Η κλίση των επιθέτων

Τα επίθετα ανήκουν στα κλιτά μέρη του λόγου. Σχηματίζουν τρία γένη και κλίνονται σε δύο αριθμούς με το σύστημα των πτώσεων.

Με τον τρόπο αυτό μπορούν να ακολουθούν το γένος, τον αριθμό και την πτώση των ουσιαστικών που συνοδεύουν:

• ένας πράσινος βάτραχος
• δύο πράσινοι βάτραχοι
• της πράσινης τσάντας
• των πράσινων βιβλίων

Τα περισσότερα επίθετα λήγουν σε -ος, -η/-α, -ο και -ης, -ης, -ες:

• πράσινος, πράσινη, πράσινο
• αστείος, αστεία, αστείο
• διεθνής, διεθνής, διεθνές

(τα επίθετα με άλλες καταλήξεις είναι πολύ λίγα)

Τα επίθετα σε -ος

Αποτελούν τη μεγαλύτερη ομάδα επιθέτων της γλώσσας μας. Τα περισσότερα σχηματίζουν το θηλυκό σε -η, ενώ είναι αρκετά και όσα το σχηματίζουν σε -α:

• ο πράσινος, η πράσινη, το πράσινο
• ο αστείος, η αστεία, το αστείο

► Μια πολύ μικρή ομάδα αποτελούν τα επίθετα σε -ος, -ος, -ο. Σιγά σιγά, ωστόσο, το θηλυκό τους αποκτά τη σύγχρονη κατάληξη -α ή -η.

► Η κλητική των αρσενικών (και θηλυκών) σε -ος δεν είναι ίδια με την αιτιατική, όπως στα υπόλοιπα σύγχρονα επίθετα, αλλά λήγει σε -ε και -οι.

Πράσινος βάτραχος

Τα επίθετα σε -ης, -ης, -ες

Αυτά τα επίθετα έχουν τις ίδιες καταλήξεις στο αρσενικό και στο θηλυκό γένος.

Κατά την κλίση τους διατηρούν σταθερό τον τόνο σε όλες τις πτώσεις, εκτός αν λήγουν σε -ώδης:

• ο διεθνής, των διεθνών
• ο αυθάδης, των αυθάδων
• ο βραχώδης, των βραχωδών

Διεθνής οργανισμός

Επίθετα με πολυσύλλαβο ουδέτερο

Αποτελούν μια μικρή ομάδα. Ξεχωρίζουν από τα υπόλοιπα, επειδή η κατάληξη του ουδετέρου έχει δύο ή και τρεις συλλαβές.

Τα περισσότερα λήγουν σε -ης, -α, -ικο και τα υπόλοιπα σε -άς, -ού, -άδικο και -ής, -ού, -ίδικο:

• τεμπέλης, τεμπέλα, τεμπέλικο
• υπναράς, υπναρού, υπναράδικο
• γκαφατζής, γκαφατζού, γκαφατζίδικο

Τεμπέλης

Επίθετα από αρχαίες μετοχές

Στην πραγματικότητα αυτά τα επίθετα είναι αρχαίες επιθετικές μετοχές, δηλαδή έχουν δημιουργηθεί από ρήματα.

Τα περισσότερα λήγουν σε -ων, -ουσα, -ον, -είς, -είσα, -έν και -ας, -ασα, -αν:

• ενδιαφέρων, ενδιαφέρουσα, ενδιαφέρον
• πληγείς, πληγείσα, πληγέν
• επιζήσας, επιζήσασα, επιζήσαν

Μια πιο μικρή ομάδα αποτελούν τα επίθετα σε -ών, -ούσα, -ούν και -ών, -ώσα, -ών:

• διαφωνών, διαφωνούσα, διαφωνούν
• κυβερνών, κυβερνώσα, κυβερνών

Ενδιαφέρον βιβλίο

Επίθετα με άλλες καταλήξεις

Τα περισσότερα λήγουν σε -ων, -ων, -ον και -ής, -ιά, -ί, ενώ τα υπόλοιπα σε -ύς, -ιά, -ύ και -ύς, -εία, -ύ:

• μετριόφρων, μετριόφρων, μετριόφρον
• πορτοκαλής, πορτοκαλιά, πορτοκαλί
• βαρύς, βαριά, βαρύ
• ευθύς, ευθεία, ευθύ

Και μετριόφρων!

Συγκεντρωτικός πίνακας

Καταλήξεις*

-ος, -η, -ο
-ος, -α, -ο
-ος, -ος, -ο

-ης, -ης, -ες

-ης, -α, -ικο
-άς, -ού, -άδικο
-ής, -ού, -ίδικο

-ων, -ουσα, -ον
-είς, -είσα, -έν
-ας, -ασα, -αν
-ών, -ούσα, -ούν
-ών, -ώσα, -ών

-ων, -ων, -ον

-ής, -ιά, -ί
-ύς, -ιά, -ύ
-ύς, -εία, -ύ

(άλλες καταλήξεις)

Παραδείγματα

πράσινος
αστείος
ενεργός

διεθνής

τεμπέλης
υπναράς
γκαφατζής

ενδιαφέρων
πληγείς
επιζήσας
διαφωνών
κυβερνών

μετριόφρων

πορτοκαλής
βαρύς
ευθύς

φέρελπις, βραδύνους

* Υπάρχουν και επίθετα με διαφορετικές καταλήξεις, αλλά είναι άκλιτα και δε μας ενδιαφέρουν εδώ: μπλε, σπέσιαλ, τέως

