Οι γεωγραφικές συντεταγμένες της Γης

Από τα πολύ παλιά χρόνια οι άνθρωποι έβαζαν διάφορα σημάδια στις διαδρομές που ακολουθούσαν, προκειμένου να προσανατολίζονται σωστά. Τέτοια σημάδια, για παράδειγμα, ήταν τα δέντρα, τα βουνά, τα ποτάμια και οι λίμνες.

Βέβαια, όσο μεγάλωναν οι αποστάσεις που διένυαν τόσο χρειάζονταν σταθερότερα σημάδια (π.χ. τη θέση των άστρων στον ουρανό), ιδίως όταν κατάλαβαν ότι ο πλανήτης μας είναι σφαιρικός.

Σήμερα, για να μπορούμε να βρίσκουμε με ακρίβεια τη θέση ενός σημείου στη Γη, σημαδεύουμε την υδρόγειο και τους χάρτες με ένα σύστημα από οριζόντιες και κάθετες γραμμές.

1 Οι οριζόντιες γραμμές είναι οι παράλληλοι κύκλοι. Δείχνουν πόσο απέχει ένας τόπος από τον κύριο παράλληλο, τον Ισημερινό.

2 Οι κάθετες γραμμές είναι οι μεσημβρινοί. Δείχνουν πόσο απέχει ένας τόπος από τον κύριο μεσημβρινό, τον Πρώτο Μεσημβρινό.

Με τον συνδυασμό αυτών των γραμμών βρίσκουμε το γεωγραφικό πλάτος και το γεωγραφικό μήκος κάθε σημείου που μας ενδιαφέρει.

Γεωγραφικό πλάτος

Ο παράλληλος στον οποίο βρίσκεται ένας τόπος δείχνει πόσο βόρεια ή νότια βρίσκεται σε σχέση με τον Ισημερινό. Η απόσταση αυτή δηλώνει το γεωγραφικό πλάτος της περιοχής.

Το γεωγραφικό πλάτος μετριέται σε μοίρες· από 0° έως 90° βόρεια (Β) και από 0° έως 90° νότια (Ν).

• Ο Ισημερινός έχει γεωγραφικό πλάτος 0°.
• Ο Βόρειος και ο Νότιος Πόλος έχουν γεωγραφικό πλάτος 90° Β και 90° Ν.
• Η Αθήνα έχει γεωγραφικό πλάτος περίπου 38° Β.

Γεωγραφικό μήκος

Ο μεσημβρινός στον οποίο βρίσκεται ένας τόπος δείχνει πόσο ανατολικά ή δυτικά βρίσκεται σε σχέση με τον Πρώτο Μεσημβρινό. Η απόσταση αυτή δηλώνει το γεωγραφικό μήκος της περιοχής.

Το γεωγραφικό μήκος μετριέται επίσης σε μοίρες· από 0° έως 180° ανατολικά (Α) και από 0° έως 180° δυτικά (Δ).

• Ο Πρώτος Μεσημβρινός έχει γεωγραφικό μήκος 0°.
• Οι μεσημβρινοί με γεωγραφικό μήκος 180° Α και 180° Δ ταυτίζονται.
• Η Αθήνα έχει γεωγραφικό μήκος περίπου 23° Α.

Γεωγραφικές συντεταγμένες

Το γεωγραφικό πλάτος και το γεωγραφικό μήκος αποτελούν τις γεωγραφικές συντεταγμένες ενός τόπου.

Για παράδειγμα, το σημείο Α στον επόμενο χάρτη έχει γεωγραφικές συντεταγμένες 30° Ν - 90° Α, δηλαδή βρίσκεται 30° νότια του Ισημερινού και 90° ανατολικά του Πρώτου Μεσημβρινού:

❮ ❯

ΘΥΜΑΜΑΙ: Τα δύο «π» και τα δύο «μ»

• Οι παράλληλοι δείχνουν το γεωγραφικό πλάτος.
• Οι μεσημβρινοί δείχνουν το γεωγραφικό μήκος.

