Αποσπάσματα από τρεις συνεντεύξεις του αστροφυσικού Παύλου Καστανά
— «Η ζωή είναι μικρή», λέει ο λαός. Όμως, με τη μελέτη του σύμπαντος συνειδητοποιούμε ότι τελικά είναι απελπιστικά μικρή. Η ζωή του καθενός μας στη Γη διαρκεί απειροελάχιστα σε σχέση με την ηλικία του σύμπαντος. Δε σε κατακλύζει το αίσθημα της ματαιότητας γνωρίζοντας αυτό;
— Το γεγονός ότι η ζωή και γενικά τα ανθρώπινα μεγέθη είναι απελπιστικά μικρά μπροστά στο σύμπαν, όπως λες, θεωρώ ότι είναι μόνο το πρώτο σκαλοπάτι της κατανόησης του σύμπαντος. Είναι το πρώτο μάθημα που μας προσφέρει η αστροφυσική, ένα μάθημα ταπεινότητας. Αλλά, ύστερα, σκέψου το εξής: ότι μέσα σε αυτό το γιγάντιο σύμπαν έτυχε, μέσω αμέτρητων αλληλένδετων γεγονότων, τα μόρια να συνδεθούν έτσι μεταξύ τους, ώστε να υπάρξουμε εγώ κι εσύ και να μπορούμε να κουβεντιάζουμε αυτή τη χρονική στιγμή.
Και σαν να μην έφτανε αυτό, έχουμε αναπτύξει έναν εγκέφαλο που μας επιτρέπει να ανακαλύπτουμε το σύμπαν με τρομακτική λεπτομέρεια, από τον μικρόκοσμο μέχρι τον μεγάκοσμο! Με αυτή την έννοια, η ύπαρξη του καθενός από εμάς εδώ μοιάζει με θαύμα!
— Τι εννοείς ότι «μοιάζει με θαύμα»;
— Δεν το λέω με την έννοια του υπερφυσικού αλλά με την έννοια του απίθανου και του θαυμαστού. Δεν εκτιμούμε πραγματικά το πόσο απίθανο ήταν να σχηματιστεί η δική μας συνείδηση μέσα σε αυτό το σύμπαν. Το παίρνουμε ως δεδομένο, επειδή μόνο έτσι έχουμε μάθει να αντιλαμβανόμαστε την ύπαρξή μας. Αλλά η επιστήμη μάς αποκάλυψε έναν κόσμο πιο θαυμαστό απ’ οτιδήποτε είχε περιγράψει οποιοδήποτε σύστημα ιδεών. Κι αντί να το εκτιμήσουμε αυτό, περιοριζόμαστε σε αυτό που έλεγες πριν, ότι η ζωή είναι μικρή.
Ναι, είναι μικρή, αλλά έχουμε την υπερβολικά απίθανη τύχη να είμαστε εδώ για να τη βιώσουμε! Ας κάνουμε, λοιπόν, το καλύτερο που μπορούμε κι ας εκμεταλλευτούμε κάθε δευτερόλεπτο.
Η ανθρωπότητα του μέλλοντος που ονειρεύομαι έχει εξελίξει την τεχνολογία της σε τέτοιο βαθμό που έχει απαλλαχθεί σχεδόν ολοκληρωτικά από την εργασία ως προϋπόθεση επιβίωσης. Έτσι, μπορεί να απελευθερώσει τη δημιουργική της δύναμη για την επέκταση της γνώσης της και την καλυτέρευση του εαυτού της. Ο πόλεμος με την άγνοια θα είναι ο μόνος πόλεμος που θα γνωρίζει και η ευτυχία των όντων του πλανήτη θα είναι κυρίαρχη επιταγή στους αξιακούς της κώδικες.
— Έχεις σκεφτεί ότι τα πράγματα που πιστεύεις ως επιστήμονας μπορεί μετά από χίλια χρόνια να είναι λάθος;
— Ελπίζω να είναι έτσι. Θέλουμε να είμαστε οι μελλοντικοί πρωτόγονοι. Αυτό θα σήμαινε ότι υπάρχει εξέλιξη, ότι έχουμε κάνει καλή δουλειά, ότι βάλαμε το λιθαράκι μας για τους επόμενους.
— Ποια αντιεπιστημονική θεωρία απεχθάνεσαι;
— Την αστρολογία. Και είναι το μόνο βίντεο που έχω κάνει στο οποίο καταρρίπτω μια ψευδοεπιστήμη. Για μένα η Σελήνη είναι ένα βραχώδες σώμα, ένας δορυφόρος της Γης που ξέρουμε πάρα πολύ καλά από τι αποτελείται. Έχουμε φέρει πετρώματα από κει, έχουμε ονομάσει τους κρατήρες, τις θάλασσές της.
Για κάποιους συνανθρώπους μας η Σελήνη είναι ένα πνευματικό αντικείμενο που σε επηρεάζει με κάποιον μαγικό τρόπο. Επηρεάζει τα επαγγελματικά, τα ερωτικά τα συναισθηματικά σου, μια αντίληψη που αντιστοιχεί στους πρωτόγονους ή στους ανθρώπους του Μεσαίωνα.
Σαν να σου λέω ότι η πλατεία Συντάγματος έχει πνευματική υπόσταση, ενώ εσύ έχεις πάει και την έχεις περπατήσει. Τόσο ακραίο το βλέπω εγώ που ασχολούμαι με την αστρονομία.
Εγώ κι ο κόσμος
ΕΙΚΟΝΕΣ: clopyandpaste.blogspot.com, mikropragmata.lifo.gr