Δείτε τις κλίσεις αναλυτικά

Η κλίση των επιθέτων  1.  Τα επίθετα σε -ος, -η, -ο  2.  Τα επίθετα σε -ος, -α, -ο  3.  Τα επίθετα σε -ος, -ος, -ο  4.  Τα επίθετα σε -ης, -ης, -ες  5.  Τα επίθετα σε -ης, -α, -ικο  6.  Τα επίθετα σε -άς, -ού, -άδικο  7.  Τα επίθετα σε -ής, -ού, -ίδικο  8.  Τα επίθετα σε -ων, -ουσα, -ον  9.  Τα επίθετα σε -είς, -είσα, -έν 10. Τα επίθετα σε -ας, -ασα, -αν 11. Τα επίθετα σε -ών, -ούσα, -ούν 12. Τα επίθετα σε -ών, -ώσα, -ών 13. Τα επίθετα σε -ων, -ων, -ον 14. Τα επίθετα σε -ής, -ιά, -ί 15. Τα επίθετα σε -ύς, -ιά, -ύ 16. Τα επίθετα σε -ύς, -εία, -ύ 17. Το επίθετο «πολύς» 18. Επίθετα με άλλες καταλήξεις ► Τα άκλιτα επίθετα

ΑφιερώματαΕπίθετα

ΕΙΚΟΝΕΣ: colorsexplained.com, naftemporiki.gr, miandji@twitter, grandparissud.fr, Arkas-The-Original-Page@facebook

Τα επίθετα σε -ων, -ων, -ον

Λίγα και καλά!

Τα επίθετα αυτά θέλουν προσοχή, γιατί μας έρχονται από τα αρχαία ελληνικά. Ευτυχώς, έχουν τις ίδιες καταλήξεις στο αρσενικό και στο θηλυκό γένος.

Και μετριόφρων!

Επιπλέον:

Τα αρσενικά και τα θηλυκά διατηρούν το ωμέγα μόνο στην ονομαστική του ενικού.

Η γενική ενικού και πληθυντικού είναι ίδια και στα τρία γένη. Στον πληθυντικό, μάλιστα, ο τόνος μετακινείται μία θέση.

Ενικός αριθμός

Πληθυντικός αριθμός

ο
του
τον

μετριόφρων
μετριόφρονος
μετριόφρονα

οι
των
τους

μετριόφρονες
μετριοφρόνων
μετριόφρονες

η
της
τη

μετριόφρων
μετριόφρονος
μετριόφρονα

οι
των
τις

μετριόφρονες
μετριοφρόνων
μετριόφρονες

το
του
το

μετριόφρον
μετριόφρονος
μετριόφρον

τα
των
τα

μετριόφρονα
μετριοφρόνων
μετριόφρονα

Εξασκηθείτε με ένα ουσιαστικό (π.χ. ο μετριόφρων αθλητής, η μετριόφρων ηθοποιός, το μετριόφρον παιδί)

Έτσι κλίνονται, μεταξύ άλλων, τα επίθετα:

• ακτήμων, αμνήμων
• αυτόχθων, δεισιδαίμων
• ειδήμων, ελεήμων
• μείζων, νοήμων
• πείσμων, πολυπράγμων

Μαζί τους και όσα λήγουν σε:

• -γνώμων (ευγνώμων, ισχυρογνώμων)
• -φρων (παράφρων, σώφρων)

Ειδική περίπτωση

Το ουδέτερο του επιθέτου ελάσσων στις όμοιες πτώσεις του ενικού ανεβάζει τον τόνο στην προπαραλήγουσα:

• ο/η ελάσσων — το έλασσον (ζήτημα)

Σύγχρονη χρήση

Μερικά από αυτά τα επίθετα έχουν επιβιώσει αποσπασματικά στη γλώσσα μας, δηλαδή δε σχηματίζουν όλα τα γένη ή όλες τις πτώσεις.

α) Κάποια τα συναντούμε μόνο σε καθιερωμένες φράσεις λόγιας προέλευσης:

• ζήτημα ήσσονος σημασίας
• το φιλοθέαμον κοινό

β) Άλλα έχουν ουσιαστικοποιηθεί, δηλαδή χρησιμοποιούνται ως ουσιαστικά:

• οι αιθεροβάμονες, οι αριθμομνήμονες
• οι εμπειρογνώμονες, οι πραγματογνώμονες

Σιγά σιγά, ωστόσο, το αρσενικό τους αποκτά τη σύγχρονη κατάληξη σε -ας:

• ο εμπειρογνώμων → ο εμπειρογνώμονας
• ο μετριόφρων → ο μετριόφρονας

Η κλίση των επιθέτων  1.  Τα επίθετα σε -ος, -η, -ο  2.  Τα επίθετα σε -ος, -α, -ο  3.  Τα επίθετα σε -ος, -ος, -ο  4.  Τα επίθετα σε -ης, -ης, -ες  5.  Τα επίθετα σε -ης, -α, -ικο  6.  Τα επίθετα σε -άς, -ού, -άδικο  7.  Τα επίθετα σε -ής, -ού, -ίδικο  8.  Τα επίθετα σε -ων, -ουσα, -ον  9.  Τα επίθετα σε -είς, -είσα, -έν 10. Τα επίθετα σε -ας, -ασα, -αν 11. Τα επίθετα σε -ών, -ούσα, -ούν 12. Τα επίθετα σε -ών, -ώσα, -ών 13. Τα επίθετα σε -ων, -ων, -ον 14. Τα επίθετα σε -ής, -ιά, -ί 15. Τα επίθετα σε -ύς, -ιά, -ύ 16. Τα επίθετα σε -ύς, -εία, -ύ 17. Το επίθετο «πολύς» 18. Επίθετα με άλλες καταλήξεις ► Τα άκλιτα επίθετα

ΜΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ: Γραμματική Ε΄-ΣΤ΄ Δημοτικού, Γραμματική Α΄-Γ΄ Γυμνασίου, Λεξικό της κοινής νεοελληνικής, Βικιλεξικό
ΕΙΚΟΝΕΣ: Arkas-The-Original-Page@facebook, fhw.gr, EthnosNewspaper@youtube

Επίθετα με άλλες καταλήξεις

Λίγα και καλά!