Παράλληλοι - Πλάτος

Μεσημβρινοί - Μήκος

❮ ❯

Εξάσκηση

Η Γη ως ουράνιο σώμα 1. Περιστροφή = ημέρα και νύχτα 2. Περιφορά = τέσσερις εποχές 3. Οι εποχές στο βόρειο ημισφαίριο 4. Τα ημισφαίρια της Γης 5. Οι γεωγραφικές συντεταγμένες της Γης

ΜΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ: Γεωγραφία ΣΤ΄ Δημοτικού, Γεωλογία-Γεωγραφία Α΄ Γυμνασίου, el.wikipedia.org
ΕΙΚΟΝΕΣ: Γεωλογία-Γεωγραφία Α΄ Γυμνασίου (1), timeanddate.com (2-3), commons.wikimedia.org (4-5), photodentro.edu.gr (6-8), britannica.com (9-10)
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΙΚΟΝΩΝ: podilato98.blogspot.com

Οι εποχές στο βόρειο ημισφαίριο

Στο βόρειο ημισφαίριο, την περιοχή μας, λέμε ότι η άνοιξη μπαίνει την 1η Μαρτίου, το καλοκαίρι την 1η Ιουνίου, το φθινόπωρο την 1η Σεπτεμβρίου και ο χειμώνας την 1η Δεκεμβρίου.

Αστρονομικά όμως οι εποχές ξεκινούν τρεις εβδομάδες αργότερα, όταν η περιφορά της Γης γύρω από τον Ήλιο, αλλά και η κλίση που έχει ο άξονάς της, δημιουργούν τα φαινόμενα που ονομάζονται «ισημερία» και «ηλιοστάσιο».

Η ισημερία συμβαίνει μία φορά τον Μάρτιο και μία φορά τον Σεπτέμβριο. Τότε η μέρα και η νύχτα έχουν ίση διάρκεια, αν και για εμάς, όπως τις παρατηρούμε από τη Γη, φαίνεται να διαφέρουν μερικά λεπτά.

Το ηλιοστάσιο συμβαίνει μία φορά τον Ιούνιο και μία φορά τον Δεκέμβριο. Τότε ο Ήλιος μοιάζει σαν να κάνει μια «στάση» στον ουρανό, με αποτέλεσμα να έχουμε τη μεγαλύτερη και τη μικρότερη μέρα του έτους αντίστοιχα.

Κάθε εποχή ξεκινά την ημέρα που σημειώνεται μία ισημερία ή ένα ηλιοστάσιο.

Άνοιξη

Στις 20 με 21 Μαρτίου η μέρα και η νύχτα έχουν ίση διάρκεια. Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται εαρινή ισημερία και σηματοδοτεί τον ερχομό της άνοιξης.

Στη συνέχεια οι μέρες μεγαλώνουν λίγο λίγο καθημερινά, δηλαδή αρχίζει να βραδιάζει όλο και πιο αργά.

Η επόμενη εαρινή ισημερία στην Αθήνα:

Καλοκαίρι

Στις 20 με 22 Ιουνίου έχουμε τη μεγαλύτερη μέρα του έτους. Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται θερινό ηλιοστάσιο και σηματοδοτεί τον ερχομό του καλοκαιριού.

Στη συνέχεια οι μέρες αρχίζουν να μικραίνουν, αν και παραμένουν μεγαλύτερες σε διάρκεια από τις νύχτες.

Το επόμενο θερινό ηλιοστάσιο στην Αθήνα:

Φθινόπωρο

Στις 22 με 23 Σεπτεμβρίου η μέρα και η νύχτα γίνονται πάλι ίσες σε διάρκεια. Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται φθινοπωρινή ισημερία και σηματοδοτεί τον ερχομό του φθινοπώρου.

Στη συνέχεια οι μέρες μικραίνουν λίγο λίγο καθημερινά, δηλαδή αρχίζει να βραδιάζει όλο και πιο νωρίς.

Η επόμενη φθινοπωρινή ισημερία στην Αθήνα:

Χειμώνας

Στις 21 με 22 Δεκεμβρίου έχουμε τη μικρότερη μέρα του έτους. Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται χειμερινό ηλιοστάσιο και σηματοδοτεί τον ερχομό του χειμώνα.

