Οι Γεωγραφικές Ανακαλύψεις

Στη διάρκεια του 15ου και του 16ου αιώνα αρκετοί Ευρωπαίοι εξερευνούν άγνωστα μέχρι τότε εδάφη του πλανήτη μας αναζητώντας χρυσάφι και μπαχαρικά.

Οι τολμηροί αυτοί θαλασσοπόροι ταξιδεύουν ώς τα πέρατα του κόσμου, αξιοποιώντας την επιστήμη της Γεωγραφίας αλλά και εφευρέσεις όπως η μαγνητική πυξίδα.

Περιπλέουν την Αφρική φθάνοντας στην Ασία, αλλά κατευθύνονται και δυτικά, ανακαλύπτοντας τυχαία τον Νέο Κόσμο, δηλαδή την αμερικανική ήπειρο.

Χάρτης των μεγάλων εξερευνητικών ταξιδιών (15ος–16ος αι.)

Τα σημαντικότερα ταξίδια

Τέσσερις είναι οι σημαντικότεροι σταθμοί σε αυτά τα πρωτόγνωρα και εντυπωσιακά ταξίδια:

1–

2 Ο Πορτογάλος Βαρθολομαίος Ντιάζ ανακαλύπτει το Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας στη νότια Αφρική. Δέκα χρόνια μετά ο συμπατριώτης του Βάσκο Ντα Γκάμα ακολουθεί την ίδια πορεία και διαπλέει τον Ινδικό Ωκεανό.

3 Ο Χριστόφορος Κολόμβος κατευθύνεται προς την Ινδία από τα δυτικά. Θέλει να ανακαλύψει έναν νέο, συντομότερο δρόμο προς τη Νοτιοδυτική Ασία, ώστε η μεταφορά των μπαχαρικών της προς την Ευρώπη να κοστίζει λιγότερο στην Ισπανία. Στην πορεία του όμως ανακαλύπτει μια νέα ήπειρο.

* Το όνομά της (Αμερική) οφείλεται στον Αμέρικο Βεσπούτσι, ο οποίος θα ακολουθήσει αργότερα την πορεία του Κολόμβου.

Ο Χριστόφορος Κολόμβος αποβιβάζεται στην αμερικανική ήπειρο

4 Ο Μαγγελάνος πραγματοποιεί για λογαριασμό της Ισπανίας τον πρώτο περίπλου της Γης και αποδεικνύει τη σφαιρικότητά της.

Σχετικό αναμνηστικό κέρμα της Πορτογαλίας (2019)

Συνέπειες των Ανακαλύψεων

Τα ταξίδια αυτά έχουν σημαντικές συνέπειες για την Ευρώπη και ολόκληρο τον κόσμο. Οι Ευρωπαίοι ιδρύουν αποικίες στις νέες χώρες, εκμεταλλεύονται τους ιθαγενείς πληθυσμούς και πλουτίζουν από αυτούς. Συγκεκριμένα:

1 Η Αμερική κυριαρχείται από τους Ευρωπαίους, οι οποίοι ιδρύουν αποικίες στις νέες περιοχές και έρχονται σε επαφή με τους αρχαίους λαούς τους, όπως οι Ίνκας και οι Αζτέκοι.

Δυστυχώς αντιμετωπίζουν τους ιθαγενείς με περιφρόνηση, τους εκμεταλλεύονται, τους υποδουλώνουν και τελικά καταστρέφουν τον πολιτισμό τους.

Ισπανοί στρατιώτες καταστρέφουν λατρευτικά είδωλα των ιθαγενών

2 Νέα είδη διατροφής και πολύτιμα μέταλλα φτάνουν στην Ευρώπη από τις νέες αποικίες, με αποτέλεσμα να αναπτυχθεί το εμπόριο σε παγκόσμια κλίμακα και να γεννηθεί ο καπιταλισμός, το κυρίαρχο οικονομικό σύστημα μέχρι τις μέρες μας. Ιδρύονται νέες τράπεζες, καθώς και βιοτεχνικές επιχειρήσεις που ανταγωνίζονται μεταξύ τους.

3 Παράλληλα εισάγονται και καλλιεργούνται άγνωστα μέχρι τότε φυτά (καλαμπόκι, πατάτα, ντομάτα, καπνός, καφές κ.ά.). Στη γεωργία χρησιμοποιούνται νέες τεχνικές, όπως το άνοιγμα αυλακιών για τη σπορά και το λίπασμα.