Αυτά τα επίθετα μάς έρχονται από τα αρχαία ελληνικά και έχουν επιβιώσει αποσπασματικά στη γλώσσα μας, δηλαδή δε σχηματίζουν όλα τα γένη ή όλες τις πτώσεις.

Μερικά τα συναντούμε μόνο σε καθιερωμένες φράσεις λόγιας προέλευσης:

• ο Μέλας Δρυμός, ο μέλας ζωμός
  
  (του μέλανος, τον μέλανα)
• ο πανδαμάτωρ χρόνος  
  
  (του πανδαμάτορος, τον πανδαμάτορα)
• ο φέρελπις νέος  
  
  (του φερέλπιδος, τον φέρελπι — οι φερέλπιδες, των φερέλπιδων ή φερελπίδων)
• το απολωλός πρόβατο
  
  (του απολωλότος — τα απολωλότα, των απολωλότων)

Επίσης:

• ο σιδηρούς σταυρός
  
  (του σιδηρού, τον σιδηρούν — οι σιδηροί, των σιδηρών)
• η σιδηρά κυρία
  
  (της σιδηράς, τις σιδηρές)
• το σιδηρούν παραπέτασμα, το σιδηρούν προσωπείο
  
  (του σιδηρού — τα σιδηρά, των σιδηρών)

Άλλα χρησιμοποιούνται ως ουσιαστικά, δηλαδή έχουν ουσιαστικοποιηθεί:

• η αστερόεσσα
  
  (από το αρχαίο επίθετο «αστερόεις, -εσσα, -εν»)
• ο βραδύνους, ο κρυψίνους
  
  (του βραδύνου, τον βραδύνου — οι βραδύνοες, των βραδυνόων)

Η σημαία των ΗΠΑ ονομάζεται «αστερόεσσα», δηλαδή «έναστρη»

Ειδική περίπτωση

Το αριθμητικό επίθετο ενάμισης, μιάμιση, ενάμισι κλίνεται κανονικά στο αρσενικό και στο θηλυκό, αλλά το ουδέτερο είναι άκλιτο:

• ο ενάμισης χρόνος, του ενάμιση χρόνου
• η μιάμιση ώρα, της μιάμισης ώρας
• το ενάμισι έτος, του ενάμισι έτους

Η κλίση των επιθέτων  1.  Τα επίθετα σε -ος, -η, -ο  2.  Τα επίθετα σε -ος, -α, -ο  3.  Τα επίθετα σε -ος, -ος, -ο  4.  Τα επίθετα σε -ης, -ης, -ες  5.  Τα επίθετα σε -ης, -α, -ικο  6.  Τα επίθετα σε -άς, -ού, -άδικο  7.  Τα επίθετα σε -ής, -ού, -ίδικο  8.  Τα επίθετα σε -ων, -ουσα, -ον  9.  Τα επίθετα σε -είς, -είσα, -έν 10. Τα επίθετα σε -ας, -ασα, -αν 11. Τα επίθετα σε -ών, -ούσα, -ούν 12. Τα επίθετα σε -ών, -ώσα, -ών 13. Τα επίθετα σε -ων, -ων, -ον 14. Τα επίθετα σε -ής, -ιά, -ί 15. Τα επίθετα σε -ύς, -ιά, -ύ 16. Τα επίθετα σε -ύς, -εία, -ύ 17. Το επίθετο «πολύς» 18. Επίθετα με άλλες καταλήξεις ► Τα άκλιτα επίθετα

ΜΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ: Λεξικό της κοινής νεοελληνικής, Λεξικό των δυσκολιών και των λαθών στη χρήση της Ελληνικής
ΕΙΚΟΝΑ: medalofhonorhostcity.com

Τα επίθετα σε -είς, -είσα, -έν

Αρχαιόκλιτα και... διασωθέντα!

Αυτά τα όμορφα επίθετα μάς έρχονται από τα αρχαία ελληνικά και χρειάζονται λίγη προσοχή.

Στην πραγματικότητα είναι αρχαίες επιθετικές μετοχές, δηλαδή έχουν δημιουργηθεί από ρήματα:

• ο πληγείς, η πληγείσα, το πληγέν
• ο διασωθείς, η διασωθείσα, το διασωθέν

Πληγείσα περιοχή

Δύο παρατηρήσεις για την κλίση τους:

Τα αρσενικά και τα ουδέτερα έχουν την ίδια γενική και στους δύο αριθμούς.

Τα θηλυκά κατεβάζουν τον τόνο στη γενική πληθυντικού.

Ενικός αριθμός

Πληθυντικός αριθμός

ο
του
τον

πληγείς
πληγέντος
πληγέντα

οι
των
τους

πληγέντες
πληγέντων
πληγέντες

η
της
την

πληγείσα
πληγείσας*
πληγείσα

οι
των
τις

πληγείσες
πληγεισών
πληγείσες

το
του
το

πληγέν
πληγέντος
πληγέν

τα
των
τα

πληγέντα
πληγέντων
πληγέντα

(*)

Αλλά και: της πληγείσης

Εξασκηθείτε με ένα ουσιαστικό (π.χ. ο πληγείς κάτοικος, η πληγείσα περιοχή, το πληγέν κτίριο)

Έτσι κλίνονται, μεταξύ άλλων, τα επίθετα:

• αθωωθείς, αναφερθείς
• απαλλαγείς, απελαθείς
• αποκλεισθείς, γεννηθείς
• δηλωθείς, διασωθείς
• διδαχθείς, διορισθείς
• εκλεγείς, εξαγγελθείς
• κλαπείς, παραιτηθείς
• προταθείς, συλληφθείς

Σύγχρονη χρήση

Πολλές από αυτές τις αρχαίες μετοχές έχουν επιβιώσει αποσπασματικά στη γλώσσα μας, δηλαδή δε σχηματίζουν όλα τα γένη ή όλες τις πτώσεις.

