Βάλτε τα διαλυτικά

Πατήστε στην εικόνα και εξασκηθείτε:

Για τα πρωτάκιαΓλώσσα

ΠΗΓΗ: inschool.gr

Τα διαλυτικά(κουίζ)

Πατήστε στην εικόνα που σας ενδιαφέρει και επιλέξτε τη σχετική δραστηριότητα.

Για πρωτάκια

Για μεγαλύτερα παιδιά

Για τα πρωτάκιαΓλώσσα

ΠΗΓΗ: Στην Τάξη!

Tο νόημα της Ελληνικής Επανάστασης

Αλλαγή στην ιστορική πορεία της Ευρώπης, δημιουργία του πρώτου ελληνικού κράτους

ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ – Μάρτιος 2021

Του Ρόντρικ Μπίτον

Ομότιμος καθηγητής Νεοελληνικής και Βυζαντινής Ιστορίας, Γλώσσας και Λογοτεχνίας στην έδρα Κοραή του Τμήματος Κλασικών Σπουδών του King’s College London

Το ’21 αποτελεί το πρώτο επιτυχημένο εθνικοαπελευθερωτικό κίνημα στον Παλαιό Κόσμο της Ευρώπης κατά τον 19ο αιώνα. Προηγούνται οι αντιαποικιακές επαναστάσεις των ΗΠΑ και (εν μέρει) της Νότιας Αμερικής, αλλά στην Ευρώπη το μόνο παρόμοιο είναι η Γαλλική Επανάσταση.

* Βέβαια, η τελευταία δεν οδήγησε στην αποκατάσταση της γαλλικής δημοκρατίας αλλά στη βραχύβια αυτοκρατορία του Ναπολέοντα και στην παλινόρθωση των μοναρχικών καθεστώτων από το 1815.

Σχεδόν ταυτόχρονα με την εθνεγερσία των Ελλήνων ξεσπούν επαναστάσεις στην Ισπανία (1820) και στην Ιταλία (1820-1821), αλλά εις μάτην. Οι Έλληνες, αντίθετα, χάρη στις εκκλήσεις που κάνει η ηγεσία τους για την υποστήριξη των λαών και των κυβερνήσεων της Ευρώπης, αλλάζουν την ιστορική πορεία όλης της ηπείρου, εφόσον αναγνωρίζεται για πρώτη φορά η πλήρης ανεξαρτησία του ελληνικού κράτους με πρωτόκολλο του Φεβρουαρίου του 1830.

Από τότε οι παρόμοιες αναγνωρίσεις καινούργιων εθνών-κρατών διαδέχονται η μία την άλλη: του Βελγίου το 1831, της Ιταλίας και της Γερμανίας το 1871, των υπόλοιπων βαλκανικών κρατών από το 1878 ώς το 1913, της Τουρκίας το 1923 και ούτω καθεξής.

Γιάννης Νίκου: «Γεώργιος Καραϊσκάκης, Η μάχη του Φαλήρου, 1827» (1988)

Οι Έλληνες είναι οι πρωτοπόροι. Η ελληνική ανεξαρτησία σημαδεύει την κρίσιμη καμπή από την παλιά Ευρώπη των πολυεθνικών αυτοκρατοριών προς την καινούργια (και σημερινή), που βασίζεται στην αυτοδιάθεση αυτόνομων εθνών-κρατών —ακόμη και μέσα στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Δεν ξέρω για ποιον λόγο, αλλά το γεγονός αυτό δεν τονίζεται όπως θα έπρεπε ούτε στη διεθνή ούτε —απ’ όσο ξέρω— στην ελληνική ιστοριογραφία.

Άλλο νόημα του ’21 προκύπτει από τη διαχρονία του ελληνισμού. Tόσο πολύ έχουμε συνηθίσει την ιδέα της εθνικής αποκατάστασης, είτε ως «παλιγγενεσίας» είτε ως «συνέχειας» του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού, ώστε επισκιάζεται το γεγονός ότι ούτε στην αρχαιότητα ούτε κατά τον Μεσαίωνα υπήρχε τίποτε παρόμοιο με το ελληνικό έθνος-κράτος όπως διαμορφώνεται ως αποτέλεσμα της Επανάστασης.

Παρ’ όλες τις αξιοθαύμαστες επιτυχίες τους σε τόσους άλλους τομείς, οι αρχαίοι ποτέ δεν κατάφεραν να εφεύρουν ένα σύστημα ικανό να ρυθμίσει τις διακρατικές σχέσεις των πόλεων-κρατών τους. Η εμμονή στην «αυτονομία» της καθεμιάς είχε ως αποτέλεσμα την απορρόφησή τους πρώτα από το (ελληνικό κι αυτό, βέβαια) βασίλειο των Μακεδόνων και στη συνέχεια από τους Ρωμαίους.

