Σχεδόν όλη η ενέργεια που χρησιμοποιούμε προέρχεται άμεσα ή έμμεσα από την
ακτινοβολία του Ήλιου. Με διαφορετικά «πρόσωπα», με διαφορετικές μορφές, ένα μέρος της ενέργειας που ακτινοβολεί ο Ήλιος, αποθηκεύεται στη Γη σε διάφορες «αποθήκες» ενέργειας, που τις ονομάζουμε
πηγές ενέργειας.
Πηγές ενέργειας αποτελούν ο Ήλιος, τα τρόφιμα, το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, οι ορυκτοί άνθρακες, η βιομάζα, ο άνεμος και το νερό.
*
Πηγές ενέργειας αποτελούν, επίσης, η γεωθερμία και η σχάση πυρήνων. Αυτές είναι οι μόνες πηγές που δεν προέρχονται από την ηλιακή ακτινοβολία.
Ήλιος
Ο Ήλιος ακτινοβολεί αδιάκοπα ενέργεια στο σύμπαν. Η ενέργειά του είναι
πυρηνική, δηλαδή προέρχεται από τη σύντηξη (συνένωση) πυρήνων υδρογόνου και τη δημιουργία πυρήνων ενός χημικού στοιχείου που λέγεται ήλιο.
Από την ενέργεια που ακτινοβολεί ο Ήλιος ένα πολύ μικρό μέρος φτάνει στη Γη ως
φως (φωτεινή ενέργεια) και
θερμότητα. Κι όμως, αυτό είναι αρκετό για να συντηρεί τη ζωή στον πλανήτη μας.
Με την ενέργεια του Ήλιου λειτουργούν οι φωτοβολταϊκοί μετατροπείς και οι ηλιακοί θερμοσίφωνες.
Οι φωτοβολταϊκοί μετατροπείς μετατρέπουν την ενέργεια από το φως του Ήλιου σε ηλεκτρική ενέργεια.
Οι ηλιακοί θερμοσίφωνες χρησιμοποιούνται σε κατοικίες (αλλά και σε επαγγελματικούς χώρους) για τη θέρμανση του νερού.
Φωτοβολταϊκοί μετατροπείς
Ωστόσο, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, όλες σχεδόν οι πηγές ενέργειας που χρησιμοποιούμε έχουν δημιουργηθεί από την ενέργεια του Ήλιου.
Τρόφιμα
Η ενέργεια που είναι απαραίτητη για την
ανάπτυξη των φυτών και των ζώων προέρχεται άμεσα ή έμμεσα από τον Ήλιο. Τα φυτά αναπτύσσονται χάρη στην ενέργεια που ακτινοβολεί ο Ήλιος, ενώ τα ζώα τρέφονται με φυτά (φυτοφάγα) ή με ζώα που τρέφονται με φυτά (σαρκοφάγα).
Από τα τρόφιμα παίρνουμε την απαραίτητη ενέργεια για τις διάφορες λειτουργίες του οργανισμού μας. Δεν είναι όμως
αποθηκευμένη η ίδια ενέργεια σε όλα τα τρόφιμα. Στη ζάχαρη, για παράδειγμα, είναι αποθηκευμένη πολύ περισσότερη ενέργεια απ’ ό,τι στην ίδια ποσότητα ψωμιού.
Πετρέλαιο και φυσικό αέριο
Συνήθως όπου υπάρχει πετρέλαιο υπάρχει και φυσικό αέριο. Τα
κοιτάσματά τους δημιουργήθηκαν από διάφορους ζωικούς και φυτικούς μικροοργανισμούς που θάφτηκαν στο υπέδαφος πριν από πολλά εκατομμύρια χρόνια.
Η
χημική ενέργεια του πετρελαίου και του φυσικού αερίου προέρχεται, λοιπόν, από την ενέργεια που οι μικροοργανισμοί αυτοί είχαν αποθηκεύσει από τον Ήλιο.
Χρησιμοποιούμε το πετρέλαιο, για να θερμάνουμε τα σπίτια μας, στα θερμοηλεκτρικά εργοστάσια της ΔΕΗ, για την κίνηση πλοίων και αυτοκινήτων. Το φυσικό αέριο χρησιμοποιείται ως καύσιμο σε πολλά εργοστάσια αντί για πετρέλαιο, σε μεταφορικά μέσα (λεωφορεία) και για θέρμανση.
Ορυκτοί άνθρακες
Οι ορυκτοί άνθρακες βρίσκονται στο υπέδαφος. Σχηματίστηκαν εκεί κατά τη διάρκεια πολλών εκατομμυρίων χρόνων από φυτικές ουσίες που θάφτηκαν μετά από φυσικές καταστροφές.
