλοντικά προγράμματα παγκοσμίως.

Με την ολοκλήρωσή του, το πράσινο τείχος θεωρείται ότι θα συμβάλει δραστικά στον περιορισμό των επιπτώσεων που επιφέρουν οι κλιματικές αλλαγές στην υποσαχάρια Αφρική και θα αποτελεί το μεγαλύτερο οικοσύστημα χλωρίδας στον πλανήτη (τρεις φορές μεγαλύτερο από τον γιγάντιο κοραλλιογενή ύφαλο της Αυστραλίας).



Την εξαιρετικά φιλόδοξη πρωτοβουλία περιβαλλοντικής αποκατάστασης εισήγαγε το 2008 η Αφρικανική Ένωση έπειτα από αίτημα του πρώην προέδρου της Μπουρκίνα Φάσο, Τόμας Σανκάρα.


Το Μεγάλο Πράσινο Τείχος (κίτρινη γραμμή) θα έχει πλάτος 15 χλμ. και θα περνάει από 11 χώρες

Η ξηρή περιοχή στην οποία σχεδιάζεται το τείχος των δενδρυλλίων δεν ήταν πάντοτε έρημη· για δεκαετίες αποτελούσε πλούσια όαση πρασίνου, εξαιρετικά σημαντική για τη γεωργία και τις καλλιέργειες της αφρικανικής ηπείρου. Ωστόσο, η καταστροφική εξίσωση της αύξησης του πληθυσμού, της κακής διαχείρισης του εδάφους και της κλιματικής αλλαγής σταδιακά μεταμόρφωσε την περιοχή σε μια άγονη και υποβαθμισμένη λωρίδα γης.

Τα προβλήματα που δημιούργησε η ερημοποίηση του εδάφους είναι αμέτρητα: από την έλλειψη τροφίμων και καθαρού νερού μέχρι τη βία και τις διαμάχες λόγω της συρρίκνωσης των φυσικών πόρων.


Το Τείχος φιλοδοξεί να σταματήσει την επέκταση της Σαχάρας σε καλλιεργήσιμα εδάφη

Στη δεκαετία που πέρασε από τα πρώτα βήματα για τη δημιουργία του Μεγάλου Πράσινου Τείχους η πρωτοβουλία έχει αντιμετωπίσει ουκ ολίγες προκλήσεις, με αποτέλεσμα σήμερα να έχει αποκατασταθεί μόλις το 15% της έκτασης.

Ωστόσο, τα οφέλη έχουν αρχίσει ήδη να είναι ορατά για τις χώρες της αφρικανικής ηπείρου. Στη Νιγηρία, όπου 5 εκατομμύρια εκτάρια γης έχουν αποκατασταθεί και βρίθουν από πλούσια βλάστηση, τα κάποτε ξηρά πηγάδια είναι πλέον γεμάτα με πόσιμο νερό, ενώ στη Σενεγάλη, μια από τις φτωχότερες χώρες της Αφρικής, τα 120 εκατομμύρια στρέμματα δενδρυλλίων που φυτεύτηκαν προσφέρουν πλέον γόνιμο έδαφος για την άνθηση της γεωργίας.


Ίσως το πιο ενδιαφέρον αποτέλεσμα του τείχους είναι ορατό στην Αιθιοπία, όπου η δενδροφύτευση και η συντήρηση δένδρων έχουν οδηγήσει σε χιλιάδες νέες πηγές εργασίας και εισοδήματος για τους φτωχούς κατοίκους της έρημης περιοχής. Αποτελεί ίσως την καλύτερη απάντηση στο επιχείρημα πως η περιβαλλοντική προστασία δε συνάδει με την οικονομική ανάπτυξη, κάτι που για δεκαετίες εμπόδιζε αντίστοιχες πράσινες πρωτοβουλίες.

Το Μεγάλο Πράσινο Τείχος αναμένεται να ολοκληρωθεί μέχρι το 2030 —ωστόσο, εν μέρει έχει ήδη επιτύχει τον στόχο του: να ευαισθητοποιήσει δεκάδες κυβερνήσεις και να αποδείξει πως, παρά τα λάθη του παρελθόντος, ο άνθρωπος μπορεί να αντιστρέψει την καταστροφή που έχει προκαλέσει στο περιβάλλον.



Από τις εφημερίδεςΑφρικήΚλιματική κρίσηΟικοσύστημα
ΠΗΓΗ: Η Καθημερινή (05.04.2019)
ΕΙΚΟΝΕΣ: pagebd.com (1), greatgreenwall.org (2,5-6), nationalgeographic.org (3), atlasofthefuture.org (4)

20 Απρ 2019

Δεν τα έχουμε πάει και τόσο άσχημα

189 χρόνια από την ίδρυση του ελληνικού κράτους

Του Αλέξη Παπαχελά
Δημοσιογράφος, διευθυντής της εφημερίδας «Η Καθημερινή»

ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ – Ιανουάριος 2019

Το 2021 δεν είναι πια πολύ μακριά. Σε δύο χρόνια συμπληρώνονται διακόσια χρόνια από την έναρξη της Επανάστασης του 1821. Κοιτώντας πίσω, δεν τα έχουμε πάει και τόσο άσχημα. Η φτωχή, βαλκανική Ελλάδα του 1821 μεγάλωσε κατά τρόπο εντυπωσιακό.