Γιάννης Νίκου: «Τα μπουρλοτιέρικα της Ελληνικής Επανάστασης του 1821» (2003)

Το Βυζάντιο που ακολούθησε υπήρξε ως κράτος, και μάλιστα ως αυτοκρατορία, για πολλούς αιώνες χωρίς να αυτοπροσδιοριστεί επισήμως ως «Ελλάδα» ή να χαρακτηρίσει τους κατοίκους του «Έλληνες», παρά το γεγονός ότι η γλώσσα και η παιδεία τους ήταν η ελληνικές.

Αυτός είναι άλλος ένας λόγος που η αποκατάσταση και η εμπέδωση του έθνους-κράτους από τη δεκαετία του 1820 είναι τόσο φοβερό κατόρθωμα —ένα κατόρθωμα, ας μην ξεχνούμε, που ανήκει στους νεότερους Έλληνες, όχι στους αρχαίους.

1821Από τις εφημερίδες

ΠΗΓΗ: Η Καθημερινή (25.03.2021)
ΕΙΚΟΝΕΣ: iannisnikou.gr

Θέλουν τόνο τα «που» και «πως»;

Πατήστε στην εικόνα και επιλέξτε τη σχετική δραστηριότητα.



Για τα πρωτάκιαΟρθογραφία

ΠΗΓΗ: Στην Τάξη!

Βάλτε την απόστροφο

Πατήστε στις εικόνες και εξασκηθείτε:

Για τα πρωτάκιαΓλώσσα

ΠΗΓΗ: inschool.gr

Βάλτε τις λέξεις σε αλφαβητική σειρά

Πατήστε στις εικόνες και εξασκηθείτε:

1. Ταξινομήσεις για μικρά παιδιά

2. Ταξινόμηση για μεγαλύτερα παιδιά

Η αλφαβητική σειρά 1. Το γραμματολεωφορείο 2. Βάλτε τις λέξεις σε αλφαβητική σειρά

ΠΗΓΕΣ: inschool.gr, users.sch.gr/antafou/, users.sch.gr/vaskitsios/

H Ελλάδα που δημιούργησε η Επανάσταση

ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ – Μάρτιος 2021

Του Μαρκ Μαζάουερ

Βρετανός ιστορικός και καθηγητής στο πανεπιστήμιο Κολούμπια της Νέας Υόρκης

Πάνω από εκατό ετών ήταν ο Απόστολος Μαυρογένης όταν πέθανε στο τέλος του 1906. Ήταν ο τελευταίος επιζών αγωνιστής της Ελληνικής Επανάστασης. Είχε γεννηθεί στην Πάρο στα τέλη του 18ου αιώνα και αγωνίστηκε μέχρι το τέλος του πολέμου. Στα αποκαλυπτήρια του αγάλματος του Κολοκοτρώνη επάνω σε άλογο στο Ναύπλιο το 1901, ο Μαυρογένης ήταν εκεί για να μιλήσει για τον άνθρωπο που αποκαλούσε φίλο του.

Όταν γεννήθηκε, η Αθήνα ήταν μια ασήμαντη οθωμανική πόλη. Όταν πέθανε, ήταν εθνική πρωτεύουσα με λεωφόρους και δρόμους με ονόματα, μια πόλη που συνδεόταν σιδηροδρομικώς με το νέο λιμάνι του Πειραιά και από εκεί με ατμόπλοια με την Ευρώπη μέσω του Ισθμού. Υπήρχαν πανεπιστήμια και φοιτητές, βιβλιοθήκες, εφημερίδες και θέατρα· όλα σε μεγάλο βαθμό άγνωστα την εποχή των Οθωμανών.

Η oδός Ερμού στην Αθήνα το 1906. Σε πρώτο πλάνο πωλητής λεμονιών.

Ο μετασχηματισμός που πραγματοποιήθηκε από την ανεξαρτησία έφτασε σε κάθε τομέα της ζωής:

1 Υπό την εξουσία του σουλτάνου διαφορετικές περιοχές της Ελλάδας κυβερνούνταν με πολύ διαφορετικούς τρόπους. Μετά την ανεξαρτησία η διοίκηση έγινε ενιαία και οι Έλληνες σε ολόκληρο το Βασίλειο κυβερνήθηκαν με ομοιόμορφο τρόπο μέσα από ένα νομαρχιακό σύστημα που δημιουργήθηκε από το κεντρικό κράτος.

