Ο σκύλος κάνει γκριμάτσες χάρη σε ομάδα μυών

ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ

Ιούνιος 2019

Την αγαπημένη από όλους έκφραση στα πρόσωπα των σκύλων, που συνδυάζει απορία και παράπονο, αποκρυπτογράφησαν Αμερικανοί επιστήμονες, σύμφωνα με άρθρο της εφημερίδας New York Times. Οι σκύλοι —σε αντίθεση με τους λύκους— είναι ικανοί να κάνουν τη χαριτωμένη αυτή γκριμάτσα χάρη σε μυς πάνω από τα μάτια.

Ο τρόπος με τον οποίο οι άνθρωποι επικοινωνούν με τους σκύλους χάρη στις εκφράσεις του προσώπου ενδιαφέρει πολύ τους επιστήμονες. Η ανατόμος Αν Μπάροους του Πανεπιστημίου Ντιουκέν του Πίτσμπουργκ (ΗΠΑ) μελέτησε τις εκφράσεις προσώπου των χιμπατζήδων. Από κοινού με άλλους ερευνητές η Μπάροους μελέτησε και τις εκφράσεις πολλών οικόσιτων ζώων.

Η έρευνα ξεκίνησε με άλογα και γάτες. Τα άλογα είναι ικανά να κάνουν γκριμάτσες όπως οι σκύλοι, ενώ οι γάτες δεν έχουν αυτή τη δυνατότητα. «Οι γάτες δεν κινούν καθόλου το πρόσωπό τους», ανέφερε η μελέτη. Οι ερευνητές, όμως, δεν μπόρεσαν να εξηγήσουν πώς οι γάτες είναι ικανές να εκφράσουν προηγμένα συναισθήματα, όπως αμφιβολία, καχυποψία, περιφρόνηση, βαθιά ικανοποίηση και μεγάλη πλήξη.

Οι σκύλοι, από την πλευρά τους, έχουν σαφείς και ευδιάκριτες εκφράσεις προσώπου. Έχουν γίνει ήδη μελέτες για τον τρόπο με τον οποίο σκύλοι κοιτούν τους ιδιοκτήτες τους όταν αδυνατούν να επιλύσουν κάποιο πρόβλημα, ενώ άλλες έρευνες έχουν δείξει ότι οι σκύλοι προς υιοθεσία είναι ικανοί να παριστάνουν τους απροστάτευτους και ευάλωτους για να αποκτήσουν την ποθητή θαλπωρή σε κάποιο σπίτι.

Με την ικανότητά τους να μιμούνται εκφράσεις προσώπου, όπως θλίψη, χαρά και ικανοποίηση, οι σκύλοι εξασφαλίζουν την προτίμηση των ανθρώπων

Η επιστημονική ομάδα εξέτασε τη συμπεριφορά σκύλων και λύκων, αποτυπώνοντάς τη σε βίντεο. Όπως αναμενόταν, οι σκύλοι «σήκωναν» τα φρύδια πιο συχνά απ’ ό,τι οι λύκοι. Παρότι οι λύκοι δε διαθέτουν τη συγκεκριμένη μυϊκή ομάδα, είναι ικανοί να εκφράσουν συναισθήματα με το πρόσωπό τους χάρη σε άλλες τέτοιες ομάδες μυών. Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι οι άνθρωποι ευνόησαν υποσυνείδητα τον σκύλο έναντι του λύκου, χάρη στην ικανότητα του πρώτου να μιμείται ανθρώπινες εκφράσεις του προσώπου.

Ορισμένες ράτσες σκύλων, όπως το σιβηριανό χάσκι, δε διαθέτουν τη συγκεκριμένη μυϊκή ομάδα και άρα αυτοί οι σκύλοι είναι ανίκανοι να «σηκώνουν» τα φρύδια. Τo χάσκι είναι εξελικτικά πιο κοντά στον λύκο, ενώ η υιοθέτησή του από τον άνθρωπο πρέπει να οφείλεται στην ικανότητά του να σέρνει έλκηθρο και όχι στον ανθρωπομορφισμό του.

Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι οι ράτσες σκύλων που εξελίχθηκαν κοντά στον άνθρωπο και προσαρμόστηκαν σε ανθρώπινες δραστηριότητες όπως το κυνήγι έμαθαν τις «γκριμάτσες» για να επιβεβαιώνουν στον ιδιοκτήτη τους ότι αντιλήφθηκαν κάποιο παράγγελμα ή ότι βρίσκονται σε ετοιμότητα για την επόμενη επιθυμία του.

Από τις εφημερίδεςΖώα

ΠΗΓΗ: Η Καθημερινή (19.06.2019)

Έπεσε πάνω στο νησί!

ΕΙΔΗΣΕΙΣ

Νοέμβριος 2010

Πάνω στα βράχια έπεσε χθες τα ξημερώματα στη Βασιλική Λευκάδας το οχηματαγωγό πλοίο «Colossus», με αποτέλεσμα οι έντεκα οδηγοί αυτοκινήτων που επέβαιναν σε αυτό και το 20μελές πλήρωμα να ζήσουν στιγμές αγωνίας.

Το περιστατικό συνέβη περίπου στις 5 τα ξημερώματα. Το με σημαία Μάλτας φορτηγό-οχηματαγωγό πλοίο της Ναυτιλιακής Εταιρείας Λέσβου (ΝΕΛ) είχε αποπλεύσει στις 8 το βράδυ από την Κόρινθο με προορισμό την Ανκόνα της Ιταλίας. Μετέφερε 58 φορτηγά αυτοκίνητα και 11 οδηγούς.

Στην περιοχή έσπευσαν τρία πλωτά περιπολικά του Λιμενικού Σώματος, καθώς και το αλιευτικό «Νικόλαος».

Σύμφωνα με τον πλοίαρχο, από την προσάραξη το πλοίο υπέστη ρήγμα από την πλώρη προς την πρύμνη σε δύο στεγανά, ενώ δεν υπήρξε κανένας τραυματισμός, ούτε και θαλάσσια ρύπανση. Μέχρι χθες το βράδυ δεν είχε σημειωθεί εισροή υδάτων, οπότε δεν υπάρχει κίνδυνος βύθισης του πλοίου.

Οι έντεκα οδηγοί αποβιβάστηκαν με σωστική λέμβο στον λιμένα της Βασιλικής Λευκάδας και μεταφέρθηκαν σε ξενοδοχείο της πόλης. Στην περιοχή θα έφτανε χθες το βράδυ ρυμουλκό για να προσπαθήσει να αποκολλήσει το πλοίο από τα βράχια, όπως επίσης αντιρρυπαντικό πλοίο και δύτες για να διαπιστώσουν την έκταση των ρηγμάτων.

ΕιδήσειςΜετακινήσεις

ΠΗΓΗ: Ελευθεροτυπία (18.11.2010), από το προηγούμενο ιστολόγιό μου
ΕΙΚΟΝΕΣ: spiegel.de (1,4), welt.de (2), naftemporiki.gr (3), kolivas.de (5)

Φτερωτά πρίσματα

Φωτογραφίζοντας κολιμπρί

ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ

Αύγουστος 2020

Κι όμως, υπάρχουν ιπτάμενα, ζωντανά ουράνια τόξα! Αυτό απέδειξε ο Κρίστιαν Σπένσερ, Αυστραλός φυσιοδίφης, φωτογράφος και κινηματογραφιστής, που τα τελευταία χρόνια ζει στα περίχωρα του Ρίο ντε Τζανέιρο κοντά στο εθνικό πάρκο Ιτατιαία της Βραζιλίας. Εκεί, μέσα σε ένα καταπράσινο περιβάλλον, περνάει τις ημέρες του φωτογραφίζοντας και βιντεοσκοπώντας την εγχώρια πανίδα.

Τα αποτελέσματα των προσπαθειών του είναι ομολογουμένως μαγευτικά. Μάλιστα, μια μέρα που απολάμβανε τον καφέ του στη βεράντα, ανακάλυψε κάτι εξαιρετικό: όταν το ηλιακό φως περνά μέσα από τα φτερά του μικρού πτηνού κολιμπρί, ενός μαύρου Ιακωβίνου, δημιουργείται ένα χρωματικό πρίσμα που μεταβάλλει τις φτερούγες του σε μικρά ιπτάμενα ουράνια τόξα.

