Τα πρόσωπα των ρημάτων

Τα ρήματα σχηματίζονται σε τρία πρόσωπα και κάθε πρόσωπο συναντάται σε δύο αριθμούς:

Ενικός αριθμός

Πληθυντικός αριθμός

α΄ πρόσωπο

ντύνω

β΄ πρόσωπο

ντύνεις

γ΄ πρόσωπο

ντύνει

α΄ πρόσωπο

ντύνουμε

β΄ πρόσωπο

ντύνετε

γ΄ πρόσωπο

ντύνουν

Τα πρόσωπα των ρημάτων συνδέονται με τα πρόσωπα της προσωπικής αντωνυμίας και φανερώνουν τη θέση που έχει το υποκείμενό τους στην καθημερινή επικοινωνία.

Το πρώτο πρόσωπο (εγώ/εμείς) φανερώνει τον ομιλητή.

Το δεύτερο πρόσωπο (εσύ/εσείς) φανερώνει τον συνομιλητή (ή ακροατή) του ομιλητή.

Το τρίτο πρόσωπο (αυτός, αυτή, αυτό / αυτοί, αυτές, αυτά) αναφέρεται σε ένα πρόσωπο που είναι διαφορετικό από τον ομιλητή και τον συνομιλητή του.

Στο γ΄ πρόσωπο χρησιμοποιούμε συχνά και ονοματικές φράσεις ή άλλες αντωνυμίες:

• Η φίλη μου τρώει.
• Κάποιος κάνει φασαρία.

Έμφαση

Συνήθως οι προσωπικές αντωνυμίες —ιδίως στα δύο πρώτα πρόσωπα— παραλείπονται, επειδή τα πρόσωπα διακρίνονται εύκολα από τις καταλήξεις των ρημάτων:

• γράφω (εγώ) – γράφεις (εσύ)

Αν βέβαια θέλουμε να τονίσουμε το υποκείμενο των ρημάτων, οι προσωπικές αντωνυμίες είναι απαραίτητες:

• Εγώ φταίω, κανένας άλλος.
• Εσύ έφαγες τον κουραμπιέ, σε είδα.

Διαφοροποιήσεις

α) Πολλές φορές απευθυνόμαστε σε κάποιον στο β΄ πρόσωπο του πληθυντικού (εσείς) για να δείξουμε ευγένεια, σεβασμό ή και τυπικότητα.

• Είστε πολύ ευγενική. (πληθυντικός ευγενείας)
• Είστε πολύ ευγενικές. (κανονικός πληθυντικός)

— Γεια σας, κυρία Ελένη! Τι κάνετε;

β) Διαφορετικό πρόσωπο από το αναμενόμενο χρησιμοποιούμε μερικές φορές και σε άλλες περιπτώσεις, π.χ. για να δείξουμε οικειότητα ή σε οδηγίες όπως οι συνταγές:

• Πώς είμαστε σήμερα;
  (Πώς είσαι σήμερα; Πώς είστε σήμερα;)
• Τι θα ήθελε ο κύριος;
  (Τι θα θέλατε, κύριε;)
• Ανακατεύουμε το βούτυρο και τη ζάχαρη...
  (Ανακατέψτε το βούτυρο και τη ζάχαρη...)
• Όπως αναφέραμε προηγουμένως...
  (Όπως ανέφερα προηγουμένως...)

γ) Κάποια ρήματα, που λέγονται απρόσωπα, σχηματίζονται μόνο στο γ΄ πρόσωπο: ενδέχεται, επείγει, νοιάζει, πρέπει, πρόκειται, συμβαίνει

Οι μορφές των ρημάτων ► Τα πρόσωπα των ρημάτων ► Οι φωνές των ρημάτων ► Οι συζυγίες των ρημάτων ► Οι εγκλίσεις των ρημάτων ► Οι χρόνοι των ρημάτων

Ρήματα

ΜΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ: Γραμματική Ε΄-ΣΤ΄ Δημοτικού, Σύγχρονη Σχολική Γραμματική για όλους, Γραμματική της ελληνικής γλώσσας
ΕΙΚΟΝΕΣ: podilato98.blogspot.com (το φόντο από kate.net), moms.com