Στη συνέχεια οι μέρες αρχίζουν να μεγαλώνουν, αν και παραμένουν μικρότερες σε διάρκεια από τις νύχτες.

Το επόμενο χειμερινό ηλιοστάσιο στην Αθήνα:

Ανακεφαλαίωση

Κυλήστε οριζόντια την εικόνα (ή πατήστε πάνω της) και δείτε πώς αυξομειώνεται η διάρκεια της ημέρας και της νύχτας σε ένα έτος:

Περισσότερα

• Οι ισημερίες και τα ηλιοστάσια του 21ου αιώνα
• Meteo.gr: Ανατολή, δύση και διάρκεια ημέρας

Η Γη ως ουράνιο σώμα 1. Περιστροφή = ημέρα και νύχτα 2. Περιφορά = τέσσερις εποχές 3. Οι εποχές στο βόρειο ημισφαίριο 4. Τα ημισφαίρια της Γης 5. Οι γεωγραφικές συντεταγμένες της Γης

Χρόνος

ΜΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ: el.wikipedia.org
ΕΙΚΟΝΕΣ: podilato98.blogspot.com

Περιφορά = τέσσερις εποχές

Η Γη ολοκληρώνει μια πλήρη περιφορά γύρω από τον Ήλιο σε 12 μήνες (1 έτος). Κατά τη διάρκεια αυτής της κίνησης στρέφεται προς τον Ήλιο άλλοτε το βόρειο και άλλοτε το νότιο ημισφαίριο.

Αιτία του φαινομένου αυτού είναι η μικρή κλίση (περίπου 23°) που έχει ο νοητός της άξονας.

Όταν είναι στραμμένο προς τον Ήλιο το βόρειο ημισφαίριο, δέχεται την περισσότερη ηλιακή ακτινοβολία του έτους. Είναι η εποχή που ονομάζουμε «καλοκαίρι».

Το ίδιο διάστημα το νότιο ημισφαίριο δέχεται τη λιγότερη ηλιακή ακτινοβολία του έτους. Είναι η εποχή που ονομάζουμε «χειμώνα».

Το αντίθετο συμβαίνει όταν είναι στραμμένο προς τον Ήλιο το νότιο ημισφαίριο (δεξιά):

Οι εποχές

Στις εύκρατες περιοχές του βόρειου και του νότιου ημισφαιρίου, όπου ζουν και οι περισσότεροι άνθρωποι, το έτος υποδιαιρείται στις γνωστές μας τέσσερις εποχές.

Το καλοκαίρι είναι η περίοδος κατά την οποία σημειώνονται οι υψηλότερες θερμοκρασίες του χρόνου.

Ο χειμώνας είναι η περίοδος κατά την οποία σημειώνονται οι χαμηλότερες θερμοκρασίες του χρόνου.

Η άνοιξη είναι η μεταβατική εποχή που οδηγεί στο καλοκαίρι.

Το φθινόπωρο είναι η μεταβατική εποχή που οδηγεί στον χειμώνα.

Αντιθέσεις

Ο κύκλος των εποχών στα δύο ημισφαίρια είναι αντίθετος. Για παράδειγμα, όταν στο ένα μπαίνει η άνοιξη, το άλλο υποδέχεται το φθινόπωρο.

Βόρειο ημισφαίριο	Μήνες	Νότιο ημισφαίριο
Άνοιξη	Μάρτιος	Φθινόπωρο
	Απρίλιος
	Μάιος
Καλοκαίρι	Ιούνιος	Χειμώνας
	Ιούλιος
	Αύγουστος
Φθινόπωρο	Σεπτέμβριος	Άνοιξη
	Οκτώβριος
	Νοέμβριος
Χειμώνας	Δεκέμβριος	Καλοκαίρι
	Ιανουάριος
	Φεβρουάριος

Και όταν εμείς κατεβάζουμε τα χειμωνιάτικα, οι Αυστραλοί τρέχουν στις παραλίες!

Χριστούγεννα στην Αυστραλία

Διαφοροποιήσεις

Στις πολικές περιοχές ο χειμώνας έχει πολύ μεγάλη διάρκεια, ενώ το καλοκαίρι είναι σύντομο (η άνοιξη και το φθινόπωρο εμφανίζονται μόνο για λίγες ημέρες ή εβδομάδες).

