Όταν αφηγούμαστε ένα γεγονός (πραγματικό ή φανταστικό), συνήθως χρησιμοποιούμε δύο παρελθοντικούς χρόνους: τον παρατατικό και τον αόριστο.
Σε κάποιες περιπτώσεις, ωστόσο, μπορούμε να προσθέσουμε περισσότερη ζωντάνια και αμεσότητα με τη βοήθεια του ενεστώτα. Τότε ο χρόνος αυτός λέγεται διηγηματικός ή ιστορικός ενεστώτας.
Όλες οι πληροφορίες πρέπει να δίνονται με χρονική σειρά. Σε αυτό μας βοηθούν κυρίως οι χρονικές προτάσεις και οι χρονικοί προσδιορισμοί, δηλαδή οι λέξεις ή ομάδες λέξεων που δηλώνουν χρόνο (χρονικοί σύνδεσμοι, χρονικά επιρρήματα, άλλες φράσεις).
Μερικοί χρονικοί προσδιορισμοί:
στην αρχή, έπειτα, μετά
στη συνέχεια, ύστερα από λίγο
αφού έγιναν αυτά, κατόπιν
ξαφνικά, στο τέλος
Όταν ο αφηγητής είναι ένα από τα πρόσωπα της ιστορίας, λέμε ότι η αφήγηση γίνεται σε πρώτο πρόσωπο. Αν δεν ανήκει στα πρόσωπα της ιστορίας, λέμε ότι η αφήγηση γίνεται σε τρίτο πρόσωπο.
1. Όταν αφηγούμαστε μια ιστορία
Αναφέρουμε:
Πού και πότε συμβαίνουν τα γεγονότα.
Ποιο είναι το κεντρικό πρόσωπο της ιστορίας, ποια άλλα πρόσωπα συμμετέχουν.
Με ποιο γεγονός ξεκινά η ιστορία, με ποια γεγονότα ή πράξεις συνεχίζεται, πώς τελειώνει.
Τι σκέφτονται και τι αισθάνονται τα πρόσωπα (κυρίως το κεντρικό) για ό,τι συνέβη.
2. Όταν αφηγούμαστε κάτι που μας συνέβη
Αναφέρουμε:
Πού έγινε, πότε έγινε, ποιοι παίρνουν μέρος.
Πώς συνέβη (αίτια).
Τι ακριβώς έγινε.
Ποια είναι η σημασία του (αν είναι σημαντικό και γιατί).
Ποια είναι τα αποτελέσματά του.
Ποιες σκέψεις και συναισθήματα μας προκάλεσε.
3. Όταν μιλάμε για ένα γεγονός
Αναφέρουμε:
Πού συνέβη, πότε, ποιοι έχουν σχέση με αυτό.
Ποια ήταν η αιτία.
Τι ακριβώς έγινε (με χρονική σειρά).
Ποια είναι η σημασία και οι συνέπειές του.
Πώς αντιμετωπίστηκαν οι συνέπειες.
Ποια συμπεράσματα βγαίνουν.
4. Όταν μιλάμε για μια επίσκεψη σε κάποιον χώρο
Δήλος
Αναφέρουμε:
Πώς λέγεται, πού βρίσκεται.
Πότε πήγαμε, πώς πήγαμε, γιατί πήγαμε εκεί.
Ποιους συναντήσαμε.
Τι είδαμε, τι μάθαμε, τι μας εντυπωσίασε.
Τι σκεφτήκαμε και τι νιώσαμε.
5. Όταν διηγούμαστε πράξεις που επαναλαμβάνονται
Αναφέρουμε:
Ποια είναι η διαδικασία, πότε γίνεται και πού.
Ποιοι συμμετέχουν και πώς.
Ποια είναι τα γεγονότα (με τη σειρά που συμβαίνουν).
Τι ακριβώς συμβαίνει σε κάθε στάδιο και γιατί γίνεται.
Πώς αντιδρούν όσοι παρακολουθούν ή παίρνουν μέρος.
Πώς τελειώνει η διαδικασία.
