H επιφάνεια της Γης αλλάζει διαρκώς. Οι αλλαγές αυτές δε γίνονται εύκολα αντιληπτές από τον άνθρωπο, διότι συμβαίνουν πολύ αργά (συνήθως διαρκούν εκατομμύρια χρόνια).
Κάποιες από αυτές τις αλλαγές οφείλονται σε ενδογενείς παράγοντες, δηλαδή σε δυνάμεις που ξεκινούν από το εσωτερικό της.
* Η κίνηση των λιθοσφαιρικών πλακών, για παράδειγμα, ευθύνεται για τους σεισμούς, τις εκρήξεις των ηφαιστείων, τη γένεση και την καταστροφή βουνών, τη δημιουργία των ηπείρων και των ωκεανών.
Άλλες αλλαγές οφείλονται σε εξωγενείς παράγοντες, δηλαδή σε δυνάμεις που αναπτύσσονται στην επιφάνειά της.
* Ο άνεμος, το νερό και οι διαφορές θερμοκρασίας θρυμματίζουν βράχια, ξεγυμνώνουν και λειαίνουν επιφάνειες, ανοίγουν στοές, μεταφέρουν υλικά από το ένα μέρος στο άλλο.
* Στις εξωγενείς δυνάμεις περιλαμβάνονται και οι ανθρώπινες παρεμβάσεις, όπως η διάνοιξη δρόμων ή η κατασκευή πόλεων, σηράγγων και φραγμάτων.
Η εσωτερική κατασκευή της Γης αποτελείται από τρία διαδοχικά στρώματα: τον φλοιό, τον μανδύα και τον πυρήνα.
Ο φλοιός μοιάζει με μια πολύ λεπτή φλούδα, πάνω στην οποία στηρίζονται οι ήπειροι και οι ωκεανοί. Το πάχος του δεν είναι παντού το ίδιο· κάτω από τις στεριές είναι μεγαλύτερο απ’ ό,τι κάτω από τις θάλασσες.
Ο μανδύας καταλαμβάνει το μεγαλύτερο τμήμα από τον όγκο της Γης, ενώ ο πυρήνας φτάνει μέχρι το κέντρο της.
Πατήστε στην εικόνα για περισσότερες πληροφορίες:
Ο φλοιός της Γης, ωστόσο, δεν είναι ενιαίος αλλά σπασμένος σε επιμέρους κομμάτια, τις λιθοσφαιρικές πλάκες. Οι μεγαλύτερες από αυτές είναι
η Βορειοαμερικανική πλάκα,
η Νοτιοαμερικανική πλάκα,
η Ευρασιατική πλάκα,
η Αφρικανική πλάκα,
η Ινδοαυστραλιανή πλάκα,
η πλάκα του Ειρηνικού Ωκεανού και
η Ανταρκτική πλάκα.
Οι πλάκες αυτές «επιπλέουν» πάνω στον μανδύα, με αποτέλεσμα να βρίσκονται σε διαρκή κίνηση και να δημιουργούνται στις παρυφές τους σεισμοί και ηφαίστεια.
Πατήστε στις εικόνες για περισσότερες πληροφορίες:
Η Ελλάδα βρίσκεται στα όρια επαφής και σύγκλισης της Ευρασιατικής πλάκας με την Αφρικανική, κατά συνέπεια παρουσιάζει μεγάλη σεισμικότητα. Ευτυχώς για μας, οι περισσότεροι σεισμοί γίνονται στον θαλάσσιο χώρο, μακριά από κατοικημένες περιοχές.
Τα παλιά χρόνια, που ο καθένας έφτιαχνε το σπίτι του όπως νόμιζε και μπορούσε, πολλά κτίσματα κατέρρεαν από τους σεισμούς και είχαμε πολλούς νεκρούς και τραυματίες.
Όμως, μετά το 1953 (βλ. παρακάτω) άρχισαν να εφαρμόζονται ολοένα και πιο σύγχρονοι αντισεισμικοί κανονισμοί, με αποτέλεσμα τα νέα κτίρια να είναι πιο γερά και να αντέχουν μεγάλους σεισμούς.
Χρονολόγιο
1902
Αύγουστος: 7,9 R στην Άσσηρο της Θεσσαλονίκης. 5 νεκροί.
1904
Αύγουστος: 6,8 R στη Σάμο. 4 νεκροί.
1932
Σεπτέμβριος: 7,0 R στην Ιερισσό της Χαλκιδικής. 161 νεκροί.
1933
Απρίλιος: 6,6 R στην Κω. 200 νεκροί.
1947
Οκτώβριος: 7,0 R στη Μεσσηνία. 3 νεκροί.
1949
Ιούλιος: 6,7 R στη Χίο. 3 νεκροί στο νησί, 8 στην Τουρκία.
1953
Αύγουστος: 7,2 R στο νότιο Ιόνιο. Τα περισσότερα σπίτια σε Κεφαλονιά, Ζάκυνθο και Ιθάκη καταρρέουν. 455 νεκροί.
Η Ζάκυνθος ισοπεδωμένη. Στο βάθος διακρίνεται το κτίριο της Εθνικής Τράπεζας, που έμεινε ανέπαφο.
1954
Απρίλιος: 7,0 R στους Σοφάδες Καρδίτσας. 25 νεκροί.
1955
Ιούλιος: 6,9 R στη Σάμο.
1956
Ιούλιος: 7,5 R νότια της Αμοργού. 53 νεκροί.
1957
Απρίλιος: 7,2 R βορειοανατολικά της Ρόδου. 18 νεκροί στα τουρκικά παράλια.
1968
Φεβρουάριος: 7,1 R στον Άγιο Ευστράτιο. 20 νεκροί.
1978
Ιούνιος: 6,5 R στην πόλη της Θεσσαλονίκης. 45 νεκροί, οι περισσότεροι σε οκταώροφη πολυκατοικία που κατέρρευσε.
1980
Ιούλιος: 6,5 R στον Αλμυρό Βόλου.
1981
Φεβρουάριος: 6,7 R στις Αλκυονίδες Νήσους του ανατολικού Κορινθιακού. 20 νεκροί.
Δεκέμβριος: 7,2 R δυτικά της Λέσβου.
1995
Μάιος: 6,6 R στη Δυτική Μακεδονία (Κοζάνη, Γρεβενά).
1999
Σεπτέμβριος: 5,9 R στην Πάρνηθα, βόρεια της Αθήνας. 143 νεκροί.
(ο σεισμός είναι μικρότερος από 6,5 Ρίχτερ, αλλά τον περιλαμβάνουμε γιατί είναι ο φονικότερος των τελευταίων δεκαετιών)
2006
Ιανουάριος: 6,9 R ανατολικά των Κυθήρων.
2008
Ιανουάριος: 6,6 R στην Αρκαδία.
Φεβρουάριος: 6,7 R στη Μεσσηνία.
Ιούνιος: 6,9 R στην Ηλεία. 2 νεκροί.
Ιούλιος: 6,7 R νότια της Ρόδου. 1 νεκρός.
2018
Οκτώβριος: 6,6 R νοτιοδυτικά της Ζακύνθου.
2020
Οκτώβριος: 6,7 R βόρεια της Σάμου. 2 νεκροί στο νησί, 115 στην Τουρκία.
Οι περισσότεροι από τους μεγάλους σεισμούς του πλανήτη μας έχουν σημειωθεί στην ανατολική και νοτιοανατολική Ασία, στην ανατολική Ωκεανία και στις δυτικές ακτές της Αμερικής.
* Οι περιοχές αυτές ονομάζονται «δαχτυλίδι της φωτιάς», γιατί φιλοξενούν και τα περισσότερα ηφαίστεια της Γης.
Ασία
Ανατολική Ρωσία
Νοέμβριος 1952: 9,0 R στη χερσόνησο Καμτσάτκα. Το τσουνάμι που ακολουθεί γίνεται αισθητό μέχρι τη Χιλή. Τουλάχιστον 2.300 νεκροί.
Οκτώβριος 1963: 8,5 R στις Κουρίλες Νήσους.
Ιαπωνία
Μάρτιος 2011: 9,1 R στο Χονσού, το μεγαλύτερο νησί της χώρας. Το τσουνάμι που ακολουθεί αφήνει πίσω του περισσότερους από 15.700 νεκρούς και 2.500 αγνοούμενους. Επίσης, πλήττει το πυρηνικό εργοστάσιο της Φουκουσίμα, προκαλώντας τη χειρότερη πυρηνική καταστροφή μετά από εκείνη στο Τσερνόμπιλ (1986).
Ινδία - Κίνα
Αύγουστος 1950: 8,6 R στο κρατίδιο Άσαμ της ΒΑ Ινδίας και στο Θιβέτ της Κίνας. Περισσότεροι από 1.500 νεκροί.
Ινδονησία
Φεβρουάριος 1938: 8,5 R στις ανατολικές περιοχές της χώρας (Θάλασσα Μπάντα).
Δεκέμβριος 2004: 9,1 R ανοιχτά της βόρειας Σουμάτρας. Το τσουνάμι που ακολουθεί, ένα από τα πιο καταστρεπτικά της σύγχρονης Ιστορίας, πλήττει 14 χώρες της Νότιας Ασίας και της Ανατολικής Αφρικής. Περισσότεροι από 227.000 νεκροί, σχεδόν 42.000 αγνοούμενοι.
Η εξάπλωση του τσουνάμι ανά ώρα
Μάρτιος 2005: 8,6 R ανοιχτά της Σουμάτρας, 1.313 νεκροί.
Απρίλιος 2012: 8,6 R ανοιχτά της βόρειας Σουμάτρας, 10 νεκροί.
Ωκεανία
Σαμόα
Ιούνιος 1917: 8,5 R και 2 νεκροί.
Αμερική
Νότια Αλάσκα (ΗΠΑ)
Απρίλιος 1946: 8,6 R στις Αλεούτιες Νήσους. Περισσότεροι από 160 νεκροί.
Μάρτιος 1957: 8,6 R στις Αλεούτιες Νήσους.
Μάρτιος 1964: 9,2 R και περισσότεροι από 130 νεκροί. Το τσουνάμι που ακολουθεί φτάνει μέχρι το Περού, τη Νέα Ζηλανδία και την Ανταρκτική.
Η εξάπλωση του τσουνάμι ανά ώρα
Φεβρουάριος 1965: 8,7 R στις Αλεούτιες Νήσους.
Εκουαδόρ - Κολομβία
Ιανουάριος 1906: 8,8 R και περίπου 1.000 νεκροί.
Χιλή
Νοέμβριος 1922: 8,5 R και 700 νεκροί.
Μάιος 1960: 9,5 R· ο ισχυρότερος σεισμός που έχει καταγραφεί ποτέ. Το τσουνάμι που ακολουθεί φτάνει μέχρι την Αυστραλία, την Ιαπωνία και την Αλάσκα. 1.655 νεκροί στη Χιλή, 61 στη Χαβάη, 138 στην Ιαπωνία, 32 στις Φιλιππίνες.
ΜΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ: en.wikipedia.org, oasp.gr
ΕΙΚΟΝΕΣ: podilato98.blogspot.com (1-2) (η πρώτη από el.wikipedia.org, η δεύτερη από commons.wikimedia.org), en.wikipedia.org (3-5)
Το μέγεθος των σεισμών, δηλαδή η ενέργεια που εκλύεται κατά τη διάρκειά τους, μετριέται με την κλίμακα Ρίχτερ. Η κλίμακα δημιουργήθηκε το 1935 στις Ηνωμένες Πολιτείες από τον Αμερικανό φυσικό και σεισμολόγο Τσαρλς Ρίχτερ και τον Γερμανό σεισμολόγο Μπένο Γκούτενμπεργκ.
Οι σεισμοί που προκαλούν βλάβες έχουν συνήθως μέγεθος μεγαλύτερο από 5 βαθμούς της κλίμακας Ρίχτερ (R). Ωστόσο, οι επιπτώσεις τους στους ανθρώπους και στις κατασκευές δεν εξαρτώνται μόνο από το μέγεθος, αλλά και από παράγοντες όπως είναι
το βάθος της εστίας,
η θέση του επίκεντρου,
το έδαφος όπου βρίσκονται οι κατασκευές,
το είδος των κατασκευών,
η γειτνίαση με ενεργά ρήγματα κ.ά.
