Οι μορφές των ρημάτων

Τα ρήματα ανήκουν στα κλιτά μέρη του λόγου και παίρνουν πολλές και διαφορετικές μορφές, ώστε να μπορούμε να εκφράζουμε με σαφήνεια τις σκέψεις μας.

Έτσι, τα ρήματα σχηματίζουν πρόσωπα και αριθμούς, φωνές και συζυγίες, εγκλίσεις, ακόμη και χρόνους.

Πρόσωπα και αριθμοί

Τα πρόσωπα των ρημάτων είναι τρία και δείχνουν ποιος μιλάει ή για ποιον γίνεται λόγος σε μια συζήτηση.

Συναντώνται τόσο στον ενικό όσο και στον πληθυντικό αριθμό, ενώ συνδέονται με τα πρόσωπα της προσωπικής αντωνυμίας.

Φωνές και συζυγίες

Για να κλίνουμε σωστά τα ρήματα, τα χωρίζουμε σε δύο φωνές, ανάλογα με το αν λήγουν σε «-ω» ή «-μαι» στην αρχική κατάληξη του ενεστώτα.

Κατόπιν, για να τα μελετήσουμε καλύτερα, διακρίνουμε σε κάθε φωνή ρήματα της Α΄ συζυγίας (δεν τονίζεται η αρχική κατάληξη) και ρήματα της Β΄ συζυγίας (τονίζεται).

❮ ❯

Εγκλίσεις και χρόνοι

Ανάλογα με τον τρόπο που παρουσιάζουμε τη σημασία τους, τα ρήματα μπορούν να πάρουν τρεις μορφές, οι οποίες λέγονται εγκλίσεις:

Με την οριστική δηλώνουμε κάτι πραγματικό ή βέβαιο.

Με την υποτακτική δηλώνουμε κάτι επιθυμητό ή αβέβαιο.

Με την προστακτική εκφράζουμε προσταγή, παράκληση και παρεμφερείς έννοιες.

Επιπλέον, κάθε έγκλιση δηλώνει αυτό που σημαίνει το ρήμα με τρόπο συνεχή, απλό ή συντελεσμένο.

Ειδικά η οριστική, εκτός από τα προηγούμενα, φανερώνει και πότε πραγματοποιείται αυτό που σημαίνει το ρήμα. Με άλλα λόγια, διακρίνεται και σε χρόνους.

❮ ❯

Δείτε στη συνέχεια

Οι μορφές των ρημάτων ► Τα πρόσωπα των ρημάτων ► Οι φωνές των ρημάτων ► Οι συζυγίες των ρημάτων ► Οι εγκλίσεις των ρημάτων ► Οι χρόνοι των ρημάτων

ΑφιερώματαΡήματα

ΕΙΚΟΝΕΣ: podilato98.blogspot.com
ΦΟΝΤΟ ΕΙΚΟΝΩΝ: kate.net (1), Tambako_the_Jaguar@flickr (2-3), peakpx.com (4), wallpaperflare.com (5-⁠7)

Τα πρόσωπα των ρημάτων

Τα ρήματα σχηματίζονται σε τρία πρόσωπα και κάθε πρόσωπο συναντάται σε δύο αριθμούς:

Ενικός αριθμός

Πληθυντικός αριθμός

α΄ πρόσωπο

ντύνω

β΄ πρόσωπο

ντύνεις

γ΄ πρόσωπο

ντύνει

α΄ πρόσωπο

ντύνουμε

β΄ πρόσωπο

ντύνετε

γ΄ πρόσωπο

ντύνουν

Τα πρόσωπα των ρημάτων συνδέονται με τα πρόσωπα της προσωπικής αντωνυμίας και φανερώνουν τη θέση που έχει το υποκείμενό τους στην καθημερινή επικοινωνία.

Το πρώτο πρόσωπο (εγώ/εμείς) φανερώνει τον ομιλητή.

Το δεύτερο πρόσωπο (εσύ/εσείς) φανερώνει τον συνομιλητή (ή ακροατή) του ομιλητή.