Ποια είναι η γνώμη μας.
6. Όταν λέμε τη γνώμη μας για ένα καλλιτεχνικό θέαμα
Αναφέρουμε:
Ποιος είναι ο τίτλος, οι συντελεστές (σκηνοθέτης, ηθοποιοί, συνθέτης), η διάρκεια, η χώρα προέλευσης του έργου, το έτος που παρουσιάστηκε.
Ποια είναι η υπόθεση του έργου: δίνουμε μόνο τις πιο σημαντικές πληροφορίες για τους ήρωες και τις περιπέτειές τους, δεν αποκαλύπτουμε το τέλος.
Ποια είναι η γνώμη μας για το έργο, οι προσωπικές μας εντυπώσεις, τα συναισθήματα που μας προκάλεσε.
ΜΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ: Γλώσσα ΣΤ΄ Δημοτικού, egpaid.blogspot.com, blogs.sch.gr/anianiouris
ΕΙΚΟΝΕΣ: litebringersrus.blogspot.com, laografiki.gr, commondatastorage.googleapis.com, specialdeal.gr, Γραμματική Ε΄-ΣΤ΄ Δημοτικού (επιμέλεια: podilato98.blogspot.com)
Η μπάλα στη σέντρα, μπάλα γλυκιά μου αφέντρα Μπάλα από δέρμα και πλαστικό Ο αγώνας αρχίζει σε μια αλάνα στου Γκύζη Μπάλα, σε κόσμο με πας μαγικό
Με παίζουν σκληρά και με κυνηγούν Μα σήμερα δε θα με πιάσουν Μαρκάρουν στενά και όπως μπορούν Μα σήμερα δε θα με φτάσουν Το θέλουν πολύ, μα εγώ πιο πολύ Γιατί είναι μέρα για γκολ Γκολ, γκολ, γκολ! Σήμερα είναι μέρα για γκολ
Σε μια αλάνα, που εμείς τη λέγαμε Μαρακάνα Παίζαμε Μπάρτσα, Γιουβέντους, Ρεάλ Μα στα όνειρά μας λέγαμε θά ’ρθει η σειρά μας Κάποια μέρα να παίξουμε στο Μουντιάλ
Και χιλιάδες καρδιές σε όλη τη γη Θα χτυπούν μαζί με τη δική μας Και χιλιάδες φωνές σαν μία μαζί Θα ενώνονται με τη φωνή μας Όταν έρθει η στιγμή, η μεγάλη στιγμή Για το ωραιότερο γκολ Γκολ, γκολ, γκολ! Για το ωραιότερο γκολ
Μα πόσο είναι κρίμα, γίναν όλα μπίζνα και χρήμα Μα μέσα μου πάντοτε θα κουβαλώ Τα ωραιότερα γκολ· γκολ, γκολ, γκολ! Τις κεφαλιές, τις μπαλιές· γκολ, γκολ, γκολ! Τις πιο μεγάλες στιγμές· γκολ, γκολ, γκολ! Τα ματωμένα μας γόνατα, τις προσευχές Κι όλα σαν να ’τανε χθες· γκολ, γκολ, γκολ! Τις βρισιές, τις ευχές· γκολ, γκολ, γκολ! Τις πιο μεγάλες στιγμές· γκολ, γκολ, γκολ! Τις ιδρωμένες φανέλες, σαν να ’τανε χθες
Τα ωραιότερα γκολ· γκολ, γκολ, γκολ! Τα ωραιότερα γκολ, τα ωραιότερα γκολ Γκολ, γκολ, γκολ!
Η ενασχόληση με τον αθλητισμό είναι μια καλή πρόβα για τη ζωή. Προσφέρει υγεία και εκτόνωση, ενώ μας εξασκεί στον συναγωνισμό και την ομαδικότητα.
Παράλληλα, κάθε φορά που συναντούμε βία, ρατσισμό και άλλα «λάθος μονοπάτια», μας βοηθά να σκεφτόμαστε τις επιλογές μας και να παίρνουμε αποφάσεις.