Πέρασε πολέμους, κατοχές, εμφυλίους, οικονομικά κραχ, αλλά κάθε φορά στάθηκε στα πόδια της. Οικονομικά αναπτύχθηκε εντυπωσιακά μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και έγινε μέλος στα πιο κλειστά κλαμπ της Δύσης. Υπέστη ήττες, αλλά μπόρεσε να τις ξεπεράσει.



Από τη γέννησή της μέχρι σήμερα έκανε όλες τις σωστές γεωπολιτικές επιλογές. Ποτέ δε βρέθηκε στη λάθος πλευρά της Ιστορίας, γεγονός που εξαργύρωσε από τον πόλεμο της Ανεξαρτησίας και μετά.

Αυτό δεν ήταν κάτι αυτονόητο, ούτε τυχαίο. Πέρα από το προφανές διαχρονικό ενδιαφέρον των Μεγάλων Δυνάμεων για το ελληνικό «οικόπεδο», έπαιξε ρόλο το γεγονός ότι οι Έλληνες επέλεξαν σε κρίσιμες στιγμές στιβαρούς και συνετούς ηγέτες που δε λαΐκισαν, αλλά οδήγησαν τον τόπο εκεί που έπρεπε.

Λοιδορήθηκαν, έγιναν στόχοι δολοφονιών, πήγαν εξορίες, αλλά επιτέλεσαν την αποστολή τους. Και εν πάση περιπτώσει, ο ιστορικός τούς φέρεται με πολύ μεγαλύτερο σεβασμό απ’ ό,τι ο μέσος ψηφοφόρος της εποχής τους...



Πότε πήγε πολύ στραβά ο τόπος; Όταν ο ελληνικός λαός σαγηνεύτηκε από τα λόγια και αγνόησε τα έργα. Συνέβη πολλές φορές γιατί, ως βαθύτατα μεσογειακός λαός, θέλουμε μια ικανή δόση «παραμυθιού» από τους ηγέτες μας. Μερικές φορές όμως το παρακάνουμε.

Ο τόπος κινδύνευσε, επίσης, όταν διχάστηκε. Και αυτό το βιώσαμε πολλές φορές, σε πολύ κρίσιμες στιγμές. Πάθαμε επίσης ζημιές όταν δε ζυγίσαμε καλά τις δυνάμεις μας, τις προθέσεις του αντιπάλου και τη γεωπολιτική συγκυρία. 1897, 1922, 1974 είναι ημερομηνίες καταστροφών που οφείλονταν στα παραπάνω...



Από τις εφημερίδεςΤρίτη Ελληνική Δημοκρατία
ΠΗΓΗ: Η Καθημερινή (05-06.01.2019)
ΕΙΚΟΝΕΣ: sdna.gr, caymanfinancialreview.com

15 Απρ 2019

Τα κράτη της Αφρικής
(πίνακας δεδομένων)

Πατήστε στην εικόνα και μελετήστε τις χώρες της Αφρικής. Επιλέξτε μία ή δύο φορές τον τίτλο της στήλης που σας ενδιαφέρει και δείτε τα δεδομένα της σε αύξουσα ή φθίνουσα σειρά.



Αφρική

Τα ποτάμια της Αφρικής
(διαδραστική παρουσίαση)

Πατήστε στην εικόνα και γνωρίστε τα μεγαλύτερα ποτάμια της Αφρικής:



Αφρική

10 Απρ 2019

Το μέγεθος της Αφρικής

Η Αφρική είναι η τρίτη σε έκταση ήπειρος και καταλαμβάνει το 1/5 της στεριάς. Το μέγεθός της είναι πραγματικά τεράστιο:



Είναι τόσο μεγάλη που χωράει σχεδόν όλες τις ΗΠΑ, την Κίνα, την Ιαπωνία, την Ινδία και... μπόλικη Ευρώπη!



Αφρική
ΕΙΚΟΝΕΣ: learnnc.org (επιμέλεια: podilato98.blogspot.com)

Η ταυτότητα της Αφρικής
(διαδραστική παρουσίαση)

Πατήστε στην εικόνα


Αφρική

Τρισδιάστατος χάρτης της Αφρικής

Πατήστε στην εικόνα


Αφρική

Διαβάστηκαν περισσότερο την τελευταία εβδομάδα