α) Κάποιες τις συναντούμε μόνο σε καθιερωμένες φράσεις λόγιας προέλευσης.  

Φράσεις με αρσενικά σε -είς:

• ο ανατραπείς δικτάτορας
• ο προκηρυχθείς διαγωνισμός
• οι διεξαχθέντες αγώνες
• οι προαχθέντες μαθητές

Φράσεις με θηλυκά σε -είσα:

• η διακοπείσα συνεδρίαση
• η χορηγηθείσα άδεια
• οι καταμετρηθείσες ψήφοι
• οι παραχθείσες ποσότητες

Φράσεις με ουδέτερα σε -έν:

• το δαπανηθέν ποσό
• το ψηφισθέν νομοσχέδιο
• τα απολεσθέντα αντικείμενα
• τα κατασχεθέντα κλοπιμαία

β) Άλλες έχουν ουσιαστικοποιηθεί, δηλαδή χρησιμοποιούνται ως ουσιαστικά:

• ο διαγραφείς, η διαγραφείσα
• ο παρευρεθείς, η παρευρεθείσα
• οι εισαχθέντες, οι επαναπατρισθέντες
• οι καταδικασθέντες, οι προσληφθέντες
• τα λεχθέντα, τα συμφωνηθέντα, τα ανακοινωθέντα

Σιγά σιγά, ωστόσο, το αρσενικό τους αποκτά τη σύγχρονη κατάληξη σε -ας:

• ο πληγείς → ο πληγέντας
• ο προσαχθείς → ο προσαχθέντας

Η κλίση των επιθέτων  1.  Τα επίθετα σε -ος, -η, -ο  2.  Τα επίθετα σε -ος, -α, -ο  3.  Τα επίθετα σε -ος, -ος, -ο  4.  Τα επίθετα σε -ης, -ης, -ες  5.  Τα επίθετα σε -ης, -α, -ικο  6.  Τα επίθετα σε -άς, -ού, -άδικο  7.  Τα επίθετα σε -ής, -ού, -ίδικο  8.  Τα επίθετα σε -ων, -ουσα, -ον  9.  Τα επίθετα σε -είς, -είσα, -έν 10. Τα επίθετα σε -ας, -ασα, -αν 11. Τα επίθετα σε -ών, -ούσα, -ούν 12. Τα επίθετα σε -ών, -ώσα, -ών 13. Τα επίθετα σε -ων, -ων, -ον 14. Τα επίθετα σε -ής, -ιά, -ί 15. Τα επίθετα σε -ύς, -ιά, -ύ 16. Τα επίθετα σε -ύς, -εία, -ύ 17. Το επίθετο «πολύς» 18. Επίθετα με άλλες καταλήξεις ► Τα άκλιτα επίθετα

ΜΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ: Λεξικό της κοινής νεοελληνικής, Βικιλεξικό
ΕΙΚΟΝΕΣ: cnn.gr, newsbeast.gr, tvopen.gr

Τα επίθετα σε -ας, -ασα, -αν

Αρχαιόκλιτα και... επιζήσαντα!

Αυτά τα όμορφα επίθετα μάς έρχονται από τα αρχαία ελληνικά και χρειάζονται λίγη προσοχή.

Στην πραγματικότητα είναι αρχαίες επιθετικές μετοχές, δηλαδή έχουν δημιουργηθεί από ρήματα:

• ο επιζήσας, η επιζήσασα, το επιζήσαν
• ο εναπομείνας, η εναπομείνασα, το εναπομείναν

Δύο παρατηρήσεις για την κλίση τους:

Τα αρσενικά και τα ουδέτερα έχουν την ίδια γενική και στους δύο αριθμούς.

Στη γενική πληθυντικού ο τόνος κατεβαίνει και στα τρία γένη.

Ενικός αριθμός

Πληθυντικός αριθμός

ο
του
τον

επιζήσας
επιζήσαντος
επιζήσαντα

οι
των
τους

επιζήσαντες
επιζησάντων
επιζήσαντες

η
της
την

επιζήσασα
επιζήσασας
επιζήσασα

οι
των
τις

επιζήσασες
επιζησασών
επιζήσασες

το
του
το

επιζήσαν
επιζήσαντος
επιζήσαν

τα
των
τα

επιζήσαντα
επιζησάντων
επιζήσαντα

Εξασκηθείτε με ένα ουσιαστικό (π.χ. ο επιζήσας ναυαγός, η επιζήσασα Αρμένισσα, το επιζήσαν εβραιόπουλο)

Σύγχρονη χρήση

Αυτές οι αρχαίες μετοχές έχουν επιβιώσει αποσπασματικά στη γλώσσα μας, δηλαδή δε σχηματίζουν όλα τα γένη ή όλες τις πτώσεις.

α) Κάποιες τις συναντούμε μόνο σε καθιερωμένες φράσεις λόγιας προέλευσης:

• ο κλέψας του κλέψαντος
• ο πρώτος διδάξας
• οι διατελέσαντες πρωθυπουργοί
• το επεισόδιο θεωρείται λήξαν

Θεατρική παράσταση

β) Άλλες έχουν ουσιαστικοποιηθεί, δηλαδή χρησιμοποιούνται ως ουσιαστικά:

• ο προλαλήσας, η προλαλήσασα
• οι ανανήψαντες, οι αποβιώσαντες
• οι αποφοιτήσαντες, οι εναπομείναντες
• οι επιζήσαντες, οι ψηφίσαντες

