Μόρφωση

μόρφωση η [mórfosi] (χωρίς πληθυντικό)

1. Πνευματική και ψυχική καλλιέργεια: άνθρωπος με μόρφωση, άνθρωπος χωρίς μόρφωση

2. Κατοχή γνώσεων: βαθιά μόρφωση, πλατιά μόρφωση, γενική μόρφωση, επιφανειακή μόρφωση

[λόγια λέξη < ελληνιστική λέξη «μόρφω(σις)» (= σχηματισμός) -ση, σημασιολογικό δάνειο από τη γερμανική λέξη «Bildung»]

Λεξικό της κοινής νεοελληνικής

Λέξεις της ζωής 1. Βιβλίο 2. Δημιουργικότητα 3. Μόρφωση 4. Ο εαυτός μου 5. Παιδεία 6. Σήμερα 7. Ύψος και ανάστημα 8. Χαμόγελο

Σχολείο και εκπαίδευση

ΕΙΚΟΝΕΣ: politismos1@facebook

Οι πίνακες της Γραμματικής (10)

Επίθετα σε -ος, -η, -ο

Ο μεγάλος

(π.χ. ο μεγάλος δρόμος)

Πτώσεις  ↓

Ενικός αριθμός

Πληθυντικός αριθμός

Ονομαστική
Γενική
Αιτιατική
Κλητική

ο
του
τον

μεγάλος
μεγάλου
μεγάλο
μεγάλε

οι
των
τους

μεγάλοι
μεγάλων
μεγάλους
μεγάλοι

Η μεγάλη

(π.χ. η μεγάλη χαρά)

Πτώσεις  ↓

Ενικός αριθμός

Πληθυντικός αριθμός

Ονομαστική
Γενική
Αιτιατική
Κλητική

η
της
τη

μεγάλη
μεγάλης
μεγάλη
μεγάλη

οι
των
τις

μεγάλες
μεγάλων
μεγάλες
μεγάλες

Το μεγάλο

(π.χ. το μεγάλο βουνό)

Πτώσεις  ↓

Ενικός αριθμός

Πληθυντικός αριθμός

Ονομαστική
Γενική
Αιτιατική
Κλητική

το
του
το

μεγάλο
μεγάλου
μεγάλο
μεγάλο

τα
των
τα

μεγάλα
μεγάλων
μεγάλα
μεγάλα

Όλες οι πτώσεις τονίζονται στην ίδια συλλαβή.

Έτσι κλίνονται:

• ο ακριβός – η ακριβή – το ακριβό
• ο άρρωστος, ο άσπρος, ο βιαστικός
• ο γελαστός, ο γρήγορος, ο έξυπνος
• ο ήσυχος, ο καλός, ο κίτρινος
• ο μικρός, ο νόστιμος, ο ξύλινος
• ο όμορφος, ο πράσινος, ο πρώτος
• ο χειμωνιάτικος, ο ψηλός κ.ά.

Οι πίνακες της Γραμματικής για μικρά παιδιά  1.  Αρσενικά ουσιαστικά σε -ας  2.  Αρσενικά ουσιαστικά σε -ης  3.  Αρσενικά ουσιαστικά σε -ος  4.  Θηλυκά ουσιαστικά σε -α  5.  Θηλυκά ουσιαστικά σε -η  6.  Θηλυκά ουσιαστικά σε -ού  7.  Ουδέτερα ουσιαστικά σε -ο  8.  Ουδέτερα ουσιαστικά σε -ι  9.  Ουδέτερα ουσιαστικά σε -μα 10. Επίθετα σε -ος -η -ο 11. Ρήματα σε -ω 12. Ρήματα σε -μαι

Επίθετα

ΑΦΟΡΜΗ: Γλώσσα Β΄ Δημοτικού

Οι πίνακες της Γραμματικής (9)

Ουδέτερα ουσιαστικά σε -μα

Το χρώμα

Πτώσεις  ↓

Ενικός αριθμός

Πληθυντικός αριθμός

Ονομαστική
Γενική
Αιτιατική
Κλητική

το
του
το

χρώμα
χρώματος
χρώμα
χρώμα

τα
των
τα

χρώματα
χρωμάτων
χρώματα
χρώματα

Στη γενική πτώση του πληθυντικού αριθμού ο τόνος κατεβαίνει στην παραλήγουσα: των χρω-μά-των

Έτσι κλίνονται:

• το βήμα, το γράμμα, το κέρμα
• το πράγμα, το ρήμα
• το σχήμα, το σώμα
• το χρήμα, το ψέμα κ.ά.