Χρονολόγιο

1487: Ο Βαρθολομαίος Ντιάζ στη Νότια Αφρική

1492: Ο Χριστόφορος Κολόμβος στην Κεντρική Αμερική

1497–1498: Ο Βάσκο ντα Γκάμα στην Ινδία

1519–1522: Ο γύρος της Γης από τον Μαγγελάνο

1519–1521: Οι Ευρωπαίοι καταστρέφουν τον πολιτισμό των Αζτέκων

1531–1533: Οι Ευρωπαίοι καταστρέφουν τον πολιτισμό των Ίνκας

Η Ευρώπη στα νεότερα χρόνια 1. Η Αναγέννηση 2. Μορφές της Αναγέννησης 3. Οι Γεωγραφικές Ανακαλύψεις 4. Ο Διαφωτισμός

ΠΗΓΕΣ: Ιστορία ΣΤ΄ Δημοτικού, Ιστορία ΣΤ΄ Δημοτικού (2006)
ΕΙΚΟΝΕΣ: Ιστορία ΣΤ΄ Δημοτικού (2006) (1), podilato98.blogspot.com (2-3 και 6: english-online.at, 4: Ιστορία ΣΤ΄ Δημοτικού), Ιστορία ΣΤ΄ Δημοτικού (5,7)

Φτιάξτε ζωικά και φυτικά κύτταρα

Πατήστε στην εικόνα που σας ενδιαφέρει και συμβουλευτείτε τις οδηγίες που κρύβονται στο αγγλικό ερωτηματικό. Καλή επιτυχία!





ΖωήΠαιχνίδια

ΠΗΓΗ: Φυσικά ΣΤ΄ Δημοτικού

Το κύτταρο

Όλοι οι ζωντανοί οργανισμοί, όλα τα έμβια, αποτελούνται από ένα ή περισσότερα κύτταρα. Τα κύτταρα είναι η μικρότερη μονάδα ζωής, θυμίζουν μικροσκοπικά «εργοστάσια» και λειτουργούν με απίστευτη ακρίβεια.

Έχουν εξαιρετικά μικρό μέγεθος (δεν είναι ορατά με γυμνό μάτι), γι’ αυτό η ύπαρξή τους έγινε αντιληπτή αφού εφευρέθηκε το μικροσκόπιο.

* Ένα σύγχρονο ηλεκτρονικό μικροσκόπιο μπορεί να τα μεγεθύνει έως και 300.000 φορές.

Όπως ένα κτίριο αποτελείται από πολλά τούβλα, έτσι και ένας ζωντανός οργανισμός αποτελείται από πολλά μικροσκοπικά κύτταρα (έργο του Nathan Sawaya)

Το μέγεθος των κυττάρων και η μορφολογία τους ποικίλλει. Στον άνθρωπο, για παράδειγμα, υπάρχουν περίπου 100 διαφορετικά είδη κυττάρων:

Τα νευρικά κύτταρα σχηματίζουν μακριές αποφυάδες, με τις οποίες μπορούν να δέχονται και να μεταβιβάζουν μηνύματα.

Κάποια κύτταρα, όπως τα σπερματοζωάρια, μπορούν και κινούνται χάρη σε ειδικές δομές που διαθέτουν.

Άλλα κύτταρα, όπως εκείνα του δέρματος, είναι πλατιά και έχουν καλυπτήριο ρόλο.

Τα κύτταρα των ζώων

Τα ζωικά κύτταρα αποτελούνται από τρεις κύριες περιοχές:

1. Κυτταρική μεμβράνη. Η μεμβράνη αυτή περιβάλλει το κύτταρο, το διαχωρίζει από το εξωτερικό του περιβάλλον και το φέρνει σε επικοινωνία με αυτό, ελέγχοντας το είδος των ουσιών που εισέρχονται ή εξέρχονται. Από την κυτταρική μεμβράνη, δηλαδή, περνούν χρήσιμα υλικά προς το κύτταρο και αποβάλλονται άχρηστα προς τα έξω.

2. Πυρήνας. Αποτελεί το «κέντρο ελέγχου» όλων των λειτουργιών του κυττάρου. Περιέχει το γενετικό υλικό (DNA), όπου βρίσκονται αποθηκευμένες οι πληροφορίες που ελέγχουν όλες τις κυτταρικές δραστηριότητες.