Η κλίση των επιθέτων  1.  Τα επίθετα σε -ος, -η, -ο  2.  Τα επίθετα σε -ος, -α, -ο  3.  Τα επίθετα σε -ος, -ος, -ο  4.  Τα επίθετα σε -ης, -ης, -ες  5.  Τα επίθετα σε -ης, -α, -ικο  6.  Τα επίθετα σε -άς, -ού, -άδικο  7.  Τα επίθετα σε -ής, -ού, -ίδικο  8.  Τα επίθετα σε -ων, -ουσα, -ον  9.  Τα επίθετα σε -είς, -είσα, -έν 10. Τα επίθετα σε -ας, -ασα, -αν 11. Τα επίθετα σε -ών, -ούσα, -ούν 12. Τα επίθετα σε -ών, -ώσα, -ών 13. Τα επίθετα σε -ων, -ων, -ον 14. Τα επίθετα σε -ής, -ιά, -ί 15. Τα επίθετα σε -ύς, -ιά, -ύ 16. Τα επίθετα σε -ύς, -εία, -ύ 17. Το επίθετο «πολύς» 18. Επίθετα με άλλες καταλήξεις ► Τα άκλιτα επίθετα

ΜΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ: Λεξικό της κοινής νεοελληνικής, Βικιλεξικό
ΕΙΚΟΝΕΣ: ert@youtube, opentvgr@youtube, nealesvou.gr

Τα επίθετα σε -ων, -ουσα, -ον

Αρχαιόκλιτα και... ενδιαφέροντα!

Αυτά τα όμορφα επίθετα μάς έρχονται από τα αρχαία ελληνικά και χρειάζονται λίγη προσοχή.

Στην πραγματικότητα είναι αρχαίες επιθετικές μετοχές, δηλαδή έχουν δημιουργηθεί από ρήματα:

• ο ενδιαφέρων, η ενδιαφέρουσα, το ενδιαφέρον
• ο δευτερεύων, η δευτερεύουσα, το δευτερεύον

Ενδιαφέρον βιβλίο

Τα περισσότερα είναι παροξύτονα και στη γενική πληθυντικού κατεβάζουν τον τόνο και στα τρία γένη.

Επιπλέον:

Τα αρσενικά διατηρούν το ωμέγα μόνο στην ονομαστική του ενικού.

Τα θηλυκά κλίνονται όπως η γυναίκα και δεν παρουσιάζουν κάποια δυσκολία.

Τα ουδέτερα κλίνονται όπως το συμφέρον, που είναι άλλωστε ουσιαστικοποιημένο επίθετο αυτής της ομάδας. Επίσης, έχουν και στους δύο αριθμούς την ίδια γενική με τα αρσενικά.

Ενικός αριθμός

Πληθυντικός αριθμός

ο
του
τον

ενδιαφέρων
ενδιαφέροντος
ενδιαφέροντα

οι
των
τους

ενδιαφέροντες
ενδιαφερόντων
ενδιαφέροντες

η
της
την

ενδιαφέρουσα
ενδιαφέρουσας
ενδιαφέρουσα

οι
των
τις

ενδιαφέρουσες
ενδιαφερουσών
ενδιαφέρουσες

το
του
το

ενδιαφέρον
ενδιαφέροντος
ενδιαφέρον

τα
των
τα

ενδιαφέροντα
ενδιαφερόντων
ενδιαφέροντα

Εξασκηθείτε με ένα ουσιαστικό (π.χ. ο ενδιαφέρων άνθρωπος, η ενδιαφέρουσα πληροφορία, το ενδιαφέρον βιβλίο)

Έτσι κλίνονται, μεταξύ άλλων, τα επίθετα:

• ακμάζων, αποκλίνων, αύξων
• δεσπόζων, δευτερεύων, δέων
• εξέχων, εορτάζων, επείγων
• ισχύων, καλπάζων, μέλλων
• πάσχων, πλεονάζων, προεδρεύων
• πρωτεύων, ρέων, σημαίνων
• συμμετέχων, συμφέρων, τρέχων
• υπάρχων, υπογράφων, φθίνων

Τα λίγα οξύτονα

Τα οξύτονα σε -ών, -ούσα, -όν είναι λίγα και κλίνονται ακόμη πιο εύκολα, αφού ο τόνος μετακινείται μόνο στα θηλυκά:

• ο παρών, του παρόντος
  οι παρόντες, των παρόντων
• η παρούσα, της παρούσας
  οι παρούσες, των παρουσών
• το παρόν, του παρόντος
  τα παρόντα, των παρόντων

Παρόμοια επίθετα:

• αποθανών, αποτυχών, απών
• επιτυχών, παθών, παρελθών

Σύγχρονη χρήση

Πολλές από αυτές τις αρχαίες μετοχές έχουν επιβιώσει αποσπασματικά στη γλώσσα μας, δηλαδή δε σχηματίζουν όλα τα γένη ή όλες τις πτώσεις.

α) Κάποιες τις συναντούμε μόνο σε καθιερωμένες φράσεις λόγιας προέλευσης.  

Φράσεις με αρσενικά σε -ων:

• ο διευθύνων σύμβουλος
• ο θεράπων ιατρός
• ο ιθύνων νους
• ο περιβάλλων χώρος
• ο περιοδεύων θίασος
• ο πρέπων σεβασμός
• ο πρώτος τυχών
• ο υπερβάλλων ζήλος

Φράσεις με θηλυκά σε -ουσα:

• η αρμόζουσα απάντηση
• η άρχουσα τάξη
• η βαρύνουσα σημασία
• η περιρρέουσα ατμόσφαιρα

Φράσεις με ουδέτερα σε -ον:

• το αναβράζον δισκίο
• το διανυκτερεύον φαρμακείο
• το φλέγον ζήτημα
• τα διαφυγόντα κέρδη
• το εφημερεύοντα νοσοκομεία
• τα λιμνάζοντα ύδατα

β) Άλλες έχουν ουσιαστικοποιηθεί, δηλαδή χρησιμοποιούνται ως ουσιαστικά:

• ο ενάγων, η ενάγουσα
• ο επιλαχών, η επιλαχούσα
• οι διδάσκοντες, οι επιβαίνοντες
• οι ιθύνοντες, οι παθόντες

Σιγά σιγά, ωστόσο, το αρσενικό τους αποκτά τη σύγχρονη κατάληξη σε -ας:

• ο διδάσκων → ο διδάσκοντας
• ο επιλαχών → ο επιλαχόντας
• ο παθών → ο παθόντας

Προσέξτε τι δίνετε!