Στις τροπικές περιοχές βόρεια και νότια του Ισημερινού υπάρχουν δύο εποχές: μία με πολλές βροχές και μία με ξηρασία.

Περισσότερα

• Πάλι χειμώνας; (σκίτσο)
• Οι κλιματικές ζώνες της Γης

Η Γη ως ουράνιο σώμα 1. Περιστροφή = ημέρα και νύχτα 2. Περιφορά = τέσσερις εποχές 3. Οι εποχές στο βόρειο ημισφαίριο 4. Τα ημισφαίρια της Γης 5. Οι γεωγραφικές συντεταγμένες της Γης

Χρόνος

ΜΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ: Γεωγραφία ΣΤ΄ Δημοτικού, Γεωλογία-Γεωγραφία Α΄ Γυμνασίου, el.wikipedia.org
ΕΙΚΟΝΕΣ: letstalkscience.ca (1), podilato98.blogspot.com (2-3), meavita.pl (4), arcor.de (5)

Περιστροφή = ημέρα και νύχτα

Η Γη ολοκληρώνει μια πλήρη περιστροφή γύρω από τον άξονά της σε 24 ώρες. Σε αυτό το εικοσιτετράωρο φωτίζεται διαδοχικά μόνο η μισή της επιφάνεια, δηλαδή οι περιοχές που βρίσκονται απέναντι από τον Ήλιο.

Ο Ήλιος φωτίζει τη Γη όπως ο φακός φωτίζει την υδρόγειο

Το μέρος που φωτίζεται λέμε ότι έχει ημέρα. Το άλλο μισό, που δε φωτίζεται, λέμε ότι έχει νύχτα.

Μιας και η Γη δε σταματά να περιστρέφεται, σε κάθε περιοχή η ημέρα διαδέχεται τη νύχτα και η νύχτα την ημέρα. Η εναλλαγή αυτή είναι αδιάκοπη.

Η διάρκεια της ημέρας και της νύχτας, ωστόσο, δεν είναι πάντοτε ίδια στα διάφορα σημεία της Γης ή σε κάθε εποχή του χρόνου.

Στην περιοχή μας, για παράδειγμα, την άνοιξη και το καλοκαίρι η μέρα είναι μεγαλύτερη από τη νύχτα, ενώ το φθινόπωρο και τον χειμώνα μικρότερη.

Αιτία του φαινομένου αυτού είναι η μικρή κλίση (περίπου 23°) που έχει ο νοητός της άξονας.

* Η κλίση αυτή είναι και η βασική αιτία που δημιουργούνται οι εποχές.

Περισσότερα

• Ποιες περιοχές της Γης έχουν ημέρα ή νύχτα τώρα!
• Προσέξτε τον άξονα! (αστείο)

Η Γη ως ουράνιο σώμα 1. Περιστροφή = ημέρα και νύχτα 2. Περιφορά = τέσσερις εποχές 3. Οι εποχές στο βόρειο ημισφαίριο 4. Τα ημισφαίρια της Γης 5. Οι γεωγραφικές συντεταγμένες της Γης

Χρόνος

ΜΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ: Γεωγραφία ΣΤ΄ Δημοτικού
ΕΙΚΟΝΕΣ: mitrbooks@youtube, ausearthed.blogspot.com, letstalkscience.ca
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΙΚΟΝΩΝ: podilato98.blogspot.com

Τα ημισφαίρια της Γης

Αν παρατηρήσουμε προσεκτικά την υδρόγειο σφαίρα ή έναν χάρτη, διακρίνουμε οριζόντιες και κάθετες γραμμές. Οι πιο σημαντικές είναι ο Ισημερινός και ο Πρώτος Μεσημβρινός.

* Με τη βοήθειά τους χωρίζουμε τη Γη σε ημισφαίρια.

Οι οριζόντιες γραμμές

Οι οριζόντιες γραμμές είναι κυκλικές και ονομάζονται παράλληλοι κύκλοι ή απλώς «παράλληλοι».

