Προστακτικές που χρειάζονται προσοχή

Απλή προστακτική

Η απλή προστακτική στην Α΄ συζυγία σχηματίζεται από το αοριστικό θέμα και τις καταλήξεις -ε, -τε:

• γράφω / έγραψα
  γράψε, γράψτε

Μερικά ρήματα, ωστόσο, παρουσιάζουν κάποιες ιδιομορφίες και χρειάζονται προσοχή.

Αλλαγή αοριστικού θέματος:

• παίρνω / πήρα
  πάρε, πάρτε
• τρώω / έφαγα
  φάε, φάτε
• πάω / πήγα
  πήγαινε (πάνε), πηγαίν(ε)τε (πάτε)

Καταλήξεις -ες, -είτε (-έστε):

• βλέπω / είδα
  δες, δείτε (δέστε)
• βρίσκω / βρήκα
  βρες, βρείτε (βρέστε)
• λέω / είπα
  πες, πείτε (πέστε)
• πίνω / ήπια
  πιες, πιείτε (πιέστε)
• μπαίνω / μπήκα
  μπες (έμπα), μπείτε (μπέστε)
• βγαίνω / βγήκα
  βγες (έβγα), βγείτε (βγέστε)

Καταλήξεις -α, -είτε:

• ανεβαίνω / ανέβηκα
  ανέβα, ανεβείτε
• κατεβαίνω / κατέβηκα
  κατέβα, κατεβείτε

Κατάληξη -α, -άστε:

• σωπαίνω / σώπασα
  σώπα, σωπάστε

Και με συγκεκομμένους τύπους:

• ακούω / άκουσα
  άκουσε (άκου), ακούστε
• αρπάζω / άρπαξα
  άρπαξε (άρπα), αρπάξτε
• αφήνω / άφησα
  άφησε (άσε), αφήστε (άστε)

— Άστε με ήσυχη!

Παθητική φωνή

Στην παθητική φωνή οι καταλήξεις είναι -ου και -είτε:

• γράφομαι / γράφτηκα
  γράψου, γραφτείτε

Εδώ τα ρήματα με ιδιομορφίες είναι λιγότερα.

Καταλήξεις -ε, -(ε)τε:

• γίνομαι / έγινα
  γίνε, γίνετε
• κάθομαι / κάθισα (έκατσα)
  κάθισε, καθίστε (κάτσε, κάτσετε)

Κατάληξη -α, -άτε:

• έρχομαι / ήρθα
  έλα, ελάτε

Με συγκεκομμένο τύπο:

• σηκώνομαι / σηκώθηκα
  σήκω, σηκωθείτε

— Έλα, σήκω!

Συνεχής προστακτική

Η συνεχής προστακτική στην Α΄ συζυγία σχηματίζεται από το ενεστωτικό θέμα και τις καταλήξεις -ε, -ετε:

• ντύνω → ντύνε, ντύνετε

Κι εδώ υπάρχουν ρήματα με ιδιομορφίες που χρειάζονται προσοχή.

Καταλήξεις -α, -άτε:

• τρέχω → τρέχα, τρεχάτε
• φεύγω → φεύγα, φευγάτε

Συνηρημένα ρήματα:

• ακούω → άκου(γε), ακούτε
• καίω → καίγε, καίγετε
• κλαίω → κλαίγε, κλαίτε
• λέω → λέγε, λέγετε
• σκάω → σκάε, σκάτε
• σπάω → σπάε, σπάτε
• τρώω → τρώγε, τρώ(γε)τε
• φταίω → φταίτε
• φυλάω → φύλαγε, φυλά(γε)τε

Ρήματα

ΜΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ: Λεξικό της κοινής νεοελληνικής, Οδός Γραμματικής
ΕΙΚΟΝΕΣ: aconsciousrethink.com, spinavita.co.uk, philosophy.online@facebook