Οι άριες των τρωκτικών

Τα ποντίκια του είδους Scotinomys επικοινωνούν μεταξύ τους με τραγούδια

ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ – Μάρτιος 2019

Του Carl Zimmer

Δημοσιογράφος

Ψηλά στα βουνά της Κεντρικής Αμερικής ζει ένα ελάχιστα γνωστό πλάσμα που ανήκει στο είδος Scotinomys και τραγουδάει. Το τρωκτικό, που περνάει τη ζωή του περιτριγυρισμένο από σύννεφα, μοιάζει να μην έχει πολλά να μας πει.

Ωστόσο, οι ήχοι που παράγει, αυτά τα αξιοσημείωτα τραγούδια, έκαναν τους επιστήμονες να εντοπίσουν κάποιες σοβαρές ομοιότητες με τις ανθρώπινες ομιλίες. Η ικανότητα αυτή δεν αποκλείεται να συνδέεται εξελικτικά με τις αρχαίες ρίζες της ανθρώπινης γλώσσας.



Οι ερευνητές προσπαθούν εδώ και έναν αιώνα να βρουν τις απαρχές της γλώσσας στα θηλαστικά-προγόνους μας. «Μέχρι πρότινος υπήρχε ακόμη η πεποίθηση ότι η ανθρώπινη γλώσσα και οι βρυχηθμοί των θηλαστικών είναι δύο εντελώς διαφορετικά πράγματα», εξηγεί ο Στέφεν Ρ. Χάγκε, νευροβιολόγος στο Πανεπιστήμιο Τίμπινγκεν της Γερμανίας. Κανένα άλλο θηλαστικό δεν έχει τη δυνατότητα να κάνει αυτό που απαιτεί η ανθρώπινη γλώσσα, από την κατανόηση των κανόνων της γραμματικής μέχρι τη σύνταξη σύντομων, σύνθετων οδηγιών προς τους μυς στο στόμα και στον λαιμό.

Οι πρώιμες έρευνες άφηναν να εννοηθεί ότι τα θηλαστικά χρησιμοποιούσαν πολύ απλούστερες συνάψεις για την επικοινωνία. Σύμφωνα με αυτό το σκεπτικό, αν ένας πίθηκος θέλει να αντιπαρατεθεί με έναν άλλον πίθηκο, τα κέντρα επεξεργασίας του φόβου αποστέλλουν ένα σύμπλεγμα νευρονίων στο στέλεχος του εγκεφάλου. Στη συνέχεια εκείνο με τη σειρά του στέλνει εντολές στο στόμα και στον φάρυγγα για να παραγάγει ένα κάλεσμα. Ωστόσο, αποδεικνύεται τελικά ότι οι πίθηκοι μπορούν να ελέγξουν τους ήχους τους με τρόπο που δεν αναγνώριζαν παλιότερα οι επιστήμονες.

Όταν εξέτασαν ποντίκια, τα οποία έχουν πολύ μακρινότερη συγγένεια με εμάς από τους πιθήκους προφανώς, δεν εντόπισαν στοιχεία τέτοιου είδους ελέγχου. Τα κοινά ποντίκια, το αγαπημένο είδος των επιστημόνων, παράγουν απλές υπερηχητικές κραυγές. Το 2011, όμως, ο νευροεπιστήμονας Μάικλ Α. Λονγκ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης άκουσε για πρώτη φορά για τα ποντίκια που τραγουδάνε και συνειδητοποίησε ότι όσον αφορά τον ήχο είναι πολύ πιο ενδιαφέροντα αντικείμενα παρατήρησης από τα κοινά ποντίκια του εργαστηρίου. Το συγκεκριμένο είδος παράγει άριες δυνατών ήχων, που μπορούν να διαρκέσουν μέχρι και 16 δευτερόλεπτα, ενώ κάθε τρωκτικό έχει το δικό του ξεχωριστό τραγούδι.

Τα ποντίκια του είδους Scotinomys τραγουδούν καμιά φορά όταν είναι μόνα τους, αλλά είναι ιδιαίτερα ομιλητικά όταν υπάρχουν γύρω τους άλλα ποντίκια. Τα αρσενικά τραγουδούν όταν ανταγωνίζονται άλλα αρσενικά για τον έλεγχο της περιοχής, ενώ τόσο τα αρσενικά όσο και τα θηλυκά τραγουδούν στη διάρκεια του ζευγαρώματος.

«Πολύ ευγενικά»

Μια μέρα, όμως, ένας από τους επιβλέποντες φοιτητές παρατήρησε κάτι περίεργο. Δύο αρσενικά σε διπλανά κλουβιά αντί να τραγουδούν, ηχούσαν σαν να συνομιλούν. Μάλιστα, ουδέποτε η φωνή του ενός επικάλυπτε εκείνη του άλλου. Κάθε τρωκτικό περίμενε πρώτα να τελειώσει το ένα και συνέχιζε έπειτα από διάστημα ενός δευτερολέπτου. «Είναι πολύ ευγενικά στη συζήτηση», επισημαίνει ο Αρκαρπού Μπανερτζί, ερευνητής που κάνει μεταδιδακτορική έρευνα στο εργαστήριο του δρος Λονγκ.

Από τις εφημερίδεςΖώα

ΠΗΓΗ: Η Καθημερινή (02.03.2019) - αναδημοσίευση από την εφημερίδα «The New York Times»
ΕΙΚΟΝΑ: sciencenews.org