Ο μεγαλύτερος παράλληλος είναι ο Ισημερινός, μια φανταστική γραμμή που χωρίζει τη Γη σε δύο ίσα ημισφαίρια: το βόρειο και το νότιο.

Οι υπόλοιποι παράλληλοι μικραίνουν όσο απομακρύνονται από τον Ισημερινό και πλησιάζουν στους πόλους.

Βόρειο
ημισφαίριο

Νότιο
ημισφαίριο

❮ ❯

Οι κάθετες γραμμές

Οι κάθετες γραμμές είναι επίσης κυκλικές και ονομάζονται μεσημβρινοί.

Οι μεσημβρινοί είναι ίσοι μεταξύ τους και συνδέουν σε νοητές γραμμές τους δύο πόλους της Γης, τον Βόρειο Πόλο και τον Νότιο Πόλο.

Ο μεσημβρινός που περνά από το αστεροσκοπείο του Γκρίνουιτς στο Λονδίνο έχει οριστεί ως Πρώτος Μεσημβρινός. Με βάση αυτόν ορίζουμε στη Γη το ανατολικό και το δυτικό ημισφαίριο.  

Το Βασιλικό Αστεροσκοπείο του Γκρίνουιτς βρίσκεται λίγα χιλιόμετρα έξω από το κέντρο του Λονδίνου και είναι το παλαιότερο αγγλικό αστεροσκοπείο. Το 1884, σε ένα διεθνές συνέδριο Αστρονομίας, ορίστηκε ως Πρώτος Μεσημβρινός εκείνος που περνά από το συγκεκριμένο αστεροσκοπείο.

Αυτό συμφωνήθηκε επειδή τότε οι Βρετανοί αποτελούσαν πολύ μεγάλη ναυτική δύναμη, είχαν αποικίες σε όλο τον κόσμο και χρειάζονταν το αστεροσκοπείο τους για να μετρούν και να βρίσκουν διάφορες περιοχές στον πλανήτη.

Το ταξίδι της May και της Sweety στο Γκρίνουιτς

Ανατολικό
ημισφαίριο

Δυτικό
ημισφαίριο

❮ ❯

Τα ημισφαίρια με αριθμούς

Το μεγαλύτερο μέρος της στεριάς βρίσκεται στο βόρειο και στο ανατολικό ημισφαίριο. Σε αυτά κατοικούν και οι περισσότεροι άνθρωποι.

Τα ημισφαίρια του Ισημερινού

Στεριά

• 67% στο βόρειο ημισφαίριο
• 33% στο νότιο ημισφαίριο

Ωκεανοί

• 43% στο βόρειο ημισφαίριο
• 57% στο νότιο ημισφαίριο

Ανθρώπινος πληθυσμός

• 90% στο βόρειο ημισφαίριο
• 10% στο νότιο ημισφαίριο

Τα ημισφαίρια του Πρώτου Μεσημβρινού

Στεριά

• 66% στο ανατολικό ημισφαίριο
• 34% στο δυτικό ημισφαίριο

Ωκεανοί

• 44% στο ανατολικό ημισφαίριο
• 56% στο δυτικό ημισφαίριο

Ανθρώπινος πληθυσμός

• 82% στο ανατολικό ημισφαίριο
• 18% στο δυτικό ημισφαίριο

❯

Και κάτι ακόμη

Η χώρα μας βρίσκεται τόσο στο βόρειο όσο και στο ανατολικό ημισφαίριο.

Την Αφρική, από την άλλη, τη συναντούμε παντού: και στο βόρειο και στο νότιο και στο ανατολικό και στο δυτικό ημισφαίριο!

Η Γη ως ουράνιο σώμα 1. Περιστροφή = ημέρα και νύχτα 2. Περιφορά = τέσσερις εποχές 3. Οι εποχές στο βόρειο ημισφαίριο 4. Τα ημισφαίρια της Γης 5. Οι γεωγραφικές συντεταγμένες της Γης

ΜΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ: Γεωγραφία ΣΤ΄ Δημοτικού, en.wikipedia.org
ΕΙΚΟΝΕΣ: podilato98.blogspot.com (1), el.wikipedia.org (2-5), geographyrealm.com (6) (επιμέλεια εικόνων 2-6: podilato98.blogspot.com)

Η Γη ως ουράνιο σώμα

Η Γη είναι ο μοναδικός πλανήτης στον οποίο γνωρίζουμε ότι υπάρχει ζωή. Σχηματίστηκε πριν από περίπου 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια και έχει έναν φυσικό δορυφόρο, τη Σελήνη.