Το DNA

Μέσα στον πυρήνα καθενός από τα κύτταρά μας υπάρχει μια χημική ένωση που είναι καθοριστικής σημασίας για τη ζωή. Λέγεται δεσοξυριβονουκλεϊνικό οξύ, αλλά συνήθως το αποκαλούμε με το αγγλικό αρκτικόλεξο DNA που είναι ευκολότερο.

Μοιάζει με μια σπειροειδή ανεμόσκαλα, είναι ίδιο σε όλα τα κύτταρα ενός ζωντανού οργανισμού και «φυλάει» τις γενετικές πληροφορίες με τη μορφή ενός κώδικα πολύτιμου για την αναπαραγωγή και τη διαιώνιση του είδους.

3. Κυτταρόπλασμα. Είναι το κύριο μέρος του κυττάρου. Μέσα του βρίσκονται τα λεγόμενα κυτταρικά οργανίδια, που επιτελούν τις ποικίλες λειτουργίες του κυττάρου: τη σύνθεση πρωτεϊνών, την παραγωγή και αξιοποίηση της ενέργειας, τη διάσπαση άχρηστων ουσιών, την κίνησή του κ.ά.

Τα κύτταρα των φυτών

Τα φυτικά κύτταρα διαθέτουν τρία επιπλέον μέρη:

4. Κυτταρικό τοίχωμα. Είναι ένα παχύ και ανθεκτικό περίβλημα έξω από την κυτταρική μεμβράνη. Καθώς είναι συμπαγές και ικανό να αντέχει σε μεγάλες πιέσεις, λειτουργεί ως σκελετός που υποστηρίζει το κύτταρο και κατ’ επέκταση ολόκληρο το φυτό.

5. Χυμοτόπια. Είναι αποθήκες θρεπτικών ουσιών (π.χ. άμυλου) και καταλαμβάνουν το μεγαλύτερο μέρος του φυτικού κυττάρου.

6. Χλωροπλάστες. Βρίσκονται μόνο στα κύτταρα των πράσινων τμημάτων του φυτού και είναι γεμάτοι με μια πράσινη χρωστική ουσία, τη χλωροφύλλη (σε αυτήν οφείλεται το χαρακτηριστικό πράσινο χρώμα των φύλλων). Στους χλωροπλάστες γίνεται η φωτοσύνθεση, δηλαδή η δέσμευση της ηλιακής ενέργειας και η μετατροπή της σε χημική.

Κύτταρα χωρίς πυρήνα!

Λόγω του πυρήνα τους τα κύτταρα των ζωντανών οργανισμών λέγονται και ευκαρυωτικά, από τις αρχαίες λέξεις ευ (= καλώς) και κάρυον (= καρπός/πυρήνας).

* Επομένως ευ + κάρυον = καλά σχηματισμένος πυρήνας.

Εξαίρεση αποτελούν τα βακτήρια, που είναι πολύ απλοί οργανισμοί. Τα κύτταρά τους δεν έχουν εξελιχθεί, δε συγκροτούν πυρήνα και ονομάζονται προκαρυωτικά κύτταρα.

Δείτε στη συνέχεια

Το κύτταρο 1. Οι μονοκύτταροι οργανισμοί 2. Οι πολυκύτταροι οργανισμοί

ΑφιερώματαΖωή

ΠΗΓΗ: Φυσικά ΣΤ΄ Δημοτικού
ΕΙΚΟΝΕΣ: lecatalog.com (1), podilato98.blogspot.com (2-3: Φυσικά ΣΤ΄ Δημοτικού)

Τα πέντε βασίλεια(γράφημα)

Οι ζωντανοί οργανισμοί εμφανίζουν σημαντικές διαφορές, μοιάζουν όμως και σε αρκετά χαρακτηριστικά.

Σύμφωνα με τις βασικές τους ομοιότητες οι επιστήμονες τους ταξινομούν σε πέντε βασίλεια:

• Τα πρώτιστα
• Τα μονήρη
• Τους μύκητες
• Τα φυτά
• Τα ζώα

Ζωή

ΕΙΚΟΝΑ: podilato98.blogspot.com (από Βιολογία Α΄ Γυμνασίου)

Εκατομμυριούχος: Έμβια και άβια

Πατήστε στην εικόνα που σας ενδιαφέρει και παίξτε όπως στο δημοφιλές τηλεπαιχνίδι γνώσεων «Ποιος θέλει να γίνει εκατομμυριούχος»:

Ποιος θέλει να γίνει εκατομμυριούχος;
1. Αναπνευστικό σύστημα
2. Έμβια και άβια
3. Ζώα
4. Θερμότητα έκτης τάξης
5. Οικοσυστήματα
6. Προπαίδεια

Ζωή

ΠΗΓΗ: Αρβανιτίδης Θεόδωρος

Έμβια και άβια(κουίζ)

Πατήστε στην εικόνα

Ζωή

ΠΗΓΗ: Αρβανιτίδης Θεόδωρος

Περίληψη

Η περίληψη είναι η παρουσίαση μιας ιστορίας με σύντομο τρόπο. Για να το πετύχουμε πρέπει να αναφέρουμε μόνο τις βασικές πληροφορίες του κειμένου.