2 Η κυβέρνηση για πρώτη φορά έγινε αντικείμενο μαζικής πολιτικής. Είναι αλήθεια ότι στην οθωμανική Πελοπόννησο υπήρχε ένα είδος πολιτικής φατριών, όπου συμμετείχαν οι ισχυρές οικογένειες. Ωστόσο, μόνο μετά την Επανάσταση η πολιτική —με κόμματα, Τύπο και ένα σύστημα διακυβέρνησης με δικαιώματα και συντάγματα που προέρχονταν από την Ευρώπη— κυριάρχησε μεταξύ των Ελλήνων.

3 Η ανεξαρτησία διευκόλυνε επίσης τη σύγχρονη καπιταλιστική οικονομία. Για πρώτη φορά ένα μεγάλο μέρος της οικονομίας λειτούργησε μέσα σε ένα νομικό πλαίσιο που προστάτεψε την ιδιωτική περιουσία, επιτρέποντας εκτεταμένες επενδύσεις στη γη, στα ακίνητα και —με πιο αργό ρυθμό— στη βιομηχανία.

4 Παρά την παρουσία της μοναρχίας η Επανάσταση δημιούργησε μια κοινωνία με στοιχεία εντυπωσιακής ισότητας, στην οποία οι πρώην Φαναριώτες πρίγκιπες αποκαλούνταν απλώς «κύριοι». Ήταν επίσης, με εξαίρεση τα χρόνια της βαυαρικής αντιβασιλείας, μια κοινωνία εξαιρετικά δημοκρατική, ενώ μια νέα ελίτ προήλθε από τους γάμους ανάμεσα στις μεγάλες οικογένειες που κατείχαν γη στον Μοριά με τους Φαναριώτες και τους απογόνους των ηρώων του πολέμου.

5 Υπήρχαν, φυσικά, νικητές και ηττημένοι. Οι τραπεζίτες τα πήγαν καλά. Οι ιδρυτές της Φιλικής Εταιρείας πέθαναν φτωχοί. Ενώ η Αθήνα μεγάλωσε γρήγορα, η ζωή στην Τριπολιτσά παρέμεινε η ζωή μιας μικρής επαρχιακής πόλης. Η Σύρος και ο Πειραιάς σημείωσαν άνθηση, ενώ η Μάνη και η Ύδρα —τα ισχυρά κέντρα της Επανάστασης— εισήλθαν σε εποχή παρακμής.

Ερμούπολη Σύρου, 1909

Οι Έλληνες είχαν δίκιο να θεωρήσουν ότι η εξέγερσή τους ήταν επανάσταση, αφού αυτό που έκαναν ήταν να εξαλείψουν όχι μόνο την εξουσία του οθωμανικού κράτους επάνω στη γη τους αλλά και μια ολόκληρη φιλοσοφία διακυβέρνησης, καθώς και τους θεσμούς που την υποστήριξαν.

Η θεμελιώδης αρχή ήταν ότι τα έθνη δε θα κυβερνώνται από ξένους, κάτι που διαφοροποίησε τον ελληνικό πόλεμο από τις άλλες επαναστάσεις της νότιας Ευρώπης.

Η ανάδυση των εθνικών κρατών θα κυριαρχούσε τον υπόλοιπο 19ο αιώνα, αλλά και τον 20ό. Οι Μεγάλες Δυνάμεις, οι μοναρχίες και οι ηπειρωτικές αυτοκρατορίες (μερικές από τις οποίες διήρκεσαν σχεδόν όσο οι Οθωμανοί) έδωσαν τη θέση τους σε νέα κράτη, τα οποία βασίζονταν στις ίδιες αρχές της εθνικής ομοιογένειας και της δημοκρατικής διακυβέρνησης που είχαν εμφανιστεί στην Ελλάδα.

Αυτός ο κόσμος, των εθνών-κρατών, είναι ο κόσμος στον οποίο ζούμε κι εμείς σήμερα. Στα βασικά του χαρακτηριστικά, μάλιστα, είναι ίδιος με αυτόν που άφησε πίσω του ο Απόστολος Μαυρογένης όταν πέθανε. Ο κόσμος που υπήρχε όταν γεννήθηκε έχει φύγει για πάντα.

1821Από τις εφημερίδες

ΠΗΓΗ: Η Καθημερινή (25.03.2021)
ΕΙΚΟΝΕΣ: anexitilo.net, syllektiko-steki.gr