Ο συνάδελφος Οδυσσέας Σαγρέδος, μουσικός στο 26ο και στο 29ο ΔΣ Αχαρνών, δημιούργησε το υπέροχο τραγούδι που ακολουθεί. Σύμφωνα μάλιστα με πληροφορίες μας, μικροί και μεγάλοι το τραγουδούν ακόμη και στους διαδρόμους!
Πηγή υγείας, χαράς είν’ ο αθλητισμός Βίας, συμφοράς είναι ο ρατσισμός Όταν κάνεις μόνος σπορ, τότε απλά ασκείσαι Αν συναγωνίζεσαι με άλλους, τότε αθλείσαι
Ίσως να μη βλάπτει η ατομικότητα Όμως δεν προσφέρει όσα η ομαδικότητα Είναι οργανωμένος, κοινωνικός θεσμός Με πολλαπλά οφέλη ο αθλητισμός
Άμα νιώθεις μόνος και αποκλεισμένος Αν κάποιες φορές γι’ άλλους νιώθεις μένος Σε λάθος μονοπάτια μην το αφήσεις να σε βγάλει Κι ας κάνουν τα ίδια λάθη ακόμα κι οι μεγάλοι
Μην κοιτάς εμφάνιση, κιλά, ομιλία, περπάτημα Καταγωγή και χρώμα· στα λάθη ύψωσε ανάστημα Μη σε βάζει κάτω ούτε η αναπηρία Η διαφορετικότητα δε μας στερεί ευκαιρία
Αθλητής σημαίνει ν’ αγωνίζεσαι όταν πέφτεις Να νικάς τον πόνο, να ’σαι αληθινός ηγέτης Μέσο συνοχής είναι ο αθλητισμός Είναι γνώση, αγάπη και πολιτισμός
Εκτονώσου, αθλήσου με δημιουργία Βρες μες στην ομάδα αγάπη κι ευλογία Οι προκαταλήψεις μη σε διαφθείρουν Ρατσισμός και βία μη σε παρασύρουν
Ένα ταξίδι με τα πόδια, με αεροπλάνο, με αυτοκίνητο
Του Αντώνη Ροσσολάτου
Δημιουργός του Greek Astronomy Club
Είναι πολύ δύσκολο να καταλάβουμε πόσο μεγάλο είναι το ηλιακό μας σύστημα. Οι επιστήμονες λένε ότι ο μεγαλύτερος αριθμός που μπορεί να αντιληφθεί το μυαλό μας είναι οι εκατό χιλιάδες (100.000). Όταν αρχίζουμε να μιλάμε για τις αποστάσεις μεταξύ των πλανητών, οι οποίες μετριούνται σε εκατομμύρια ή δισεκατομμύρια χιλιόμετρα, αρχίζουμε να ζαλιζόμαστε…
Κυλήστε οριζόντια την εικόνα:
Ας προσπαθήσουμε να «φέρουμε» τις αποστάσεις στα μέτρα μας. Η βόλτα στο ηλιακό σύστημα θα ξεκινήσει από τον Ήλιο, θα ολοκληρωθεί στον τελευταίο πλανήτη, τον Ποσειδώνα, και θα γίνει με τρεις τρόπους:
Θα περπατήσουμε με σταθερά βήματα του ενός μέτρου.
Θα πιλοτάρουμε το αεροπλάνο μας με 1.000 χιλιόμετρα την ώρα.
Θα οδηγήσουμε το αυτοκίνητό μας με 110 χιλιόμετρα την ώρα.
Έτοιμοι; Φοράτε τα αθλητικά σας παπούτσια; Έχετε φουλάρει τα ντεπόζιτα με καύσιμα;
Καλό ταξίδι!
Ερμής
Φανταστείτε ότι βρίσκεστε σε ένα ποδοσφαιρικό γήπεδο και ότι κάποιος φίλος σας στέκεται ακίνητος στη γραμμή του τέρματος, αναπαριστώντας τον Ήλιο. Για να φτάσετε στον Ερμή, πρέπει να κάνετε 35 βήματα μακριά του, προς το κέντρο του γηπέδου.
