Φράσεις με αρχαιόμορφη προστακτική

Οι φράσεις με αρχαιόμορφη προστακτική αποτελούν «γλωσσικά απολιθώματα», είναι δηλαδή στερεότυπες ομάδες λέξεων (ή και μόνο μία λέξη) που κληρονομήσαμε από παλαιότερες περιόδους της γλώσσας μας.

Οι φράσεις αυτές εμπλουτίζουν τον λόγο μας, αλλά και υπενθυμίζουν τη μακραίωνη ιστορία των ελληνικών. Είναι σημαντικό να τις γνωρίζουμε, για να αποφεύγουμε και τυχόν λάθη.

Αρχαίες προστακτικές

αίρω
άρον άρον

άπτομαι
μη μου άπτου

βάζω
ο αναμάρτητος πρώτος τον λίθον βαλέτω

διαιρώ
διαίρει και βασίλευε

εγείρομαι
εγέρθητι (εσύ), εγέρθητε (εσείς)

είμαι
έσο έτοιμος — έστω

ελεώ
Κύριε, ελέησον

ζω
ζήτω

θέτω
θου, Κύριε, φυλακήν τω στόματί μου

λαμβάνω
μολών λαβέ

Άγαλμα του Σπαρτιάτη βασιλιά Λεωνίδα

πατάσσω, ακούω
πάταξον μεν, άκουσον δε

παύω
παύσατε πυρ

σώζω
σώσον, Κύριε

ταράζω
μη μου τους κύκλους τάραττε

φείδομαι
χρόνου φείδου

Και από αρχαία ρήματα

γιγνώσκω (= γνωρίζω)
γνώθι σαυτόν

γρηγορώ (= επαγρυπνώ)
φύλακες, γρηγορείτε

μιμνήσκομαι (= θυμάμαι)
μνήσθητί μου, Κύριε

ορώ (= βλέπω)
ιδού

ΡήματαΦράσεις και Παροιμίες

ΜΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ: Λεξικό της κοινής νεοελληνικής, Βικιλεξικό
ΕΙΚΟΝΑ: poullis.com