Το τρίτο πρόσωπο (αυτός, αυτή, αυτό / αυτοί, αυτές, αυτά) αναφέρεται σε ένα πρόσωπο που είναι διαφορετικό από τον ομιλητή και τον συνομιλητή του.

Στο γ΄ πρόσωπο χρησιμοποιούμε συχνά και ονοματικές φράσεις ή άλλες αντωνυμίες:

• Η φίλη μου τρώει.
• Κάποιος κάνει φασαρία.

Έμφαση

Συνήθως οι προσωπικές αντωνυμίες —ιδίως στα δύο πρώτα πρόσωπα— παραλείπονται, επειδή τα πρόσωπα διακρίνονται εύκολα από τις καταλήξεις των ρημάτων:

• γράφω (εγώ) – γράφεις (εσύ)

Αν βέβαια θέλουμε να τονίσουμε το υποκείμενο των ρημάτων, οι προσωπικές αντωνυμίες είναι απαραίτητες:

• Εγώ φταίω, κανένας άλλος.
• Εσύ έφαγες τον κουραμπιέ, σε είδα.

Διαφοροποιήσεις

α) Πολλές φορές απευθυνόμαστε σε κάποιον στο β΄ πρόσωπο του πληθυντικού (εσείς) για να δείξουμε ευγένεια, σεβασμό ή και τυπικότητα.

• Είστε πολύ ευγενική. (πληθυντικός ευγενείας)
• Είστε πολύ ευγενικές. (κανονικός πληθυντικός)

— Γεια σας, κυρία Ελένη! Τι κάνετε;

β) Διαφορετικό πρόσωπο από το αναμενόμενο χρησιμοποιούμε μερικές φορές και σε άλλες περιπτώσεις, π.χ. για να δείξουμε οικειότητα ή σε οδηγίες όπως οι συνταγές:

• Πώς είμαστε σήμερα;
  (Πώς είσαι σήμερα; Πώς είστε σήμερα;)
• Τι θα ήθελε ο κύριος;
  (Τι θα θέλατε, κύριε;)
• Ανακατεύουμε το βούτυρο και τη ζάχαρη...
  (Ανακατέψτε το βούτυρο και τη ζάχαρη...)
• Όπως αναφέραμε προηγουμένως...
  (Όπως ανέφερα προηγουμένως...)

γ) Κάποια ρήματα, που λέγονται απρόσωπα, σχηματίζονται μόνο στο γ΄ πρόσωπο: ενδέχεται, επείγει, νοιάζει, πρέπει, πρόκειται, συμβαίνει

Οι μορφές των ρημάτων ► Τα πρόσωπα των ρημάτων ► Οι φωνές των ρημάτων ► Οι συζυγίες των ρημάτων ► Οι εγκλίσεις των ρημάτων ► Οι χρόνοι των ρημάτων

ΠαζλΡήματα

ΜΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ: Γραμματική Ε΄-ΣΤ΄ Δημοτικού, Σύγχρονη Σχολική Γραμματική για όλους, Γραμματική της ελληνικής γλώσσας
ΕΙΚΟΝΕΣ: podilato98.blogspot.com (το φόντο από kate.net), moms.com
ΠΑΖΛ: podilato98.blogspot.com

The Song of the Sun

Μουσική: Mike Oldfield
Δίσκος: Voyager (1996)

Ορχηστρικά

Τα αθλητικά εικονογράμματα των Παραολυμπιακών της Αθήνας

Θερινοί Παραολυμπιακοί 2004

Αντισφαίριση (τένις) με αμαξίδιο

Άρση βαρών σε πάγκο

Γκόλμπολ

Επιτραπέζια αντισφαίριση (πινγκ πονγκ)