Η φράση «δίνω το παρών» σημαίνει «παρουσιάζομαι κάπου, ήρθα, είμαι παρών» και χρησιμοποιεί το επίθετο στο αρσενικό γένος:

• δίνω το παρόν παρών σε μια εκδήλωση

Αυτό το «παρών» δεν αλλάζει, ακόμη και αν το... δίνει μια γυναίκα ή περισσότεροι άνθρωποι:

• Ο μπαμπάς έδωσε το παρών.
• Η μαμά έδωσε το παρών.
• Το παιδί τους έδωσε το παρών.
• Όλοι μαζί έδωσαν το παρών.

Η κλίση των επιθέτων  1.  Τα επίθετα σε -ος, -η, -ο  2.  Τα επίθετα σε -ος, -α, -ο  3.  Τα επίθετα σε -ος, -ος, -ο  4.  Τα επίθετα σε -ης, -ης, -ες  5.  Τα επίθετα σε -ης, -α, -ικο  6.  Τα επίθετα σε -άς, -ού, -άδικο  7.  Τα επίθετα σε -ής, -ού, -ίδικο  8.  Τα επίθετα σε -ων, -ουσα, -ον  9.  Τα επίθετα σε -είς, -είσα, -έν 10. Τα επίθετα σε -ας, -ασα, -αν 11. Τα επίθετα σε -ών, -ούσα, -ούν 12. Τα επίθετα σε -ών, -ώσα, -ών 13. Τα επίθετα σε -ων, -ων, -ον 14. Τα επίθετα σε -ής, -ιά, -ί 15. Τα επίθετα σε -ύς, -ιά, -ύ 16. Τα επίθετα σε -ύς, -εία, -ύ 17. Το επίθετο «πολύς» 18. Επίθετα με άλλες καταλήξεις ► Τα άκλιτα επίθετα

ΜΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ: Γραμματική Ε΄-ΣΤ΄ Δημοτικού, Γραμματική Α΄-Γ΄ Γυμνασίου, Λεξικό της κοινής νεοελληνικής
ΕΙΚΟΝΕΣ: grandparissud.fr, RaniaSchool@youtube, Glossologia@facebook, EthnosNewspaper@youtube, eleftheri_pena@youtube

Τα επίθετα σε -ών, -ούσα, -ούν

Λίγα και καλά!

Αυτά τα επίθετα μάς έρχονται από τα αρχαία ελληνικά και χρειάζονται προσοχή.

Στην πραγματικότητα είναι αρχαίες επιθετικές μετοχές, δηλαδή έχουν δημιουργηθεί από ρήματα:

• ο διαφωνών, η διαφωνούσα, το διαφωνούν
• ο μειοψηφών, η μειοψηφούσα, το μειοψηφούν

Διαφωνούντες

Δύο παρατηρήσεις για την κλίση τους:

Τα αρσενικά και τα ουδέτερα έχουν την ίδια γενική και στους δύο αριθμούς.

Τα θηλυκά κατεβάζουν τον τόνο στη γενική πληθυντικού.

Ενικός αριθμός

Πληθυντικός αριθμός

ο
του
τον

διαφωνών
διαφωνούντος
διαφωνούντα

οι
των
τους

διαφωνούντες
διαφωνούντων
διαφωνούντες

η
της
τη

διαφωνούσα
διαφωνούσας
διαφωνούσα

οι
των
τις

διαφωνούσες
διαφωνουσών
διαφωνούσες

το
του
το

διαφωνούν
διαφωνούντος
διαφωνούν

τα
των
τα

διαφωνούντα
διαφωνούντων
διαφωνούντα

Εξασκηθείτε με ένα ουσιαστικό (π.χ. ο διαφωνών πολιτικός, η διαφωνούσα άποψη, το διαφωνούν στέλεχος)

Παρόμοια επίθετα:

• αιτών, αναλογών
• αντιφρονών, βεβαιών
• διατελών, διοικών, επικρατών
• μειοψηφών, πλειοψηφών

Σύγχρονη χρήση

Αυτές οι αρχαίες μετοχές έχουν επιβιώσει αποσπασματικά στη γλώσσα μας, δηλαδή δε σχηματίζουν όλα τα γένη ή όλες τις πτώσεις.

α) Κάποιες τις συναντούμε μόνο σε καθιερωμένες φράσεις λόγιας προέλευσης:

• η ανθούσα βιομηχανία
• η ευημερούσα κοινωνία
• η μετανοούσα Mαγδαληνή
• οι βαρυπενθούντες συγγενείς
• τα συγκοινωνούντα δοχεία

β) Άλλες έχουν ουσιαστικοποιηθεί, δηλαδή χρησιμοποιούνται ως ουσιαστικά:

• οι αναξιοπαθούντες, οι δεινοπαθούντες
• οι εγκαλούντες, οι κρατούντες
• οι παλιννοστούντες, οι συμπαθούντες

Σιγά σιγά, ωστόσο, το αρσενικό τους αποκτά τη σύγχρονη κατάληξη σε -ας:

• ο αντιφρονών → ο αντιφρονούντας
• ο διαφωνών → ο διαφωνούντας

Η κλίση των επιθέτων  1.  Τα επίθετα σε -ος, -η, -ο  2.  Τα επίθετα σε -ος, -α, -ο  3.  Τα επίθετα σε -ος, -ος, -ο  4.  Τα επίθετα σε -ης, -ης, -ες  5.  Τα επίθετα σε -ης, -α, -ικο  6.  Τα επίθετα σε -άς, -ού, -άδικο  7.  Τα επίθετα σε -ής, -ού, -ίδικο  8.  Τα επίθετα σε -ων, -ουσα, -ον  9.  Τα επίθετα σε -είς, -είσα, -έν 10. Τα επίθετα σε -ας, -ασα, -αν 11. Τα επίθετα σε -ών, -ούσα, -ούν 12. Τα επίθετα σε -ών, -ώσα, -ών 13. Τα επίθετα σε -ων, -ων, -ον 14. Τα επίθετα σε -ής, -ιά, -ί 15. Τα επίθετα σε -ύς, -ιά, -ύ 16. Τα επίθετα σε -ύς, -εία, -ύ 17. Το επίθετο «πολύς» 18. Επίθετα με άλλες καταλήξεις ► Τα άκλιτα επίθετα

ΜΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ: Λεξικό της κοινής νεοελληνικής, Βικιλεξικό
ΕΙΚΟΝΕΣ: westsussex.local-offer.org, argolikianaptiksi.gr, opentvgr@youtube

Τα επίθετα σε -ών, -ώσα, -ών

Ωμέγα παντού!

Αυτά τα επίθετα μάς έρχονται από τα αρχαία ελληνικά και χρειάζονται προσοχή.

Στην πραγματικότητα είναι αρχαίες επιθετικές μετοχές, δηλαδή έχουν δημιουργηθεί από ρήματα:

• ο κυβερνών, η κυβερνώσα, το κυβερνών
• ο επιζών, η επιζώσα, το επιζών

Κυβερνώντες
το 2021–2022

Το ωμέγα της αρχικής κατάληξης διατηρείται σε όλες τις πτώσεις και στα τρία γένη. Είναι συχνό λάθος να γράφονται τα ουδέτερα με όμικρον: το κυβερνόν κυβερνών κόμμα

Επιπλέον:

Τα αρσενικά και τα ουδέτερα έχουν την ίδια γενική και στους δύο αριθμούς.

Τα θηλυκά κατεβάζουν τον τόνο στη γενική πληθυντικού.

Ενικός αριθμός

Πληθυντικός αριθμός

ο
του
τον

κυβερνών
κυβερνώντος
κυβερνώντα

οι
των
τους

κυβερνώντες
κυβερνώντων
κυβερνώντες

η
της
την

κυβερνώσα
κυβερνώσας
κυβερνώσα

οι
των
τις

κυβερνώσες
κυβερνωσών
κυβερνώσες

το
του
το

κυβερνών
κυβερνώντος
κυβερνών

τα
των
τα

κυβερνώντα
κυβερνώντων
κυβερνώντα

Εξασκηθείτε με ένα ουσιαστικό (π.χ. ο κυβερνών συνασπισμός, η κυβερνώσα παράταξη, το κυβερνών κόμμα)

Σύγχρονη χρήση

Αυτές οι αρχαίες μετοχές έχουν επιβιώσει αποσπασματικά στη γλώσσα μας, δηλαδή δε σχηματίζουν όλα τα γένη ή όλες τις πτώσεις.

α) Κάποιες τις συναντούμε μόνο σε καθιερωμένες φράσεις λόγιας προέλευσης:

• η μαθητιώσα νεολαία
• οι αποχρώσες ενδείξεις

β) Άλλες έχουν ουσιαστικοποιηθεί, δηλαδή χρησιμοποιούνται ως ουσιαστικά:

• οι δρώντες, οι ερευνώντες
• οι ζώντες, οι επιζώντες
• οι φοιτώντες, οι αποφοιτώντες

Αποφοιτώντες

Σιγά σιγά, ωστόσο, το αρσενικό τους αποκτά τη σύγχρονη κατάληξη σε -ας:

• ο κυβερνών → ο κυβερνώντας
• ο επιζών → ο επιζώντας

Η κλίση των επιθέτων  1.  Τα επίθετα σε -ος, -η, -ο  2.  Τα επίθετα σε -ος, -α, -ο  3.  Τα επίθετα σε -ος, -ος, -ο  4.  Τα επίθετα σε -ης, -ης, -ες  5.  Τα επίθετα σε -ης, -α, -ικο  6.  Τα επίθετα σε -άς, -ού, -άδικο  7.  Τα επίθετα σε -ής, -ού, -ίδικο  8.  Τα επίθετα σε -ων, -ουσα, -ον  9.  Τα επίθετα σε -είς, -είσα, -έν 10. Τα επίθετα σε -ας, -ασα, -αν 11. Τα επίθετα σε -ών, -ούσα, -ούν 12. Τα επίθετα σε -ών, -ώσα, -ών 13. Τα επίθετα σε -ων, -ων, -ον 14. Τα επίθετα σε -ής, -ιά, -ί 15. Τα επίθετα σε -ύς, -ιά, -ύ 16. Τα επίθετα σε -ύς, -εία, -ύ 17. Το επίθετο «πολύς» 18. Επίθετα με άλλες καταλήξεις ► Τα άκλιτα επίθετα

ΜΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ: Λεξικό της κοινής νεοελληνικής, Βικιλεξικό
ΕΙΚΟΝΕΣ: reddit.com, dailymotion.com, today.appstate.edu

Τα επίθετα σε -ος, -η, -ο

Πολλά και σημαντικά!