Οδηγίες για μια καλή περίληψη

1 Διαβάζουμε προσεκτικά την ιστορία, για να κατανοήσουμε την υπόθεσή της.

2 Βρίσκουμε το κυρίως θέμα. Σ' αυτό μας βοηθάει και ο τίτλος της ιστορίας, αφού πολλές φορές συνοψίζει το περιεχόμενό της.

3 Υπογραμμίζουμε τα κυριότερα σημεία. Προσπαθούμε να εντοπίσουμε σε κάθε παράγραφο τις λέξεις-κλειδιά ή τις φράσεις-κλειδιά.

Αν θέλουμε μπορούμε να σημειώσουμε στο περιθώριο της παραγράφου μια σύντομη πρόταση (έναν πλαγιότιτλο) που θα αναφέρεται στο κυρίως θέμα της.

4 Συνδέουμε τις προτάσεις που έχουμε ξεχωρίσει (τις βασικές πληροφορίες), χρησιμοποιώντας φράσεις όπως:

• έπειτα
• κατόπιν
• εντωμεταξύ
• ξαφνικά
• στη συνέχεια
• τελικά κ.ά.

Συνδέουμε τις βασικές πληροφορίες με τις κατάλληλες φράσεις

5 Αναφέρουμε την ιστορία με δικά μας λόγια, τονίζοντας τα κύρια σημεία που έχουμε υπογραμμίσει.

Αφηγούμαστε ποιοι παίρνουν μέρος, πού και πότε έγιναν τα γεγονότα, πώς εξελίσσεται η ιστορία (αρχή – μέση – τέλος), ενώ δεν ξεχνάμε να αναφέρουμε τις σκέψεις και τα συναισθήματα των προσώπων.

6 Ίσως χρειαστεί να κάνουμε και κάποιες αλλαγές...

Οι αλλαγές που μπορούμε να κάνουμε

1 Αντικαθιστούμε, όπου μπορούμε, βασικές λέξεις του κειμένου με συνώνυμες.

ο γέρος → ο ηλικιωμένος

2 Αντικαθιστούμε φράσεις με λέξεις.

πριν από μερικές ημέρες → πρόσφατα

3 Αντικαθιστούμε, όπου γίνεται, δευτερεύουσες προτάσεις με μετοχές.

καθώς τρέχαμε → τρέχοντας

4 Αντικαθιστούμε μια σειρά ενεργειών με μία φράση.

Τα παιδιά έπαιξαν κυνηγητό στην αυλή και έπειτα κρυφτό. Στη συνέχεια έκοψαν την τούρτα, έβαλαν μουσική και χόρεψαν. → Τα παιδιά διασκέδασαν πολύ.

5 Αντικαθιστούμε μια περίοδο με μία φράση.

Ο διευθυντής τόνισε ότι θα υπάρξουν συνέπειες για την πράξη τους και τους προειδοποίησε ότι αυτό που έκαναν δε θα μείνει ατιμώρητο. → Ο διευθυντής τούς απείλησε με τιμωρία.

6 Μετατρέπουμε τον ευθύ λόγο (τις κουβέντες μέσα σε εισαγωγικά) σε πλάγιο λόγο.

«Πώς πέρασες σήμερα στην εκδρομή του σχολείου;» → Τον ρώτησε πώς πέρασε στην εκδρομή.

Είδη κειμένων 1. Αφήγηση 2. Περιγραφή 3. Ενημερωτικά κείμενα 4. Οδηγίες 5. Ειδικές οδηγίες 6. Περίληψη 7. Επιχειρηματολογία

ΜΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ: egpaid.blogspot.com, paidio.blogspot.com
ΕΙΚΟΝΕΣ: podilato98.blogspot.com, ferratum.sk, wpclipart.com, podilato98.blogspot.com (από foodstyle.co.nz)