* Το όνομά της προέρχεται από την αρχαιοελληνική θεά Γαία.

Η Γη μοιάζει με τέλεια σφαίρα, όμως στην πραγματικότητα είναι ελαφρώς διογκωμένη στον Ισημερινό και ελαφρώς συμπιεσμένη στους πόλους.

Αν μάλιστα ήταν πορτοκάλι, ώστε να την κόψουμε στη μέση, θα παρατηρούσαμε ότι η οριζόντια διάμετρος (αριστερά) είναι λίγο πιο μεγάλη από την κάθετη:

❮ ❯

Οι δύο κινήσεις της Γης

1 Η Γη, όπως και η υδρόγειος σφαίρα στην τάξη μας, περιστρέφεται γύρω από τον νοητό (φανταστικό) της άξονα. Η κίνηση αυτή γίνεται αντίστροφα από τους δείκτες του ρολογιού.

Μία πλήρης περιστροφή ολοκληρώνεται σε 24 ώρες.

2 Ταυτόχρονα, η Γη περιφέρεται και γύρω από τον Ήλιο. Η κίνηση αυτή γίνεται επίσης αντίστροφα από τους δείκτες του ρολογιού.

Μία πλήρης περιφορά ολοκληρώνεται σε 365 ημέρες και 6 ώρες.

Η τροχιά που διαγράφει η Γη καθώς κινείται γύρω από τον Ήλιο είναι ελλειπτική, με αποτέλεσμα άλλοτε να βρίσκεται λίγο πιο κοντά και άλλοτε λίγο πιο μακριά του.

Ημέρες και έτη

Μια ημέρα στον πλανήτη μας διαρκεί 24 ώρες (όσο μία περιστροφή) και ένα έτος 365 ημέρες και 6 ώρες (όσο μία περιφορά).

Τα έτη όμως, για να λειτουργούν σωστά τα ημερολόγια, πρέπει να αποτελούνται μόνο από ολόκληρες ημέρες. Έτσι, κάνουμε το εξής:

Θεωρούμε ότι τα ημερολογιακά έτη έχουν 365 ημέρες ακριβώς.

Κάθε τέσσερα χρόνια προσθέτουμε μία ημέρα, αυτήν που σχηματίζουν τα εξάωρα που παραλείψαμε (4 • 6 = 24).

Την επιπλέον ημέρα τη βάζουμε στον Φεβρουάριο, που έτσι κι αλλιώς είναι «Κουτσοφλέβαρος»:

Τα έτη με τις 366 ημέρες λέγονται δίσεκτα. Τα ξεχωρίζουμε επειδή τα δύο τελευταία τους ψηφία διαιρούνται ακριβώς με το 4.

* Το 2028, για παράδειγμα, θα είναι δίσεκτο γιατί το 28 διαιρείται ακριβώς με το 4.

Στα έτη που είναι πολλαπλάσια του 100 ο κανόνας αυτός δεν είναι αρκετός και χρειάζεται να κάνουμε κάτι ακόμα. Η πρώτη εξαίρεση που θα συναντήσουμε είναι το 2100· θα μπορούσε να είναι δίσεκτο, αλλά δεν είναι!

Και λίγη ορθογραφία

Όταν αναφερόμαστε στον πλανήτη, σημειώνουμε κεφαλαίο στην αρχή: Η Γη είναι ένα ουράνιο σώμα.

Στις άλλες περιπτώσεις ξεκινάμε κανονικά με μικρό: Η βροχή έπεσε στη γη.