Πράσινος

Αυτά τα πολυπληθή επίθετα δεν παρουσιάζουν κάποια δυσκολία. Σε κάθε γένος έχουν τις καταλήξεις γνωστών ουσιαστικών:

• ο πράσινος → οι πράσινοι  
• η πράσινη → οι πράσινες  
• το πράσινο → τα πράσινα  

Έτσι κλίνονται, μεταξύ άλλων, τα επίθετα:

• απλός, άρρωστος, βροχερός
• γαλανός, γρήγορος, διπλός
• έγχρωμος, έτοιμος, ζωηρός
• ήρεμος, θετικός, θολός
• ίσος, καλός, κεντρικός
• λίγος, μεγάλος, μυστικός
• νόμιμος, ξαφνικός, ξεχωριστός
• ολόκληρος, ομαδικός, παράλληλος
• ρευστός, ρυθμικός, σωστός
• τιμητικός, τοπικός, υγιεινός
• φετινός, φιλικός, χρήσιμος
• ψηλός, ψηφιακός, ωφέλιμος  

Με τον ίδιο τρόπο κλίνονται:

α) Όλα τα μονολεκτικά παραθετικά:

• δυσκολότερος, βαθύτερος
• ασφαλέστερος, ανώτερος
• φιλικότατος, απλούστατος

β) Οι επιθετικές μετοχές σε:

• -μένος (αγαπημένος)
• -άμενος (ιπτάμενος)
• -έμενος (επιτιθέμενος)
• -όμενος (ερχόμενος)
• -ούμενος (χαρούμενος)
• -ώμενος (τιμώμενος)

Φιλική

Σταθερός τόνος

Τα επίθετα αυτά διατηρούν τον τόνο σταθερό σε όλες τις πτώσεις και σε όλα τα γένη.

Αυτό ισχύει ακόμη και όταν τα ομοιοκατάληκτα ουσιαστικά που συνοδεύουν μετακινούν τον τόνο τους:

• ο άρρωστος άνθρωπος, του άρρωστου ανθρώπου
• οι μεγάλες λίμνες, των μεγάλων λιμνών
• το γρήγορο αυτοκίνητο, του γρήγορου αυτοκινήτου

Τα πράγματα αλλάζουν, βέβαια, όταν κάποια προπαροξύτονα επίθετα ουσιαστικοποιούνται.

Τότε κλίνονται όπως τα αντίστοιχα αρσενικά σε -ος ή ουδέτερα σε -ο και σε κάποιες πτώσεις μετακινούν τον τόνο τους:

• του άρρωστου ανθρώπου (επίθ.)
• η υγεία του αρρώστου (ουσ.)
• του τρίμηνου διαστήματος (επίθ.)
• οι βαθμοί του τριμήνου (ουσ.)

Γρήγορο

Θηλυκά με δύο τύπους

1 Ορισμένα από αυτά τα επίθετα, κυρίως κάποια που λήγουν σε «-⁠κός», σχηματίζουν το θηλυκό σε -η/-ια, δηλαδή με δύο τύπους:

• η κακή επίδοση
• η κακιά πεθερά

Επίθετα με θηλυκό σε -η/-ια: *

• αρσενικός, βολικός, βρόμικος
• γνωστικός, ευγενικός, ζόρικος
• θηλυκός, κακός, κομπλεξικός
• μαλακός, νευρικός, νηστικός
• ξανθός, πλαστικός, ρηχός
• συμπαθητικός, φτωχός, ψεύτικος

(*) Ο δεύτερος τύπος είναι λαϊκότερος, αναφέρεται συνήθως σε έμψυχα ουσιαστικά και συναντάται κυρίως στον προφορικό λόγο.

Στον πληθυντικό αριθμό, ωστόσο, χρειάζεται λίγη προσοχή, διότι το γιώτα του ενικού αποβάλλεται:

• η κακιά, της κακιάς
  οι κακές, των κακών
• η φτωχιά, της φτωχιάς
  οι φτωχές, των φτωχών

Κακές συνήθειες

2 Μερικά επίθετα, ακόμη πιο λίγα, σχηματίζουν το θηλυκό με τους τύπους -η/-⁠α:

• μάταιη προσπάθεια
• μάταια προσπάθεια

Επίθετα με θηλυκό σε -η/-α:

• ακέραιος, βέβαιος, βίαιος
• δίκαιος, ελαφρός, επιπόλαιος
• μάταιος, νόθος, παμπάλαιος
• πανάρχαιος, στέρεος

Παλαιότεροι τύποι

Σε ορισμένα επίθετα επιβιώνουν τύποι με αρχαιόμορφη γενική, ακόμη και με αρχαιόμορφο θηλυκό:

• σύμβαση αόριστου αορίστου χρόνου  
• η Μικρή Μικρά Ασία  

Οι τύποι αυτοί συνηθίζονται σε λόγο με επίσημο ύφος ή σε κάποιες καθιερωμένες φράσεις.

Η κλίση των επιθέτων  1.  Τα επίθετα σε -ος, -η, -ο  2.  Τα επίθετα σε -ος, -α, -ο  3.  Τα επίθετα σε -ος, -ος, -ο  4.  Τα επίθετα σε -ης, -ης, -ες  5.  Τα επίθετα σε -ης, -α, -ικο  6.  Τα επίθετα σε -άς, -ού, -άδικο  7.  Τα επίθετα σε -ής, -ού, -ίδικο  8.  Τα επίθετα σε -ων, -ουσα, -ον  9.  Τα επίθετα σε -είς, -είσα, -έν 10. Τα επίθετα σε -ας, -ασα, -αν 11. Τα επίθετα σε -ών, -ούσα, -ούν 12. Τα επίθετα σε -ών, -ώσα, -ών 13. Τα επίθετα σε -ων, -ων, -ον 14. Τα επίθετα σε -ής, -ιά, -ί 15. Τα επίθετα σε -ύς, -ιά, -ύ 16. Τα επίθετα σε -ύς, -εία, -ύ 17. Το επίθετο «πολύς» 18. Επίθετα με άλλες καταλήξεις ► Τα άκλιτα επίθετα

ΜΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ: Γραμματική Α΄-Γ΄ Γυμνασίου, Λεξικό της κοινής νεοελληνικής, Βικιλεξικό, Σύγχρονη Σχολική Γραμματική για όλους, Λεξικό των δυσκολιών και των λαθών στη χρήση της Ελληνικής
ΕΙΚΟΝΕΣ: colorsexplained.com, pethelpful.com, autokult.pl, abc.com