Η
χημική ενέργεια στους γαιάνθρακες προέρχεται, επομένως, από την ενέργεια που είχαν αποθηκεύσει τα φυτά καθώς αναπτύσσονταν.
Η ενέργεια που είναι αποθηκευμένη στους γαιάνθρακες ήταν από τις πρώτες πηγές που αξιοποιήθηκαν από τον άνθρωπο. Σήμερα τους χρησιμοποιούμε ως καύσιμο στα θερμοηλεκτρικά εργοστάσια της ΔΕΗ και γενικότερα για θέρμανση.
Βιομάζα
Στη βιομάζα περιλαμβάνονται οι κομμένοι κορμοί δέντρων, οι ξεροί θάμνοι, τα άχυρα, τα καυσόξυλα, τα πριονίδια, τα υπολείμματα από την επεξεργασία της ελιάς και του βαμβακιού και άλλα τέτοια υλικά φυτικής ή ακόμη και ζωικής προέλευσης.
Όλα οφείλουν την ύπαρξή τους στην ενέργεια που ακτινοβολεί ο Ήλιος.
Η χρήση της βιομάζας στη χώρα μας
δεν είναι διαδεδομένη και περιορίζεται κυρίως σε αγροτικές περιοχές για το μαγείρεμα και τη θέρμανση κατοικιών, καθώς και για θέρμανση θερμοκηπίων και ελαιουργείων.
Άνεμος και νερό
Οι άνεμοι δημιουργούνται καθώς οι διάφορες περιοχές της Γης θερμαίνονται σε διαφορετικό βαθμό από τον Ήλιο. Η ανεξάντλητη ενέργεια του ανέμου ήταν από τις πρώτες πηγές ενέργειας που χρησιμοποίησε ο άνθρωπος εδώ και χιλιάδες χρόνια.
Η αξιοποίηση της ενέργειάς του γίνεται με τις ανεμογεννήτριες, οι οποίες μετατρέπουν την
αιολική ενέργεια σε ηλεκτρική. Στα αιολικά πάρκα δεκάδες ανεμογεννήτριες μετατρέπουν ενέργεια αρκετή για τις ανάγκες ενός μικρού οικισμού.
Οι βροχές δημιουργούνται καθώς το νερό στις λίμνες και στη θάλασσα θερμαίνεται από την ακτινοβολία του Ήλιου, εξατμίζεται και συμπυκνώνεται πάλι στα ψηλότερα στρώματα της ατμόσφαιρας, που είναι ψυχρότερα. Χρησιμοποιούμε την ενέργεια του νερού που πέφτει
ορμητικά για τη λειτουργία των υδροηλεκτρικών εργοστασίων της ΔΕΗ.
Ένα μέρος, λοιπόν, της θερμότητας που ακτινοβολεί ο Ήλιος, μετατρέπεται σε
κινητική ενέργεια του αέρα και σε
δυναμική ενέργεια του νερού, το οποίο με τις βροχές μεταφέρεται στις λίμνες και στα ποτάμια που βρίσκονται πιο ψηλά από την επιφάνεια της θάλασσας.
Γεωθερμία
Στο εσωτερικό της Γης, σε μεγάλο βάθος, επικρατούν υψηλές θερμοκρασίες και η
θερμική ενέργεια είναι μεγάλη. Οι γεωθερμικές πηγές είναι ορύγματα βαθιά στη γη, από τα οποία αναβλύζουν ατμοί ή νερό με υψηλή θερμοκρασία.
Αξιοποιούμε αυτήν την ενέργεια μετατρέποντάς τη σε
ηλεκτρική για τη λειτουργία πολλών εργοστασίων. Την αξιοποιούμε επίσης για τη θέρμανση νερού και για οικιακή χρήση.
Σχάση πυρήνων
Η εξέλιξη της τεχνολογίας έχει επιτρέψει την αξιοποίηση της ενέργειας που είναι αποθηκευμένη στους πυρήνες των ατόμων, από τα οποία αποτελείται η ύλη.
Η
θερμότητα που απελευθερώνεται από τη σχάση πυρήνων μετατρέπεται σε
ηλεκτρική ενέργεια στα πυρηνικά εργοστάσια, καθώς και σε πυρηνοκίνητα πλοία και υποβρύχια.
Η χρήση όμως της πυρηνικής ενέργειας εγκυμονεί σοβαρούς
κινδύνους. Στη χώρα μας δεν υπάρχουν τέτοια εργοστάσια, γιατί η σεισμικότητα της Ελλάδας καθιστά τη λειτουργία τους ιδιαίτερα επικίνδυνη.
Ενέργεια