Με το αεροπλάνο θα φτάσετε σε 7 χρόνια.
Με το αυτοκίνητο θα φτάσετε σε 57 χρόνια.
Αφροδίτη
Για να πάτε στην Αφροδίτη πρέπει να κάνετε άλλα 30 βήματα μπροστά: συνολικά 65 βήματα από τον Ήλιο, δηλαδή τον φίλο σας.
Με το αεροπλάνο θα φτάσετε σε 12 χρόνια.
Με το αυτοκίνητο θα φτάσετε σε 106 χρόνια.
Γη
Σειρά έχει η Γη. Πρέπει να κάνετε άλλα 28 βήματα εμπρός: συνολικά 93 βήματα από τον Ήλιο.
Με το αεροπλάνο θα φτάσετε σε 18 χρόνια.
Με το αυτοκίνητο θα φτάσετε σε 152 χρόνια.
Άρης
Ο Άρης είναι η τελευταία στάση που μπορείτε να κάνετε μέσα στο ποδοσφαιρικό γήπεδο. Βρίσκεστε πια 137 βήματα μακριά από τον Ήλιο.
Με το αεροπλάνο θα φτάσετε σε 26 χρόνια.
Με το αυτοκίνητο θα φτάσετε σε 223 χρόνια.
Δίας
Φτάνετε στον μεγαλύτερο πλανήτη του ηλιακού μας συστήματος. Ήδη έχετε περπατήσει 400 μέτρα (βήματα). Αντέχετε, έτσι;
Με το αεροπλάνο θα φτάσετε σε 89 χρόνια.
Με το αυτοκίνητο θα φτάσετε σε 762 χρόνια.
Κρόνος
Ο πλανήτης των δακτυλίων είναι πολύ όμορφος. Είστε σε απόσταση 800 μέτρων μακριά από τον Ήλιο. Νομίζω ότι αρχίσατε να κουράζεστε. Υπομονή!
Με το αεροπλάνο θα φτάσετε σε 163 χρόνια.
Με το αυτοκίνητο θα φτάσετε σε 1.396 χρόνια.
Ουρανός
Ο μυστηριώδης γαλαζοπράσινος πλανήτης είναι μπροστά σας. Μπράβο! Έχετε διανύσει 1.600 μέτρα (1,6 χιλιόμετρα) μακριά από τον φίλο σας. Ένας έμεινε!
Με το αεροπλάνο θα φτάσετε σε 328 χρόνια.
Με το αυτοκίνητο θα φτάσετε σε 2.809 χρόνια.
Ποσειδώνας
Ο όγδοος σε σειρά πλανήτης ξεπροβάλλει. Η απόσταση που περπατήσατε έφτασε τα 2.400 μέτρα (2,4 χιλιόμετρα) μήκος. Πρόκειται πράγματι για πολύ μεγάλη απόσταση.
Μια ωραία μέρα του Σαββάτου ξύπνησα στο δωμάτιό μου που ήταν γεμάτο με πετροχημικά πλαστικά. Έφτιαξα το γάλα μου που ήταν αποθηκευμένο σε ένα πετροχημικό που πάλι λεγόταν πλαστικό. Μετά βγήκα έξω και περπάτησα πάνω σε ένα κλάσμα του αργού πετρελαίου την άσφαλτο. Πήγαινα στο σπίτι του κολλητού μου για να περάσω μαζί του τη μέρα μου, μιας και οι δικοί μου έλειπαν ταξίδι. Ξαφνικά πάνω στο κλάσμα του αργού πετρελαίου την άσφαλτο πέρασε μια κηδεία.
Ήταν μια πολύ ωραία μέρα. Πήγαμε και στο Allou Fun Park και στον δρόμο σταματήσαμε για κλάσμα αργού πετρελαίου βενζίνη. Τελικά το βράδυ φάγαμε στην ψησταριά του, που λειτουργούσε με κλάσμα αργού πετρελαίου προπάνιο.