Αρχαιόκλιτα ρήματα σε -μαι

Λίγα και καλά!

Αυτά τα ρήματα δεν ανήκουν σε κάποια συζυγία ή τάξη συζυγίας και δε σχηματίζουν πάντα όλους τους χρόνους ή όλα τα πρόσωπα.

* Ωστόσο, οι περισσότερες καταλήξεις στον ενεστώτα και στον συνεχή μέλλοντα λήγουν κανονικά σε «-αι».

Ανάλογα με την κατάληξή τους, τα αρχαιόκλιτα διακρίνονται σε τέσσερις ομάδες:

α) Ρήματα σε -αμαι  

(η οικογένεια του «ίσταμαι»)

β) Ρήματα σε -εμαι  

(η οικογένεια του «τίθεμαι»)

γ) Ρήματα σε -ειμαι

(η οικογένεια του «κείμαι»)

δ) Ρήματα σε -υμαι

(εκρήγνυμαι, ενδείκνυται)

Τις δύο πρώτες τις έχουμε δει σε χωριστές αναρτήσεις, ας δούμε και τις υπόλοιπες.

Η οικογένεια του «κείμαι»

Τα περισσότερα σύνθετα από το αρχαίο ρήμα κείμαι (= βρίσκομαι) συνηθίζονται στο γ΄ πρόσωπο:

• διάκειμαι, πρόσκειμαι
• έγκειται, εναπόκειται
• επίκειται, πρόκειται

Τα ρήματα αυτά σχηματίζουν τύπους μόνο στους συνεχείς χρόνους:

Ενεστώτας

πρόσ-κειμαι
πρόσ-κεισαι
πρόσ-κειται

προσ-κείμεθα
πρόσ-κεισθε
πρόσ-κεινται

Παρατατικός

—
—
πρόσ-κειτο

—
—
πρόσ-κειντο

Συνεχής μέλλοντας

θα πρόσ-κειμαι

Το πιο συχνό μέλος της οικογένειας συναντάται μόνο στο γ΄ ενικό, ενώ στον παρατατικό χρειάζεται και αύξηση:

• πρόκειται – επρόκειτο

Ένα «εκρηκτικό» ρήμα

Το σύνθετο ρήμα εκρήγνυμαι σχηματίζει τύπους σε όλους τους χρόνους:

Ενεστώτας

εκ-ρήγνυμαι
εκ-ρήγνυσαι
εκ-ρήγνυται

εκ-ρηγνύμεθα
εκ-ρήγνυσθε
εκ-ρήγνυνται

Παρατατικός

—
—
εκ-ρήγνυτο

—
—
εκ-ρήγνυντο

Συνεχής μέλλοντας

θα εκ-ρήγνυμαι

Στον αόριστο τα περισσότερα πρόσωπα σχηματίζονται με εσωτερική αύξηση, δύο ρο και τις λόγιες καταλήξεις -ην/-ης:

Αόριστος

εξ-ερράγην
εξ-ερράγης
εξ-ερράγη

εκ-ραγήκαμε
εκ-ραγήκατε
εξ-ερράγησαν

Απλός μέλλοντας

θα εκ-ραγώ
θα εκ-ραγείς
θα εκ-ραγεί

θα εκ-ραγούμε
θα εκ-ραγείτε
θα εκ-ραγούν

Συντελεσμένοι χρόνοι

έχω / είχα / θα έχω εκ-ραγεί

Οι υπόλοιποι χρόνοι κλίνονται ομαλά, χωρίς αύξηση, με την πρόθεση στην αρχική της μορφή και ένα ρο.

Με τον ίδιο τρόπο κλίνεται (αλλά μόνο στους συνεχείς χρόνους και συνήθως στο γ΄ πρόσωπο) το ρήμα ενδείκνυται.

► Η κλίση των ρημάτων  1.  Τα ρήματα σε -ω  2.  Τα συνηρημένα ρήματα σε -ω  3.  Τα ρήματα σε -λλω  4.  Τα σύνθετα του «άγω»  5.  Τα σύνθετα του «βαίνω»  6.  Το ρήμα «έχω»  7.  Τα ρήματα σε -ώ/-άς  8.  Τα ρήματα σε -ώ/-είς  9.  Τα ρήματα σε -ομαι 10. Ρήματα σε -ομαι με λόγιο αόριστο 11. Τα ρήματα σε -ιέμαι 12. Τα ρήματα σε -ούμαι 13. Ο παρατατικός των ρημάτων σε -ούμαι 14. Τα ρήματα σε -άμαι 15. Τα ρήματα σε -ώμαι 16. Η οικογένεια του «τίθεμαι» 17. Η οικογένεια του «ίσταμαι» 18. Αρχαιόκλιτα ρήματα σε -μαι 19. Το ρήμα «είμαι» ► Οι λόγιοι αόριστοι σε -ην/-ης ► Οι εναλλακτικές καταλήξεις των ρημάτων

ΜΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ: Λεξικό των δυσκολιών και των λαθών στη χρήση της Ελληνικής, Νεοελληνική Γραμματική για Έλληνες και ξένους
ΕΙΚΟΝΕΣ: podilato98.blogspot.com, mixanitouxronou.gr