22 Απρ 2024

Τα ρήματα σε -ώ/-άς

Η πρώτη τάξη της Β΄ συζυγίας

Εδώ βρίσκονται τα λιγότερα ρήματα της Β΄ συζυγίας. Το θέμα τους είναι ίδιο σε όλους τους χρόνους.

Κολυμπάει

Η ιδιομορφία αυτών των ρημάτων είναι ότι σχηματίζουν τους συνεχείς χρόνους με δύο ομάδες καταλήξεων.

Οι πρώτες συνηθίζονται στον γραπτό λόγο και γενικότερα σε περιστάσεις με επίσημο ύφος:
  • αγαπώ, αγαπούσα, θα αγαπώ

Οι δεύτερες συνηθίζονται στον προφορικό λόγο και σε περιστάσεις με καθημερινό ή ανεπίσημο ύφος:
  • αγαπάω, αγάπαγα, θα αγαπάω


Οι συνεχείς χρόνοι

Ο ενεστώτας και ο συνεχής μέλλοντας έχουν τις ίδιες καταλήξεις:


Ενεστώτας

αγαπώ
αγαπάς
αγαπά

αγαπούμε
αγαπάτε
αγαπούν*

Παρατατικός

αγαπούσα
αγαπούσες
αγαπούσε

αγαπούσαμε
αγαπούσατε
αγαπούσαν*

Συνεχής μέλλοντας

θα αγαπώ


* Εναλλακτικοί τύποι: αγαπούνε, αγαπούσανε

Ενεστώτας

αγαπάω
αγαπάς
αγαπάει

αγαπάμευ
αγαπάτε
αγαπάνε*

Παρατατικός

αγάπαγα
αγάπαγες
αγάπαγε

αγαπάγαμεα
αγαπάγατε
αγάπαγαν*

Συνεχής μέλλοντας

θα αγαπάω


* Εναλλακτικοί τύποι: αγαπάν, αγαπάγανε (αγαπάγαν)

Οι απλοί και συντελεσμένοι χρόνοι

Στους συντελεσμένους χρόνους (παρακείμενο, υπερσυντέλικο, συντελεσμένο μέλλοντα) η κατάληξη είναι άκλιτη.

Επιλέον, όλα τα «ησ-» με τα οποία αρχίζουν οι καταλήξεις γράφονται με ήτα:


Αόριστος

αγάπησα
αγάπησες
αγάπησε

αγαπήσαμε
αγαπήσατε
αγάπησαν*

Απλός μέλλοντας

θα αγαπήσω
θα αγαπήσεις
θα αγαπήσει

θα αγαπήσουμε
θα αγαπήσετε
θα αγαπήσουν*

Συντελεσμένοι χρόνοι

έχω / είχα / θα έχω αγαπήσει


* Εναλλακτικοί τύποι: αγαπήσανε (αγαπήσαν), θα αγαπήσουνε

Έτσι κλίνονται, μεταξύ άλλων, τα ρήματα:
  • ακουμπώ, απαντώ, βοηθώ, γλεντώ
  • ζητώ, κολυμπώ, κουνώ, κυνηγώ
  • λιποθυμώ, μελετώ, μετρώ, μιλώ
  • νικώ, ξεκινώ, ξενυχτώ, ξυπνώ
  • παρατώ, περπατώ, πολεμώ, ρωτώ
  • σταματώ, τολμώ, φιλώ, χαιρετώ

Αλλά και τα σύνθετα σε -κοπώ:
  • γλεντοκοπώ, γρονθοκοπώ
  • ιδροκοπώ, λαμποκοπώ
    (όμως: χρεοκοπώ/-είς)

Μιλάει

Ανώμαλες καταλήξεις

Σε μερικά ρήματα οι καταλήξεις των απλών και συντελεσμένων χρόνων δεν ξεκινούν με «ησ-» και χρειάζονται προσοχή:

γελώ
  • γέλασα
  • θα γελάσω
  • έχω γελάσει
τραβώ
  • τράβηξα
  • θα τραβήξω
  • έχω τραβήξει
Παρόμοια ρήματα σε
  • -ασα: γερνώ, δρω, ξεχνώ, περνώ
  • -αξα: κοιτώ, πετώ
  • -εσα: βαρώ, πονώ, φορώ, χωρώ
  • -ηξα: βουτώ, ζουλώ, ρουφώ, φυσώ
  • -υσα: μεθώ

Οι άλλες εγκλίσεις

Οι χρόνοι είναι μορφές της οριστικής. Οι άλλες εγκλίσεις σχηματίζονται με παρόμοιο τρόπο.  

Υποτακτική
  • Συνεχής: να αγαπώ/αγαπάω
  • Απλή: να αγαπήσω
  • Συντελεσμένη: να έχω αγαπήσει
  • Άλλοι τύποι: να αγαπούσα/αγάπαγα, να αγάπησα, να είχα αγαπήσει
Προστακτική
  • Συνεχής: αγάπα, αγαπάτε
  • Απλή: αγάπησε, αγαπήστε

Χαιρετάει

Διαφοροποιήσεις

α) Ορισμένα ρήματα λόγιας προέλευσης δε σχηματίζουν τις δεύτερες καταλήξεις σε «-⁠άω» και «-αγα»:
  • αγωνιώ, αναρτώ, αντανακλώ
  • ασφυκτιώ, αφορώ, δρω, εκτιμώ
  • ερευνώ, καθιστώ, προσδοκώ
  • σιωπώ, φοιτώ, ωχριώ

β) Άλλα ρήματα ωστόσο, πιο λαϊκά, εμφανίζονται συχνότερα με αυτές τις δεύτερες καταλήξεις:
  • βαράω, βρομάω, γρατζουνάω
  • κοπανάω, λυσσάω, μουρμουράω
  • πονάω, τσιγκλάω, φυσάω

γ) Μερικά λαϊκά ρήματα, επίσης, σχηματίζουν σύνθετα που ακολουθούν την κλίση της δεύτερης τάξης:
  • κρατώ, κρατάς
    αλλά: επικρατώ, επικρατείς
  • πονώ, πονάς
    αλλά: προπονώ, προπονείς
  • φορώ, φοράς
    αλλά: πληροφορώ, πληροφορείς
  • χωρώ, χωράς
    αλλά: υποχωρώ, υποχωρείς


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Διαβάστηκαν περισσότερο την τελευταία εβδομάδα: