Ισχύουν οι αστρολογικές προβλέψεις; Στο επεισόδιο αυτό μαθαίνουμε αστρονομία καταρρίπτοντας την αστρολογία.
Παρουσιάζονται τα βασικά επιχειρήματα που δείχνουν ότι η αστρολογία δεν είναι δυνατόν να ισχύει και ότι δίκαια θεωρείται ψευδοεπιστήμη από την επιστημονική κοινότητα.
Ο Ουρανός είναι ο πρώτος πλανήτης που ανακαλύφθηκε από τον άνθρωπο. Εξακολουθεί όμως μέχρι σήμερα να είναι ιδιαίτερα αινιγματικός και μυστηριώδης.
Στο επεισόδιο αυτό γνωρίζουμε τα χαρακτηριστικά και τις συνθήκες του Ουρανού αλλά και τους σημαντικότερους δορυφόρους του: τον Όμπερον, την Τιτάνια, τον Άμπριελ, τον Άριελ και τη Μιράντα.
Στο επεισόδιο αυτό ταξιδεύουμε στον πλανήτη Κρόνο και γνωρίζουμε τα βασικά χαρακτηριστικά του πλανήτη και των δακτυλίων του αλλά και τους δορυφόρους του, Τιτάνα και Εγκέλαδο.
Ξεκινάμε το ταξίδι μας από τον πλανήτη Δία, τον γίγαντα του ηλιακού μας συστήματος. Γνωρίζουμε τα μεγέθη και τις συνθήκες του πλανήτη αλλά και τις παρατηρήσεις που έκανε ο Γαλιλαίος για τους δορυφόρους του, οι οποίες άλλαξαν δραματικά τον τρόπο που βλέπουμε τον κόσμο.
► Μια διόρθωση από τον κ. Καστανά: Ο Δίας είναι πεπλατυσμένος στους πόλους και διογκωμένος στον ισημερινό του.
Το κανάλι Astronio του YouTube παρουσιάζει σύντομα βίντεο σχετικά με την αστροφυσική και τις θετικές επιστήμες. Τα ιδιαιτέρως καλοφτιαγμένα επεισόδια αυτού του μοναδικού ταξιδιού επιμελείται ο αστροφυσικός Παύλος Καστανάς.
Το κανάλι του YouTube που «διδάσκει» αστροφυσική με απλούς όρους
ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ – Μάρτιος 2019
Της Αλεξάνδρας Κασσίμη
Δημοσιογράφος
Η αγάπη και η «προσκόλλησή» του στο σύμπαν και τα μυστήριά του εκδηλώθηκε σε πολύ νεαρή ηλικία. Σπούδασε φυσική με όραμα να ολοκληρώσει τις μεταπτυχιακές του σπουδές στην αστροφυσική.
Αναζητούσε έναν τρόπο να μοιραστεί το επιστημονικό του ταξίδι στα άστρα με ένα ευρύτερο κοινό. Έτσι γεννήθηκε το Αστρόνιο, ένα κανάλι στο YouTube που έχει στόχο να φέρει το διάστημα πιο... κοντά και να το κάνει οικείο στο ελληνόφωνο κοινό.
Ο ίδιος είναι καθηγητής στην ιδιωτική τριτοβάθμια εκπαίδευση και διδάσκει θετικές επιστήμες (Φυσική, Μαθηματικά, Μηχανική Ρευστών κλπ.), ενώ έχει εργαστεί και στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Ο λόγος για τον Παύλο Καστανά, τον πρωταγωνιστή και «σκηνοθέτη» του Αστρόνιο, το οποίο επιτρέπει σε ένα μη εξειδικευμένο κοινό να γνωρίσει από κοντά, με τεκμηρίωση επιστημονική αλλά εύκολα κατανοητή, τον κόσμο των άστρων.
Έχοντας σπουδάσει και στο εξωτερικό, ο Παύλος Καστανάς παρακολουθούσε ξενόγλωσσα κανάλια αντίστοιχου περιεχομένου και οραματιζόταν τη μεταφορά τέτοιων προσπαθειών και στην Ελλάδα.
«Είμαι αστροφυσικός», μας συστήνεται και εξηγεί πώς προέκυψε η ιδέα. «Είπα να κάνω αυτή την προσπάθεια, καλύπτοντας και τη δική μου επιθυμία να μιλήσω για την επιστήμη που αγαπώ. Στην αρχή ήταν σαν ένα πείραμα που δεν ήξερα αν θα πετύχει. Έγραψα δέκα σενάρια, έμαθα να σκηνοθετώ και να επεξεργάζομαι βίντεο, και είπα “πάμε κι ό,τι γίνει!”».
Ένα συναρπαστικό σύμπαν
Η γεφύρωση του χάσματος ανάμεσα στους επιστήμονες και στο ευρύ κοινό αποτελεί τον βασικό σκοπό της προσπάθειάς του. «Η αστροφυσική έχει αποκαλύψει ένα συναρπαστικό σύμπαν και έχει αλλάξει ριζικά ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε τη θέση μας μέσα σε αυτό. Αυτή η γνώση, όμως, τελικά δε φτάνει στην κοινωνία και αυτό το θεωρώ τεράστιο πρόβλημα. Είναι σαν να υπάρχουν “ανθρωπότητες διαφορετικών ταχυτήτων”. Δηλαδή από τη μια έχεις ανθρώπους που προσπαθούν να καταλάβουν τι συμβαίνει μέσα σε μια μελανή οπή και μέσα από ποιες φυσικές διεργασίες προέκυψε το σύμπαν και από την άλλη έχεις ανθρώπους που δεν ξέρουν τι είναι τα άστρα που βλέπουν το βράδυ στον ουρανό. Εμένα με τρομάζει αυτό, δείχνει ότι είμαστε διχασμένοι ως ανθρωπότητα σε ένα πολύ θεμελιώδες κομμάτι της ύπαρξής μας», εξηγεί ο κ. Καστανάς χωρίς να κρύβει τον ενθουσιασμό του για το αντικείμενό του.
Το κανάλι του απευθύνεται σε όλους, ανεξαρτήτως μορφωτικού επιπέδου, ηλικίας ή επαγγελματικής κατάρτισης. Σύμφωνα με τα στατιστικά όμως, η πλειονότητα των τηλεθεατών του βρίσκεται μεταξύ 25 και 34 ετών.
Ωστόσο δεν είναι λίγα τα μικρά παιδιά που τον παρακολουθούν —κάθε άλλο: «Περιμένω με αγωνία κάθε φορά που θα βγάλει το Αστρόνιο ένα νέο επεισόδιο. Μιλάει για πράγματα τα οποία δεν ήξερα καν ότι υπάρχουν», λέει η 9χρονη Έλλη. «Μερικά από αυτά που λέει δεν τα καταλαβαίνω, αλλά πάντα θέλω να βγω μετά έξω και να χαζέψω τα αστέρια. Περιμένω πότε θα πάρω το πρώτο μου τηλεσκόπιο», εξηγεί η μικρή θαυμάστρια της δουλειάς του Παύλου Καστανά.
Ο ίδιος προσπαθεί όσο γίνεται να μη χρησιμοποιεί πολύ «τεχνικές» ορολογίες, ώστε να μπορεί ο οποιοσδήποτε να καταλάβει τα φαινόμενα που περιγράφει. Κάποιες έννοιες είναι πολύ σύνθετες για τα μικρά παιδιά, παραδέχεται ο ίδιος και εξηγεί ότι «αυτό που θα ήθελα πραγματικά θα ήταν ο θεατής να αισθάνεται για λίγο ότι εγκαταλείπει τη Γη και ότι ταξιδεύει στο διάστημα».
Επικοινωνία με το κοινό
Μέσω μηνυμάτων στα κοινωνικά δίκτυα και στο ηλεκτρονικό του ταχυδρομείο ο Παύλος Καστανάς λαμβάνει τα σχόλια και τις παρατηρήσεις του κοινού. «Μου κάνουν μεγάλη εντύπωση τα μηνύματα που λαμβάνω από νέα παιδιά, που μου γράφουν ότι αποφάσισαν να σπουδάσουν φυσική και αστροφυσική βλέποντας τα βίντεό μου. Αυτή νομίζω είναι η μεγαλύτερη επιβράβευση που μπορεί να εισπράξει κάποιος που ασχολείται με την επικοινωνία της επιστήμης», τονίζει ο ίδιος και συμπληρώνει: «Υπάρχουν πολλοί που εκμυστηρεύονται ότι δεν είχαν ασχοληθεί ποτέ με το διάστημα, αλλά τώρα άνοιξε ένα νέο παράθυρο γνώσης στο μυαλό τους».
Ως εκπαιδευτικός ο ίδιος βρίσκει ιδιαίτερη χαρά στη διαδικασία της διδασκαλίας. Πώς μπορεί κανείς να περιγράψει σε ένα μικρό παιδί όμως τόσο σύνθετες έννοιες; «Η Γη είναι ένας πλανήτης. Ένας γιγάντιος βράχος που γυρίζει γύρω από τον Ήλιο παρέα με άλλους πλανήτες. Όλη αυτή η παρέα αποτελεί ένα ηλιακό σύστημα. Βγες έξω να δεις τα άστρα τη νύχτα. Κάθε φωτεινή κουκκίδα που βλέπεις στον νυχτερινό ουρανό είναι ένα ολόκληρο ηλιακό σύστημα, δηλαδή ένας άλλος Ήλιος, που γύρω του γυρίζουν πλανήτες. Κάθε τέτοιος πλανήτης είναι εντελώς μοναδικός και διαθέτει διαφορετικές συνθήκες από τους άλλους. Σε κάποιους από αυτούς βρέχει γυαλί ή διαμάντια, σε άλλους έχει τρομακτικούς ανέμους, και υπάρχουν και κάποιοι που μπορεί να μοιάζουν με τη Γη», απαντά.
«Σκέψου πόση ώρα μπορείς να κουβεντιάζεις με ένα παιδί για τις συνθήκες που θα συναντούσες σε έναν τέτοιο πλανήτη. Έτσι και ανάψεις τη σπίθα της φαντασίας στις μικρές ηλικίες, όλα μετά παίρνουν τον δρόμο τους», περιγράφει τη μαγική διαδικασία διαλόγου με τα παιδιά.
Εκτός από το κανάλι στο διαδίκτυο ο Παύλος Καστανάς συμμετέχει ή πρωταγωνιστεί σε πολλές εκδηλώσεις που γίνονται σε διάφορους χώρους και περιλαμβάνουν κυρίως ομιλίες. Η ταχύτητα των εξελίξεων στην αστροφυσική είναι ιλιγγιώδης και οι ανακαλύψεις σχεδόν καθημερινό φαινόμενο που απαιτεί συνεχή μελέτη. «Δυστυχώς, δεν έχω τον χρόνο να κάνω όσες ομιλίες θα ήθελα λόγω της δουλειάς και λόγω του καναλιού», λέει.
Αυτόν τον καιρό κάνει μια προσπάθεια να φέρει την επιστήμη ακόμη και στα... μπαρ, οργανώνοντας κουίζ αστροφυσικής.
Ο αστροφυσικός Παύλος Καστανάς μεταφράζει και τραγουδά στα ελληνικά το «Galaxy Song» των Monty Python, διάσημων και ανατρεπτικών κωμικών.
Ενεργοποιήστε, αν θέλετε, τους υπότιτλους του βίντεο, ταξιδέψτε και... φιλοσοφήστε!
Όταν η ζωή σε παίρνει από κάτω
και όλα μοιάζουν δύσκολα ή μουντά
κι οι άνθρωποι φέρονται ηλίθια, παράξενα ή χαζά
κι αρχίζεις να ζορίζεσαι αρκετά...
Σκέψου πως έχουμε για σπίτι έναν όμορφο πλανήτη
που γυρνά από δύση προς ανατολή.
Κινείται σε τροχιά, μήνες τρεις κι άλλους εννιά,
γύρω απ’ τον Ήλιο, της ενέργειας την πηγή.
Τώρα ο Ήλιος κι όλοι εμείς κι όλα τ’ άστρα που θα δεις
γιγάντια διαγράφουμε τροχιά
κάπου στον Ωρίωνα, του Γαλαξία βραχίονα,
στην όμορφη αστρική μας γειτονιά.
Ο Γαλαξίας, αν τον δεις, αστέρια έχει διακόσια δισ.,
σκόνη και σχηματισμούς νεφών.
Φαρδαίνει κεντρικώς, δέκα χιλιάδες έτη φωτός,
σε μια όμορφη εικόνα που ’ρθε απ’ το παρελθόν.
Έχει σχήμα σπειροειδές και νομίζαν μέχρι χθες
μονάχος πως τραβάει το κουπί,
μα του Hubble τα αισθητήρια είδαν τρισεκατομμύρια
σε μια αέναη του κόσμου διαστολή.
Και το σύμπαν, σαν μπαλόνι, διαστέλλεται, φουσκώνει
προς όλες τις κατευθύνσεις διαρκώς.
Η ταχύτητά μεγάλη του φωτός, δε μοιάζει μ' άλλη,
είν’ η μέγιστη που υπάρχει γενικώς.
Γι’ αυτό απλά θυμήσου, θαύμα είναι η ζωή σου,
αν νιώθεις τόσο μόνος και μικρός!
Μα ευχήσου να έχει μείνει κάπου αλλού νοημοσύνη·
εδώ δεν έχουμε άλλη, δυστυχώς!
ΣΤΙΧΟΙ: Άκης Λούκας, Παύλος Καστανάς ΜΟΥΣΙΚΗ: Eric Idle, John Du Prez ΕΡΜΗΝΕΙΑ: Παύλος Καστανάς ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ: 2019