Οι πίνακες της Γραμματικής για μικρά παιδιά  1.  Αρσενικά ουσιαστικά σε -ας  2.  Αρσενικά ουσιαστικά σε -ης  3.  Αρσενικά ουσιαστικά σε -ος  4.  Θηλυκά ουσιαστικά σε -α  5.  Θηλυκά ουσιαστικά σε -η  6.  Θηλυκά ουσιαστικά σε -ού  7.  Ουδέτερα ουσιαστικά σε -ο  8.  Ουδέτερα ουσιαστικά σε -ι  9.  Ουδέτερα ουσιαστικά σε -μα 10. Επίθετα σε -ος -η -ο 11. Ρήματα σε -ω 12. Ρήματα σε -μαι

Ουσιαστικά

ΑΦΟΡΜΗ: Γλώσσα Β΄ Δημοτικού

Οι πίνακες της Γραμματικής (8)

Ουδέτερα ουσιαστικά σε -ι

Α. Το παιδί

Πτώσεις  ↓

Ενικός αριθμός

Πληθυντικός αριθμός

Ονομαστική
Γενική
Αιτιατική
Κλητική

το
του
το

παιδί
παιδιού
παιδί
παιδί

τα
των
τα

παιδιά
παιδιών
παιδιά
παιδιά

Όλες οι πτώσεις τονίζονται στην ίδια συλλαβή.

Έτσι κλίνονται:

• το αρνί, το αφτί, το βιολί,το γυαλί
• το καρφί, το κερί, το κλειδί, το κουτί
• το μαγαζί, το νησί, το πουλί
• το σκυλί, το σπαθί, το ταψί, το τυρί
• το φιλί, το χαλί, το χαρτί, το ψωμί κ.ά.

Β. Το χέρι

Πτώσεις  ↓

Ενικός αριθμός

Πληθυντικός αριθμός

Ονομαστική
Γενική
Αιτιατική
Κλητική

το
του
το

χέρι
χεριού
χέρι
χέρι

τα
των
τα

χέρια
χεριών
χέρια
χέρια

Στη γενική πτώση και των δύο αριθμών ο τόνος κατεβαίνει στη λήγουσα: του χε-ριού, των χε-ριών

Έτσι κλίνονται:

• το αγόρι, το αχλάδι, το βραχιόλι
• το γιαούρτι, το δελφίνι, το ελάφι
• το καράβι, το κορίτσι, το κρεβάτι
• το λεμόνι, το λιοντάρι, το λουλούδι
• το μάτι, το μπαλόνι, το μπουκάλι
• το νύχι, το παραμύθι, το ποτάμι
• το σπίτι, το τραγούδι, το τραπέζι
• το φασόλι, το χωράφι, το ψάρι κ.ά.

Οι πίνακες της Γραμματικής για μικρά παιδιά  1.  Αρσενικά ουσιαστικά σε -ας  2.  Αρσενικά ουσιαστικά σε -ης  3.  Αρσενικά ουσιαστικά σε -ος  4.  Θηλυκά ουσιαστικά σε -α  5.  Θηλυκά ουσιαστικά σε -η  6.  Θηλυκά ουσιαστικά σε -ού  7.  Ουδέτερα ουσιαστικά σε -ο  8.  Ουδέτερα ουσιαστικά σε -ι  9.  Ουδέτερα ουσιαστικά σε -μα 10. Επίθετα σε -ος -η -ο 11. Ρήματα σε -ω 12. Ρήματα σε -μαι

Ουσιαστικά

ΑΦΟΡΜΗ: Γλώσσα Β΄ Δημοτικού

Οι πίνακες της Γραμματικής (7)

Ουδέτερα ουσιαστικά σε -ο

Α. Το μωρό

Πτώσεις  ↓

Ενικός αριθμός

Πληθυντικός αριθμός

Ονομαστική
Γενική
Αιτιατική
Κλητική

το
του
το

μωρό
μωρού
μωρό
μωρό

τα
των
τα

μωρά
μωρών
μωρά
μωρά

Όλες οι πτώσεις τονίζονται στην ίδια συλλαβή.

Έτσι κλίνονται:

• το αβγό, το αντηλιακό, το βουνό
• το γλυκό, το εξοχικό, το κινητό
• το λεξικό, το νερό, το παλτό, το πτηνό
• το φαγητό, το φορτηγό, το φτερό
• το χασμουρητό, το χωριό κ.ά.

Β. Το γόνατο

Πτώσεις  ↓

Ενικός αριθμός

Πληθυντικός αριθμός

Ονομαστική
Γενική
Αιτιατική
Κλητική

το
του
το

γόνατο
γόνατου
γόνατο
γόνατο

τα
των
τα

γόνατα
γονάτων
γόνατα
γόνατα

Στη γενική πτώση του πληθυντικού αριθμού ο τόνος κατεβαίνει στην παραλήγουσα: των γο-νά-των

Έτσι κλίνονται:

• το ανέκδοτο, το βλέφαρο
• το μάρμαρο, το περίπτερο κ.ά.