Ιππασία

Ιστιοπλοΐα

Καλαθοσφαίριση με αμαξίδιο

Κολύμβηση

Μπότσια

Ξιφασκία με αμαξίδιο

Πετοσφαίριση (βόλεϊ) καθιστών

Ποδηλασία

Ποδόσφαιρο 5x5

Ποδόσφαιρο 7x7

Ράγκμπι με αμαξίδιο

Σκοποβολή

Στίβος

Τζούντο

Τοξοβολία

Εικονογράμματα των ολυμπιακών αθλημάτων 1. Θερινοί Ολυμπιακοί 2. Χειμερινοί Ολυμπιακοί 3. Ολυμπιακοί της Αθήνας (2004) 4. Ολυμπιακοί του Ρίο (2016) Εικονογράμματα των παραολυμπιακών αθλημάτων 1. Θερινοί Παραολυμπιακοί 2. Χειμερινοί Παραολυμπιακοί 3. Παραολυμπιακοί της Αθήνας (2004) 4. Παραολυμπιακοί του Ρίο (2016)

ΕΙΚΟΝΕΣ: theolympicdesign.com (1-19), en.wikipedia.org (20)

Porqué(Lead Guitar)

Μουσική: Pochill
Δίσκος: Nothing But the Hill (2008)

Ορχηστρικά

Les Compères

Μουσική: Vladimir Cosma
Δίσκος: Les Compères (1983)

Ορχηστρικά

Οι φωνές των ρημάτων

Τα ρήματα σχηματίζονται σε δύο φωνές, ανάλογα με το αν λήγουν σε -ω ή -μαι στην αρχική κατάληξη του ενεστώτα.

Μόνο σε μία φωνή

Πολλά ρήματα σχηματίζονται και στις δύο φωνές:

• ντύνω – ντύνομαι
• χτυπώ – χτυπιέμαι
• προπονώ – προπονούμαι

Άλλα είναι ελλειπτικά, δηλαδή σχηματίζονται μόνο σε μία φωνή.

Μερικά ρήματα χωρίς παθητική φωνή:

• αρχίζω, βγαίνω, γερνώ
• δακρύζω, έχω, ζω, ηρεμώ
• θέλω, καμαρώνω, λάμπω
• μένω, μπορώ, νιώθω, ξέρω
• πεινώ, πέφτω, τρέχω, φταίω
• χαζεύω, ψηλώνω, ωριμάζω

Μερικά ρήματα χωρίς ενεργητική φωνή:

• αστειεύομαι, ασχολούμαι
• γίνομαι, δέχομαι, είμαι
• έρχομαι, κοιμάμαι, μιμούμαι
• ντρέπομαι, περιποιούμαι
• σκέφτομαι, υπόσχομαι, φοβάμαι
• χασμουριέμαι, χρειάζομαι

Τα τελευταία ονομάζονται αποθετικά, γιατί μοιάζει σαν να έχουν αποθέσει (αποβάλει) την ενεργητική μορφή τους.

Διαφοροποιήσεις

α) Τα συνηρημένα ρήματα στην παθητική φωνή παίρνουν ένα γάμα για λόγους ευφωνίας:

• ακούω → ακούγομαι
• καίω → καίγομαι
• κλαίω → κλαίγομαι
• λέω → λέγομαι
• τρώω → τρώγομαι
• φυλάω → φυλάγομαι

αλλά:

• σπάω → σπάζομαι

β) Το θέτω στην παθητική φωνή γίνεται τίθεμαι. Το ίδιο συμβαίνει και στα σύνθετά του:

• εκ-θέτω → εκ-τίθεμαι
• μετα-θέτω → μετα-τίθεμαι
• προσ-θέτω → προσ-τίθεμαι

γ) Το καθιστώ στην παθητική φωνή γίνεται καθίσταμαι. Το ίδιο συμβαίνει και στα σύνθετά του:

• αντι-καθιστώ → αντι-καθίσταμαι
• εγ-καθιστώ → εγ-καθίσταμαι

Οι μορφές των ρημάτων ► Τα πρόσωπα των ρημάτων ► Οι φωνές των ρημάτων ► Οι συζυγίες των ρημάτων ► Οι εγκλίσεις των ρημάτων ► Οι χρόνοι των ρημάτων

ΠαζλΡήματα

ΜΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ: Γραμματική Ε΄-ΣΤ΄ Δημοτικού
ΕΙΚΟΝΕΣ: podilato98.blogspot.com (το φόντο από Tambako_the_Jaguar@flickr), bensonsforbeds.co.uk
ΠΑΖΛ: podilato98.blogspot.com