Η κλητική

Μια διαφορετική πτώση

Οι τρεις βασικές πτώσεις (ονομαστική, γενική, αιτιατική) αποτελούν την κλίση των ονομάτων μέσα στις προτάσεις:

• Η Μαρία κοιμάται.
• Αυτό είναι το βιβλίο της Μαρίας.
• Χτες συνάντησα τον Κωνσταντίνο.

Ταυτόχρονα, δείχνουν και τον συντακτικό ρόλο που έχουν τα ονόματα στον λόγο.

* Η ονομαστική, για παράδειγμα, συνήθως δείχνει το υποκείμενο ενός ρήματος, ενώ η αιτιατική το αντικείμενό του.

Η κλητική δεν έχει σχέση με όλα αυτά, γι’ αυτό και διαφέρει από τις βασικές πτώσεις. Όπως φανερώνει το όνομά της, τη χρησιμοποιούμε για να απευθυνθούμε σε κάποιον ή να τον καλέσουμε.

Μερικές φορές είναι μόνη της, οπότε συνοδεύεται από το κατάλληλο σημείο στίξης:

• Κωνσταντίνε! Τι ευχάριστη έκπληξη!
• Μαρία; Ξύπνησες;

Άλλες φορές βρίσκεται μέσα σε προτάσεις, οπότε χωρίζεται από τις υπόλοιπες λέξεις με ένα ή και δύο κόμματα:

• Κυρίες και κύριοι, καλησπέρα σας!
• Καλησπέρα σας, κυρίες και κύριοι!
• Και τώρα, κυρίες και κύριοι, ας περάσουμε στην επόμενη είδηση...

Είναι συνηθισμένο λάθος να αφήνουμε την κλητική χωρίς το κόμμα της. Εκείνη όμως το λατρεύει:

❮ ❯

Οι τύποι της κλητικής

Η κλητική σχηματίζεται στα ουσιαστικά και στα επίθετα. Έχει τους ίδιους τύπους με την αιτιατική, εκτός από μια μεγάλη εξαίρεση, τα αρσενικά και θηλυκά που λήγουν σε -ος.

Τότε οι καταλήξεις της είναι -ε στον ενικό και -οι στον πληθυντικό:

• Γεια σου, φίλε μου!
• Περάστε μέσα, φίλοι μου!
• Καλέ μου άνθρωπε!

Ονόματα που σχηματίζουν κλητική σε -ε και -οι:

• Αρσενικά ουσιαστικά: ο άνθρωπος *
• Αρσενικά επίθετα: ο καλός (άνθρωπος)
• Θηλυκά ουσιαστικά: η αεροσυνοδός
• Θηλυκά επίθετα: η εξαγωγός (χώρα)

(*) Σε κάποιες περιπτώσεις η κλητική του ενικού λήγει σε -ο: Νίκο, Κυριάκο, μαέστρο, φιλαράκο  

Διευκρίνιση

Το ΠΟΔήΛΑΤΟ, συντασσόμενο με τις σύγχρονες γραμματικές, παρουσιάζει στην κλίση των ουσιαστικών και των επιθέτων μόνο τις τρεις βασικές, «συντακτικές» πτώσεις:

Ενικός αριθμός

Πληθυντικός αριθμός

η
της
την

πτώση
πτώσης
πτώση

οι
των
τις

πτώσεις
πτώσεων
πτώσεις

Οι τύποι της κλητικής αναφέρονται μόνο όπου διαφέρουν από την αιτιατική (αρσενικά και θηλυκά σε -ος, μερικά αρχαιόκλιτα).

► Η κλητική, ωστόσο, περιλαμβάνεται στους πίνακες της Γραμματικής, διότι απευθύνονται σε παιδιά που έρχονται πρώτη φορά σε επαφή με τη σχολική κλίση των ονομάτων.

ΕπίθεταΟυσιαστικά

ΜΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ: Σύγχρονη Σχολική Γραμματική για όλους
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΙΚΟΝΩΝ: podilato98.blogspot.com (1-2 από Γραμματική Ε΄-ΣΤ΄ Δημοτικού, 3-4 από το προηγούμενο ιστολόγιό μου)