Οι πίνακες της Γραμματικής για μικρά παιδιά  1.  Αρσενικά ουσιαστικά σε -ας  2.  Αρσενικά ουσιαστικά σε -ης  3.  Αρσενικά ουσιαστικά σε -ος  4.  Θηλυκά ουσιαστικά σε -α  5.  Θηλυκά ουσιαστικά σε -η  6.  Θηλυκά ουσιαστικά σε -ού  7.  Ουδέτερα ουσιαστικά σε -ο  8.  Ουδέτερα ουσιαστικά σε -ι  9.  Ουδέτερα ουσιαστικά σε -μα 10. Επίθετα σε -ος -η -ο 11. Ρήματα σε -ω 12. Ρήματα σε -μαι

Ουσιαστικά

ΑΦΟΡΜΗ: Γλώσσα Β΄ Δημοτικού

Οι πίνακες της Γραμματικής (6)

Θηλυκά ουσιαστικά σε -ού

Η αλεπού

Πτώσεις  ↓

Ενικός αριθμός

Πληθυντικός αριθμός

Ονομαστική
Γενική
Αιτιατική
Κλητική

η
της
την

αλεπού
αλεπούς
αλεπού
αλεπού

οι
των
τις

αλεπούδες
αλεπούδων
αλεπούδες
αλεπούδες

Όλες οι πτώσεις τονίζονται στην ίδια συλλαβή.

Έτσι κλίνονται:

• η δουλευταρού, η κουρελού
• η μαϊμού, η υπναρού κ.ά.

Οι πίνακες της Γραμματικής για μικρά παιδιά  1.  Αρσενικά ουσιαστικά σε -ας  2.  Αρσενικά ουσιαστικά σε -ης  3.  Αρσενικά ουσιαστικά σε -ος  4.  Θηλυκά ουσιαστικά σε -α  5.  Θηλυκά ουσιαστικά σε -η  6.  Θηλυκά ουσιαστικά σε -ού  7.  Ουδέτερα ουσιαστικά σε -ο  8.  Ουδέτερα ουσιαστικά σε -ι  9.  Ουδέτερα ουσιαστικά σε -μα 10. Επίθετα σε -ος -η -ο 11. Ρήματα σε -ω 12. Ρήματα σε -μαι

Ουσιαστικά

ΑΦΟΡΜΗ: Γλώσσα Β΄ Δημοτικού

Οι πίνακες της Γραμματικής (5)

Θηλυκά ουσιαστικά σε -η

Α. Η γιορτή

Πτώσεις  ↓

Ενικός αριθμός

Πληθυντικός αριθμός

Ονομαστική
Γενική
Αιτιατική
Κλητική

η
της
τη

γιορτή
γιορτής
γιορτή
γιορτή

οι
των
τις

γιορτές
γιορτών
γιορτές
γιορτές

Όλες οι πτώσεις τονίζονται στην ίδια συλλαβή.

Έτσι κλίνονται:

• η αδερφή, η αυλή, η βροχή, η γραμμή
• η εγγονή, η εκδρομή, η εποχή, η ευχή
• η κατασκευή, η κλωστή, η περιοχή
• η στολή, η τιμή, η φωνή κ.ά.

Β. Η λίμνη

Πτώσεις  ↓

Ενικός αριθμός

Πληθυντικός αριθμός

Ονομαστική
Γενική
Αιτιατική
Κλητική

η
της
τη

λίμνη
λίμνης
λίμνη
λίμνη

οι
των
τις

λίμνες
λιμνών
λίμνες
λίμνες

Στη γενική πτώση του πληθυντικού αριθμού ο τόνος κατεβαίνει στη λήγουσα: των λι-μνών

Έτσι κλίνονται:

• η αποθήκη, η αράχνη, η βιβλιοθήκη
• η ευθύνη, η λύπη, η μάχη, η τέχνη κ.ά.

Γ. Η ζάχαρη

Πτώσεις  ↓

Ενικός αριθμός

Πληθυντικός αριθμός

Ονομαστική
Γενική
Αιτιατική
Κλητική

η
της
τη

ζάχαρη
ζάχαρης
ζάχαρη
ζάχαρη

οι
των
τις

ζάχαρες
—
ζάχαρες
ζάχαρες

Δε σχηματίζεται η γενική πτώση του πληθυντικού αριθμού.

Έτσι κλίνονται:

• η αγάπη, η γρίπη
• η ζέστη, η ρίγανη κ.ά.

Οι πίνακες της Γραμματικής για μικρά παιδιά  1.  Αρσενικά ουσιαστικά σε -ας  2.  Αρσενικά ουσιαστικά σε -ης  3.  Αρσενικά ουσιαστικά σε -ος  4.  Θηλυκά ουσιαστικά σε -α  5.  Θηλυκά ουσιαστικά σε -η  6.  Θηλυκά ουσιαστικά σε -ού  7.  Ουδέτερα ουσιαστικά σε -ο  8.  Ουδέτερα ουσιαστικά σε -ι  9.  Ουδέτερα ουσιαστικά σε -μα 10. Επίθετα σε -ος -η -ο 11. Ρήματα σε -ω 12. Ρήματα σε -μαι

Ουσιαστικά

ΑΦΟΡΜΗ: Γλώσσα Β΄ Δημοτικού