Δεν είναι, βέβαια, η πρώτη φορά που τα κολιμπρί γίνονται φωτογραφικά μοντέλα. Τα μικρά πουλιά είναι, μεταξύ άλλων, διάσημα για τη μεγάλη ταχύτητα με την οποία κινούν τα φτερά τους, αλλά και για την ταχύτητα με την οποία μετακινούνται από ένα σημείο σε ένα άλλο (πάνω από 54,72 χιλιόμετρα την ώρα!). Παράλληλα, το όμορφο, πολύχρωμο φτέρωμά τους τα έχει καταστήσει αγαπημένο θέμα των φωτογράφων που ασχολούνται με τη φύση.

Μετά τις πολυάριθμες φωτογραφίσεις των κολιμπρί ο Σπένσερ παρατήρησε πως όταν τα φωτογράφιζε με τον ήλιο να βρίσκεται πίσω τους, τα φτερά τους μεταβάλλονταν σε ένα πραγματικό ουράνιο τόξο.

Σήμερα αυτές οι εντυπωσιακές φωτογραφίες αποτελούν την εξαίσια φωτογραφική συλλογή «Winged Prisms» («Φτερωτά Πρίσματα»). Όπως εξηγεί ο καλλιτέχνης, δεν υπέστησαν καμία ψηφιακή επεξεργασία και αλλοίωση, και το αξιοθαύμαστο αποτέλεσμα οφείλεται απλά στη διάθλαση του φωτός μέσα από τις φτερούγες του πτηνού.

Ο πολυβραβευμένος φωτογράφος έχει ασχοληθεί και στο παρελθόν με αυτά τα απειροελάχιστων διαστάσεων πτηνά. Το 2011 βιντεοσκόπησε τις κινήσεις τους δημιουργώντας την ταινία «Ο χορός του χρόνου», η οποία απέσπασε δέκα τουλάχιστον διεθνή βραβεία.

Η συγκεκριμένη ταινία, άλλωστε, υπήρξε και αφορμή για να προσπαθήσει να απαθανατίσει το ίδιο φυσικό θαύμα, αλλά αυτή τη φορά με μόνο όπλο τη φωτογραφική του μηχανή.

Το τρέιλερ της ταινίας:

Ο ιστότοπος του καλλιτέχνη

Από τις εφημερίδεςΘέματα με ζώαΦως – ΌρασηΦωτογραφία

ΠΗΓΗ: Η Καθημερινή (12.08.2020)
ΕΙΚΟΝΕΣ: thisiscolossal.com

Αγελάδες κολυμβήτριες αποστάσεων

Κολύμπησαν οκτώ χιλιόμετρα εν μέσω του τυφώνα «Ντόριαν» και κατάφεραν να σωθούν

ΕΙΔΗΣΕΙΣ

Νοέμβριος 2019

Τρεις αγελάδες, οι οποίες από ένα νησί της Βόρειας Καρολίνας παρασύρθηκαν στη θάλασσα με το πέρασμα του τυφώνα «Ντόριαν», βρέθηκαν ζωντανές και καλά στην υγεία τους. Οι αγελάδες ανήκουν σε ένα κοπάδι από το νησί Τσένταρ αυτής της αμερικανικής πολιτείας, αλλά είχαν παρασυρθεί τον Σεπτέμβριο από ένα «μίνι τσουνάμι» που είχε προκαλέσει ο τυφώνας «Ντόριαν». Αξιωματούχοι του εθνικού πάρκου που εντόπισαν τα ζώα εκτιμούν ότι οι αγελάδες κολύμπησαν περίπου οκτώ χιλιόμετρα για να βγουν στη στεριά.

Τα ζώα θεωρούνταν από όλους νεκρά μέχρι τη στιγμή, περίπου έναν μήνα μετά τον τυφώνα, που το προσωπικό της παραλίας Κέιπ Λούκαουτ εντόπισε μία από τις αγελάδες να βόσκει αμέριμνη στο εθνικό πάρκο της νήσου Άουτερ Μπανκς. Πριν από δύο εβδομάδες εντοπίστηκαν και οι άλλες δύο αγελάδες. Οι Αρχές παρακολούθησαν τα ζώα άλλες δύο φορές προτού αποφασίσουν να επέμβουν. Τώρα η τοπική κοινωνία προσπαθεί να εκπονήσει ένα σχέδιο για να μεταφερθούν τα ζώα στα βοσκοτόπια τους, χωρίς βέβαια να χρειαστεί να κολυμπήσουν ξανά.