Δείτε στη συνέχεια

Η Γη ως ουράνιο σώμα 1. Περιστροφή = ημέρα και νύχτα 2. Περιφορά = τέσσερις εποχές 3. Οι εποχές στο βόρειο ημισφαίριο 4. Τα ημισφαίρια της Γης 5. Οι γεωγραφικές συντεταγμένες της Γης

ΑφιερώματαΓεωγραφίαΔιάστημα

ΜΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ: Γεωγραφία ΣΤ΄ Δημοτικού, el.wikipedia.org
ΕΙΚΟΝΕΣ: w.solarsystemscope.com, Γεωγραφία ΣΤ΄ Δημοτικού, podilato98.blogspot.com, edc.uoc.gr, syl.ru, purehomeideas.com

Οι δορυφόροι του ηλιακού συστήματος

Οι δορυφόροι είναι μικρά ουράνια σώματα που περιφέρονται γύρω από πλανήτες, νάνους πλανήτες ή άλλα αντικείμενα καθώς αυτά κινούνται γύρω από τον Ήλιο.

* Ο δορυφόρος του πλανήτη μας είναι η Σελήνη.

Γη και Σελήνη

Μέχρι στιγμής έχουν ανακαλυφθεί 288 δορυφόροι γύρω από τους πλανήτες και 9 γύρω από τους νάνους πλανήτες.

Πλανήτης

Ερμής

Αφροδίτη

Γη

Άρης

Δίας

Κρόνος

Ουρανός

Ποσειδώνας

Αριθμός δορυφόρων

—

—

1

2

95

146

28

16

Οι περισσότεροι δορυφόροι βρίσκονται γύρω από τους αέριους γίγαντες. Ο Ερμής, η Αφροδίτη και ο νάνος πλανήτης Δήμητρα δεν έχουν δορυφόρους.

Νάνος πλανήτης

Δήμητρα

Πλούτωνας

Χαουμέια

Μακεμάκε

Έρις

Αριθμός δορυφόρων

—

5

2

1

1

Μέγεθος

Οι εννέα από τους δέκα μεγαλύτερους δορυφόρους του ηλιακού μας συστήματος συναντώνται στους αέριους γίγαντες. Ο Γανυμήδης και ο Τιτάνας μάλιστα ξεπερνούν σε μέγεθος ακόμη και τον Ερμή!

 

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Όνομα δορυφόρου

Γανυμήδης

Τιτάνας

Καλλιστώ

Ιώ

Σελήνη

Ευρώπη

Τρίτωνας

Τιτάνια

Ρέα

Όμπερον

Πλανήτης που ανήκει

Δίας

Κρόνος

Δίας

Δίας

Γη

Δίας

Ποσειδώνας

Ουρανός

Κρόνος

Ουρανός

Κυλήστε οριζόντια την εικόνα:

Παρά το μικρό μέγεθος της Γης, η Σελήνη συγκαταλέγεται στους μεγαλύτερους δορυφόρους. Αυτό συμβαίνει γιατί είναι πολύ μεγάλη σε σχέση με τον μητρικό της πλανήτη.

Κίνηση

Οι πλανήτες κινούνται τόσο γύρω από τον άξονά τους όσο και γύρω από τον Ήλιο. Με τον ίδιο τρόπο κινούνται και οι δορυφόροι:

Περιστρέφονται γύρω από τον άξονά τους.

Περιφέρονται γύρω από το σώμα με το οποίο είναι συνδεδεμένοι.

Η Σελήνη περιφέρεται γύρω από τη Γη και η Γη, μαζί
με τη Σελήνη, περιφέρεται γύρω από τον Ήλιο

Στους περισσότερους από τους μεγάλους δορυφόρους η περιστροφή και η περιφορά έχουν συντονιστεί και ολοκληρώνονται στον ίδιο χρόνο. Έτσι όμως παρουσιάζεται πάντα στο μητρικό τους σώμα μόνο η μία τους πλευρά.

Από τη Γη, για παράδειγμα, είναι ορατή μόνο η μία πλευρά του φεγγαριού. Η άλλη είναι η λεγόμενη «αθέατη πλευρά» της Σελήνης.

Δορυφόρος (λεξιλόγιο)

Διάστημα

ΜΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ: science.nasa.gov, el.wikipedia.org
ΕΙΚΟΝΕΣ: podilato98.blogspot.com (η πρώτη από grade8science.com, η τρίτη από myriverside.sd43.bc.ca)