Οι σεισμοί της κλίμακας Ρίχτερ
1. Μικροσεισμός (μέχρι 1,9 R). Δε γίνεται αισθητός. Καταγράφεται μόνο από σεισμογράφους.
2. Ασήμαντος (2,0 - 2,9 R). Σχεδόν πάντα μη αισθητός. Πιθανώς αισθητός από μερικούς ανθρώπους κοντά στο επίκεντρο.
3. Πολύ ασθενής (3,0 - 3,9 R). Αισθητός κοντά στο επίκεντρο. Χωρίς ζημιές.
4. Ασθενής (4,0 - 4,9 R). Αισθητός στο μεγαλύτερο μέρος του τοπικού πληθυσμού. Ελαφρές ζημιές στο εσωτερικό των κτιρίων που βρίσκονται κοντά στο επίκεντρο.
5. Μέτριος (5,0 - 5,9 R). Αισθητός στο σύνολο του τοπικού πληθυσμού.
* Μέτριες έως σημαντικές ζημιές στα κτίρια ανεπαρκούς σχεδίασης που βρίσκονται σε ακτίνα 10 χιλιομέτρων από το επίκεντρο.
* Πιθανές κάποιες ανθρώπινες απώλειες.
6. Ισχυρός (6,0 - 6,9 R). Σοβαρές ζημιές σε ακτίνα 100 χιλιομέτρων από το επίκεντρο, ισχυρές έως βίαιες δονήσεις κοντά στο επίκεντρο.
* Μέτριες έως σοβαρές ζημιές στα κτίρια ανεπαρκούς σχεδίασης, ελάχιστες ζημιές στα ανθεκτικά και αντισεισμικά κτίρια.
* Οι ανθρώπινες απώλειες μπορεί να φτάσουν τις 25.000.
7. Καταστροφικός (7,0 - 7,9 R). Μεγάλες καταστροφές σε ακτίνα άνω των 100 χιλιομέτρων από το επίκεντρο.
* Σοβαρές ζημιές ή μερική κατάρρευση αρκετών κτιρίων ανεπαρκούς σχεδίασης· ολική κατάρρευση ορισμένων από αυτά.
* Πιθανές ζημιές στα ανθεκτικά και αντισεισμικά κτίρια.
* Πιθανότητα δημιουργίας τσουνάμι αν το επίκεντρο είναι στη θάλασσα.
* Οι ανθρώπινες απώλειες μπορεί να φτάσουν τις 250.000.
8. Εξαιρετικά καταστροφικός (8,0 - 8,9 R). Εξαιρετικά μεγάλες καταστροφές πολλές εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά από το επίκεντρο.
* Μέτριες έως βαρύτατες ζημιές στα ανθεκτικά και αντισεισμικά κτίρια. Ολική κατάρρευση στα κτίρια ανεπαρκούς σχεδίασης. Πιθανώς ολική καταστροφή κοντά στο επίκεντρο.
* Δημιουργία ισχυρών τσουνάμι αν το επίκεντρο είναι στη θάλασσα.
* Οι ανθρώπινες απώλειες μπορεί να φτάσουν τις εκατοντάδες χιλιάδες.
9. Ασύλληπτα καταστροφικός (9,0 - 9,9 R). Τεράστιες καταστροφές πολλές χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά από το επίκεντρο.
* Αλλαγές στο τοπικό ανάγλυφο και στο σχήμα των ακτογραμμών. Μεγάλη μετατόπιση στις τοπικές τεκτονικές πλάκες. Αλλαγή στην ταχύτητα περιστροφής και στην κλίση του άξονα της Γης.
* Αν το επίκεντρο είναι στη θάλασσα, τεράστια τσουνάμι πλήττουν όλες τις γύρω ηπείρους.
* Οι ανθρώπινες απώλειες μπορεί να φτάσουν ακόμη και το ένα εκατομμύριο.