Είναι γνωστό πως οι αγελάδες είναι εξαιρετικά επιδέξιες κολυμβήτριες, αλλά προτιμούν τις μικρές αποστάσεις που δεν ξεπερνούν τις μερικές εκατοντάδες μέτρα. Το γεγονός ότι κατάφεραν να κολυμπήσουν περίπου οκτώ χιλιόμετρα, ενώ η περιοχή βρισκόταν εν μέσω τυφώνα, σίγουρα είναι ένα αξιομνημόνευτο κατόρθωμα.

Ο εκπρόσωπος Τύπου του εθνικού πάρκου τόνισε χθες ότι τα ζώα είναι πολύ τυχερά που δεν παρασύρθηκαν στα βάθη του Ατλαντικού Ωκεανού. «Οι αγελάδες και όλα τα άλογα παρασύρθηκαν όταν το νερό γύριζε πίσω στα ανοικτά. Κανείς δε γνωρίζει τι συνέβη και πώς σώθηκαν τα ζώα, αλλά σίγουρα αυτές οι αγελάδες έχουν μια συγκλονιστική ιστορία να διηγηθούν», συμπλήρωσε.

Ο τυφώνας «Ντόριαν» πέρασε στις αρχές Σεπτεμβρίου από το σύμπλεγμα νησιών Άουτερ Μπανκς της Βόρειας Καρολίνας συνοδευόμενος από ισχυρούς ανέμους και βροχοπτώσεις που προκάλεσαν πλημμύρες. Από εκεί μετακινήθηκε στις Μπαχάμες, όπου σκοτώθηκαν δεκάδες άνθρωποι.

ΕιδήσειςΘέματα με ζώα

ΠΗΓΗ: Η Καθημερινή (15.11.2019)
ΕΙΚΟΝΑ: reuters.com

Μαμάδες και μπαμπάδες από ένα μακρινό παρελθόν

Του Στυλιανού Αντωναράκη

Ομότιμος καθηγητής Γενετικής Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Γενεύης, πρώην πρόεδρος του διεθνούς οργανισμού Ανθρωπίνου Γονιδιώματος (HUGO)

ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ – Ιούνιος 2020

Οι πιο δύσκολες ερωτήσεις είναι ίσως αυτές των παιδιών προσχολικής ηλικίας. Τις προάλλες ένα από τα εγγόνια μου, έξι ετών, καθώς περπατούσαμε στο πάρκο με ρώτησε: «Πώς λέγανε τη μαμά σου, παππού;» Του είπα. Λίγα βήματα πιο πέρα μου είπε απλά, αλλά ήταν σαν να με χτυπούσε με δύναμη μια μπάλα στο πρόσωπο: «Και η μαμά της μαμάς σου; Και ποια ήταν η πιο παλιά μαμά;»

Η μητέρα μου Αλεξάνδρα... η μητέρα της Κωνσταντίνα... η μητέρα της... η μητέρα της... Ποιες ήταν όλες αυτές στη σειρά των μητέρων; Μα είναι δυνατόν να παρακολουθήσουμε τη μητρική γενεαλογία; Βεβαίως, και δείτε πώς:

1 Κάθε ένα από τα τρισεκατομμύρια κύτταρά μας έχει μέσα του οργανίδια που λέγονται μιτοχόνδρια και είναι αυτά που παράγουν την ενέργεια που χρειάζεται το κύτταρο.

2 Κάθε ένα από αυτά τα μιτοχόνδρια έχει μέσα του ένα μικρό κομμάτι DNA (ένα μικρούτσικο γονιδίωμα που θα το ονομάσουμε στη συνέχεια για συντομία ΜΤ-DNA) που είναι μόνο 16.569 νουκλεοτίδια (γράμματα).

Είναι εντυπωσιακό πως το ΜΤ-DNA του καθενός μας έρχεται από τη μητέρα, γιατί το σπέρμα του πατέρα δε δίνει το πατρικό ΜΤ-DNA στο ζυγωτό, το πρώτο κύτταρο της αρχής της ζωής μας.

