Η προστακτική δεν παίρνει αύξηση!

Οι δισύλλαβοι τύποι του αορίστου παίρνουν σε κάποια πρόσωπα μια επιπλέον συλλαβή, την αύξηση:

• γράφω → έγραψα
• λαμβάνω → έλαβα

Αν τα ρήματα αυτά είναι σύνθετα με κάποια πρόθεση, η αύξηση (εφόσον είναι αναγκαία) μπαίνει και πάλι πριν το θέμα τους:

• υπο-γράφω → υπο -έγραψα → υπ-έγραψα
• ανα-λαμβάνω → ανα -έλαβα → αν-έλαβα

Στην περίπτωση αυτή οι προθέσεις μπορεί να χάσουν το τελικό τους φωνήεν για λόγους ευφωνίας.

Λίγη προσοχή

Η απλή προστακτική σχηματίζεται από το αοριστικό θέμα, το οποίο δεν περιλαμβάνει την αύξηση:

• έγραψα → γράψε
• έλαβα → λάβε

Στα σύνθετα ρήματα, ωστόσο, παρατηρούνται μερικές φορές λάθη. Κάποιοι φτιάχνουν την προστακτική από ολόκληρο τον αόριστο, μαζί με την αύξηση, αλλάζοντας απλώς τις καταλήξεις.

Αυτό δημιουργεί γλωσσικά... τερατάκια και καλό είναι να το αποφεύγουμε:

• υπ-έγραψα → υπέγραψε (!)
• αν-έλαβα → ανέλαβε (!)

Το σωστό, βέβαια, είναι να αφαιρούμε την αύξηση και να χρησιμοποιούμε μόνο το αοριστικό θέμα:

• υπ-έγραψα → υπό-γραψε
• αν-έλαβα → ανά-λαβε

Με την αφαίρεση της αύξησης, μάλιστα, οι προθέσεις επανακτούν το τελικό τους φωνήεν.

Ουπς! Κόκκινο τερατάκι!

Μικρός κατάλογος

Ορίστε μερικά ακόμη σύνθετα ρήματα με τη σωστή προστακτική τους:

• ανέβαλα → ανάβαλέ το
  (όχι ανέβαλε)
• ανέφερα → ανάφερέ το
  (όχι ανέφερε)
• αντέγραψα → αντίγραψέ το
  (όχι αντέγραψε)
• αντικατέστησα → αντικατάστησέ το
  (όχι αντικατέστησε)
• απέδειξα → απόδειξέ μου
  (όχι απέδειξε)
• επανέλαβα → επανάλαβέ το
  (όχι επανέλαβε)
• επέστρεψα → επίστρεψέ το
  (όχι επέστρεψε)
• επέτρεψα → επίτρεψέ μου
  (όχι επέτρεψε)
• παρήγγειλα → παράγγειλε
  (όχι παρήγγειλε)

Σε κάθε περίπτωση, αν η προστακτική μάς φαίνεται παράξενη, μπορούμε πάντα να δανειζόμαστε τον αντίστοιχο τύπο της υποτακτικής:

• επ-έμεινα → επί-μεινε στην άποψή σου (να επιμείνεις)

Και λίγη εξάσκηση

Ρήματα

ΜΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ: Γραμματική Ε΄-ΣΤ΄ Δημοτικού, in.gr
ΕΙΚΟΝΕΣ: wordwall.net (Ιφιγένεια Σταμούλη), pentapostagma.gr