Ελάχιστοι σεισμοί αυτού του μεγέθους έχουν καταγραφεί· ο ισχυρότερος ήταν 9,5 R και σημειώθηκε στη Χιλή το 1960.
10. Παγκόσμιος (πάνω από 10 R). Δεν υπάρχει τόσο μεγάλο σεισμογόνο ρήγμα στη Γη που θα μπορούσε να προκαλέσει τέτοιο σεισμό. Μπορεί να συμβεί μόνο από πρόσκρουση με αστεροειδή ή κομήτη, κάτι που θα ισοδυναμούσε με καταστροφή παγκόσμιας κλίμακας.
* Αν πάντως συνέβαινε, θα γινόταν αισθητός σε εξαιρετικά μεγάλες αποστάσεις και θα άλλαζε εντελώς το γεωγραφικό ανάγλυφο σε ολόκληρες χώρες.
Η χώρα μας έχει έκταση 132.017 τετραγωνικά χιλιόμετρα.
Έχει περίπου το ίδιο μέγεθος με τη Λουιζιάνα των ΗΠΑ και τη Νικαράγουα, τη μεγαλύτερη χώρα της Κεντρικής Αμερικής.
Συγκεκριμένα:
1 Είναι λίγο μικρότερη από το Νεπάλ, το Μπαγκλαντές και το Τατζικιστάν, και λίγο μεγαλύτερη από τη Νικαράγουα, τη Βόρεια Κορέα, το Μαλάουι, την Ερυθραία, το Μπενίν, την Ονδούρα και τη Λιβερία.
2 Είναι λίγο μικρότερη από τις αμερικάνικες Πολιτείες Ιλινόις, Αϊόβα, Νέα Υόρκη, Βόρεια Καρολίνα, Αρκάνσας, Αλαμπάμα, Λουιζιάνα, και λίγο μεγαλύτερη από το Μισισίπι, την Πενσιλβάνια και το Οχάιο.
ΜΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ: el.wikipedia.org, en.wikipedia.org
ΕΙΚΟΝΕΣ: en.wikipedia.org (επιμέλεια: podilato98.blogspot.com), podilato98.blogspot.com
ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΠΟΓΡΑΦΗΣ: Ελληνική Στατιστική Αρχή
Το μεγαλύτερο σε έκταση γεωγραφικό διαμέρισμα είναι η Μακεδονία. Είναι περίπου 2,5 φορές μεγαλύτερη από τη Θεσσαλία και 4 φορές μεγαλύτερη από τη Θράκη ή την Κρήτη!
Γεωγρ. διαμερίσματα
Θράκη
Μακεδονία
Ήπειρος
Θεσσαλία
Στερεά Ελλάδα
Πελοπόννησος
Νησιά Ιονίου
Νησιά Αιγαίου
Κρήτη
Σύνολο Ελλάδας
Έκταση*
8.594
34.213
9.160
14.051
24.107
21.782
2.604
9.165
8.341
132.017
Ποσοστό
6,5%
25,9%
6,9%
10,6%
18,3%
16,5%
2,0%
6,9%
6,3%
100,0%
* σε τετραγωνικά χιλιόμετρα
Η έκταση των γεωγραφικών διαμερισμάτων
Ακολουθούν η Στερεά Ελλάδα και η Πελοπόννησος, ενώ τη μικρότερη έκταση καταλαμβάνουν τα νησιά του Ιονίου Πελάγους.
Η έκταση των γεωγραφικών διαμερισμάτων
Ταξινόμηση
Αν παρατηρήσουμε τα αριθμητικά δεδομένα σε φθίνουσα σειρά (από το μεγαλύτερο στο μικρότερο), μπορούμε να συγκρίνουμε καλύτερα την έκταση κάθε περιοχής με τις άλλες:
Η έκταση των γεωγραφικών διαμερισμάτων (φθίνουσα σειρά)
Η έκταση των γεωγραφικών διαμερισμάτων (φθίνουσα σειρά)
ΕΙΚΟΝΕΣ: photodentro.edu.gr (1-4), podilato98.blogspot.com (5) (από photodentro.edu.gr)
ΚΟΥΙΖ: Αρβανιτίδης Θεόδωρος