Επομένως όλο το ΜΤ-DNA μου έρχεται από τη μητέρα μου Αλεξάνδρα, και όλο το ΜΤ-DNA της έρχεται από τη μητέρα της Κωνσταντίνα, και αυτής από τη μητέρα της· ώς το βάθος των αιώνων. Έτσι μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε το ΜΤ-DNA για να παρακολουθήσουμε και να ανασκευάσουμε τη μητρική γενεαλογία.

* Γιατί το ΜΤ-DNA, όπως κάθε DNA, μεταλλάσσεται από γενιά σε γενιά και έτσι μπορούμε να διαβάσουμε το είδος, τη θέση και την ποσότητα της ποικιλομορφίας του ΜΤ-DNA, ώστε να αναπαράγουμε το γενεαλογικό δένδρο των μητέρων του κάθε ανθρώπου.

* Επίσης, γνωρίζοντας το ποσό των μεταλλαγών σε ορισμένο χρόνο, μπορούμε πάνω κάτω να καθορίσουμε τον χρόνο των κλαδιών του γενεαλογικού αυτού δένδρου.

Το δικό μου ΜΤ-DNA, για παράδειγμα, έχει μια τέτοια ποικιλομορφία που κατατάσσεται στον κλάδο J2b ο οποίος φτάνει σε μια γυναίκα προ-προ-προ-...-γιαγιά μου που έζησε περίπου 13.500 χρόνια πριν. Δηλαδή περίπου 540 γενιές πίσω. Στη γιορτή της μητέρας θα ήθελα πολύ να ευχαριστήσω τη γυναίκα αυτή —ας την ονομάσω Αυγή— και όλες τις μετέπειτα 540 μητέρες.

• Πόσες από αυτές πέθαναν στη γέννα;
• Πόσες έζησαν πάνω από 30 χρόνια;
• Πόσες είχαν καθαρό νερό να πιουν;
• Πόσες πέθαναν από πείνα ή λοιμώξεις;
• Πόσες σκότωσαν για τα παιδιά τους;
• Πόσες έλιωσαν στη δουλειά;
• Πόσες δεν είδαν τα εγγόνια τους;
• Πόσες έμαθαν να διαβάζουν;
• Πόσες πίστευαν σε μύθους;
• Πόσες αγαπήθηκαν;

Ας αφήσουμε τους συναισθηματισμούς και ας ψάξουμε ακόμη πιο βαθιά στο μητρικό γενεαλογικό μου δένδρο. Tο κλαδί J2b έρχεται από το κλαδί J2 (υπολογίζεται ότι άρχισε πριν από 28.000 χρόνια και ήρθε στην Ευρώπη πριν από 10.000 χρόνια, με την ανάπτυξη της γεωργίας), και αυτό από το κλαδί J (34.000 χρόνια), και αυτό από το κλαδί R (57.000 χρόνια), και αυτό από το κλαδί N (59.000 χρόνια), και αυτό από το κλαδί L3 (65.000 χρόνια), και αυτό από το κλαδί Λ, του οποίου η αρχή υπολογίζεται περίπου πριν από 180.000 χρόνια στην Αφρική.

Το εγγονάκι μου δεν έχει ακόμη την αίσθηση των χιλιάδων χρόνων (⁠και επίσης δεν ξέρει πως οι λεπτομέρειες αυτού του εικονικού δένδρου μπορεί να αλλάξουν με τη συσσώρευση νέων δεδομένων). Όμως σε λίγα χρόνια θα καταλάβει τις βαθιές του ρίζες και θα αντιληφθεί πόσο κοντά χρονικά, σε σχέση με την ιστορία των μητέρων του, είναι το 1859 του Δαρβίνου, το 1623 του ηλιοκεντρικού του Γαλιλαίου, το 1450 της τυπογραφίας του Γουτεμβέργιου, το 441 π.Χ. της «Αντιγόνης» του Σοφοκλή, το 800 π.Χ. της «Οδύσσειας» του Ομήρου, το 1754 π.Χ. του κώδικα του Χαμουραμπί.

Και οι πατέρες;

Ο πατέρας μου Μανώλης, και ο πατέρας του Στυλιανός, και ο πατέρας του... ο πατέρας του... Ποιοι ήταν όλοι αυτοί στη σειρά των πατέρων;

Πάλι το γονιδίωμα, που είναι ένα πολύτιμο βιβλίο ιστορίας, γιατί συγκεντρώνει και καταγράφει μεταλλαγές, θα μας βοηθήσει και στην αναζήτηση της πατρικής γενεαλογίας.

Στο γονιδίωμά μου έχω ένα μικρό χρωμόσωμα που το ονομάζουμε Y. Το κείμενό του είναι 57 εκατομμύρια νουκλεοτίδια (γράμματα) και υπάρχει μόνο στα κύτταρα των ανδρών, άρα το κληρονομούμε από τον πατέρα μας. Δηλαδή το δικό μου Y χρωμόσωμα το πήρα από τον πατέρα μου Μανώλη, και αυτός το πήρε από τον πατέρα του Στυλιανό, και αυτός από τον πατέρα του· ώς το βάθος των αιώνων. Έτσι, αν διαβάσουμε τις μεταλλαγές στο Y χρωμόσωμα μπορούμε με την ίδια λογική που είπαμε παραπάνω να παρακολουθήσουμε και να ανασκευάσουμε την πατρική γενεαλογία.

Το δικό μου Y χρωμόσωμα, για παράδειγμα, με την ποικιλομορφία που έχει κατατάσσεται στον κλάδο E-V13, ο οποίος φτάνει σε έναν άνδρα προ-προ-προ-...-παππού μου που έζησε περίπου 11.000 χρόνια πριν (περίπου 440 γενιές πίσω). Στη γιορτή του πατέρα θα ήθελα πολύ να ευχαριστήσω τον άνδρα αυτόν —ας τον ονομάσω Πρωτέα— και όλους τους μετέπειτα 440 πατέρες.

• Πόσοι από αυτούς πέθαναν από εχθρική βία;
• Πόσοι κατασπαράχθηκαν από ζώα;
• Πόσοι άφησαν τα κόκαλά τους στην καλλιέργεια της γης;
• Πόσοι δεν άντεξαν το κρύο;
• Πόσοι ακρωτηριάστηκαν από ατυχήματα;
• Πόσοι δεν ξεπέρασαν τα 30 χρόνια;
• Πόσοι χάθηκαν στη θάλασσα;
• Πόσοι πολέμησαν μάταιους πολέμους;
• Πόσοι έζησαν σκλάβοι;
• Πόσοι απόλαυσαν τη σοφία των γηρατειών;

Το εγγονάκι μου, βέβαια, και πάλι δεν έχει τη συναίσθηση των χρόνων και δεν μπορεί να αντιληφθεί χρονικά τον εμφύλιο του 1946, τη χαμένη μάχη στον Σαγγάριο το 1922, την πτώση της Πόλης το 1453, την καταστροφή της Ιερουσαλήμ το 70, την πανωλεθρία των Αθηναίων στη Σικελία το 414 π.Χ., την πιθανή άλωση της Τροίας το 1200 π.Χ. Όλα αυτά δεν καλύπτουν παρά μόνο 3.000 χρόνια του πιο πρόσφατου πατρικού μου κλαδιού των 11.000 χρόνων.

Για να συμπληρώσουμε το γενεαλογικό δένδρο των πατέρων, το κλαδί E-V13 έρχεται από το κλαδί E-M78· υπολογίζεται ότι άρχισε πριν από 23.000 χρόνια από πατέρες που ήλθαν από την Αφρική και πέρασαν στην Ευρώπη τα τελευταία 5.000 χρόνια, αφού έζησαν στη Μέση Ανατολή πριν από 14.000 χρόνια. Αυτό ήρθε από το κλαδί E-M96 (73.000 χρόνια), και αυτό από το κλαδί DE-M145 (76.000 χρόνια), και αυτό από τον αρχέγονο κορμό Α που η αρχή του υπολογίζεται πριν από περίπου 270.000 χρόνια πάλι στην Αφρική.



Η μελέτη των γενεαλογικών δένδρων δείχνει την κοινή καταγωγή μας από την Αφρική, που είναι η κοιτίδα της ανθρωπότητας.

Μα περισσότερο από όλα, το αποκαλυπτικό και θαυμαστό αυτό βιβλίο της ιστορίας που λέγεται «ανθρώπινα γονιδιώματα» μάς αποκαλύπτει χωρίς αμφιβολία πως όλοι οι άνθρωποι στη Γη είμαστε μακρινοί συγγενείς! Και ότι οι διαφορές που μας χωρίζουν είναι περιβαλλοντικές ιδιαιτερότητες σαν τη γλώσσα, τις συνήθειες, τους κοινούς μύθους και την ιδιοκτησία της γης.

ΆνθρωποςΑπό τις εφημερίδες

ΠΗΓΗ: Η Καθημερινή (21.06.2020)
ΕΙΚΟΝΕΣ: datasciencecentral.com, gifer.com, asiatimes.com

Οι μηχανές μιλούν μαζί μας καθημερινά

Μπορούν να μεταφράζουν, να μετατρέπουν ομιλία σε κείμενο, να απαντούν σε ερωτήσεις και να μαθαίνουν όπως τα παιδιά

Της Τασούλας Καραϊσκάκη

Δημοσιογράφος

ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ – Φεβρουάριος 2020

Δεν το αντιλαμβανόμαστε, αλλά βρισκόμαστε καθημερινά σε σχεδόν συνεχή επικοινωνία με κάποια ρομποτική μηχανή:

• όταν τηλεφωνούμε σε τράπεζα·
• όταν αναζητούμε πληροφορίες στο διαδίκτυο·
• όταν γράφουμε ένα μήνυμα και το κείμενο διορθώνεται αυτόματα·
• όταν ακούμε τις φωνητικές οδηγίες από το σύστημα πλοήγησης του αυτοκινήτου·
• όταν μεταφράζουμε αυτόματα ένα κείμενο στο Google·
• όταν απολαμβάνουμε τη μηχανική διερμηνεία της συζήτησής μας με ετερόγλωσσο συνομιλητή μέσω Skype·
• όταν γράφουμε χειρόγραφα στην οθόνη του κινητού και λαμβάνουμε δακτυλογραφημένο κείμενο·
• όταν στοχεύουμε με την κάμερα του κινητού μια αλλόγλωσση πινακίδα και έχουμε άμεσα την ίδια πινακίδα γραμμένη στα ελληνικά...

Πίσω από αυτές τις υπηρεσίες κρύβονται εξαιρετικά πολύπλοκες τεχνολογίες, τις οποίες έχουν αναπτύξει ερευνητές τόσο στο εξωτερικό όσο και στη χώρα μας —από πολύ νωρίς μάλιστα. Το πρώτο ελληνικό εκκολαπτήριο γλωσσικών τεχνολογιών, το Ινστιτούτο Επεξεργασίας Λόγου (ΙΕΛ) του Ερευνητικού Κέντρου «Αθηνά», μετράει τρεις δεκαετίες ζωής και αναρίθμητα επιτεύγματα.

Ισχυροί αλγόριθμοι, μεγάλα δεδομένα και εύρωστα συστήματα επεξεργασίας φωνής συνεργάζονται για την παραγωγή φυσικής ανθρώπινης φωνής από ρομπότ

Ο διευθυντής του ινστιτούτου Βασίλης Κατσούρος, αφού μας εξηγεί πώς μπορεί κάποιος να χρησιμοποιήσει το κινητό του για αυτόματη απομαγνητοφώνηση μιας συνέντευξης (ήταν εντυπωσιακή η άμεση μετατροπή της φωνής σε κείμενο επί της οθόνης του κινητού), πιάνει το νήμα της αποκωδικοποίησης των τεχνολογικών θαυμάτων του ινστιτούτου από την αρχή.

«Ας δούμε πώς λειτουργεί ένας φωνητικός βοηθός, στον οποίο δίνουμε μια εντολή ή από τον οποίο ζητάμε μια πληροφορία. Η μηχανή ακούει τη φωνή, τη μετατρέπει σε κείμενο, ανασύρει από μια αξιόπιστη βάση δεδομένων (συνήθως τη Wikipedia) την απάντηση, συνθέτει ένα κείμενο και το μετατρέπει σε φωνή. Όλος αυτός ο κύκλος περιλαμβάνει τεχνολογίες πάνω στις οποίες εργάζεται το ινστιτούτο.

»Με τον ίδιο τρόπο γίνεται και η αυτόματη διερμηνεία. Θέλεις να επικοινωνήσεις με έναν Σλοβένο συνεργάτη σου; Μιλάς στη γλώσσα σου, η μηχανή μετατρέπει τη φωνή σε κείμενο, το μεταφράζει στα σλοβενικά και μετατρέπει το κείμενο σε φωνή στην άλλη άκρη της γραμμής».

«Ζούμε σε μια ευτυχή συγκυρία, διαθέτουμε μεγάλη υπολογιστική ισχύ, ισχυρούς αλγορίθμους, πλούτο αξιόπιστων πηγών δεδομένων και γνώσης. Οι μηχανές μαθαίνουν γρήγορα από τα δεδομένα (γι’ αυτό γίνεται προσπάθεια για ανοικτά δεδομένα), από την ποσότητα αλλά και την ποιότητα της γνώσης με την οποία τις τροφοδοτούμε», λέει ο κ. Κατσούρος.

Ο κ. Στέλιος Πιπερίδης, πρόεδρος του Επιστημονικού Συμβουλίου του ΙΕΛ, ξεκαθαρίζει: «Για όλες τις τεχνολογίες σήμερα ισχύει το “garbage in, garbage out”: Αν τροφοδοτήσεις τη μηχανή με σκουπίδια, θα πάρεις ως αποτέλεσμα σκουπίδια. Οι μηχανές εκπαιδεύονται όπως και τα παιδιά μας».

«Στόχος είναι η ανθρώπινη επικοινωνία με τη βοήθεια των μηχανών. Εργαζόμαστε, για παράδειγμα, πάνω σε τεχνολογίες μετάφρασης της ελληνικής νοηματικής γλώσσας. Θα βιντεοσκοπείς με την κάμερα του κινητού τον άνθρωπο που μιλάει στη νοηματική και θα λαμβάνεις σε πραγματικό χρόνο σε κείμενο το περιεχόμενο των λεγομένων του. Αντίστροφα, θα μιλάς στο κινητό και ένα άβαταρ θα μετατρέπει την ομιλία σου σε νοηματική», τονίζει ο κ. Κατσούρος.

Η τεχνολογία την οποία τελειοποιούν αυτή τη στιγμή στο ινστιτούτο επιτρέπει, όπως σημειώνουν οι κ. Κατσούρος και Πιπερίδης, η μηχανή να μπορεί να κατανοεί όχι μόνο φωνή αλλά και τα παραγλωσσικά στοιχεία, όπως οι δισταγμοί, οι εμφάσεις, τα «εεε», τα «χμμμ», το κούνημα του κεφαλιού, το χαμόγελο, οι κινήσεις των χεριών.

«Η μηχανή θα αναλύει όχι μόνο τη γλώσσα, αλλά και τη χροιά της φωνής, τις εκφράσεις, τις διαθέσεις, τα συναισθήματα», εξηγεί ο κ. Κατσούρος. «Θα πρέπει π.χ. το bot στο τηλεφωνικό κέντρο μιας τράπεζας να αναγνωρίζει τις αντιδράσεις του πελάτη και να τον εξυπηρετεί πριν εκείνος χάσει την υπομονή του», συμπληρώνει ο κ. Πιπερίδης.

Η ομάδα ερευνητών του ΙΕΛ, που παράγει από τις πλέον πρωτοποριακές γλωσσικές καινοτομίες στον κόσμο

Παράλληλα, οι ερευνητές του ΙΕΛ διερευνούν το πώς μια μηχανή μπορεί αυτόματα να καταλάβει τι κατανόησε ένας άνθρωπος διαβάζοντας ένα κείμενο.

«Με τεχνολογίες καταγραφής της οφθαλμοκίνησης κατά την ανάγνωση, αναλύοντας τις στάσεις του ματιού πάνω σε λέξεις και φράσεις, και ταυτόχρονα τις απαντήσεις που έχουν δώσει παιδιά, ανιχνεύεται ο βαθμός κατανόησης του κειμένου. Επίσης, μπορεί να αξιολογηθεί η ορθότητα μιας απάντησης και εν γένει η παραγωγή γραπτού λόγου από μαθητές», λέει ο κ. Κατσούρος.

«Με την τεχνολογία καταγραφής της οφθαλμοκίνησης θα μπορούσε, επίσης, να γίνει αξιολόγηση διδακτικών βιβλίων και να εντοπιστούν δυσνόητα σημεία», προσθέτει ο κ. Πιπερίδης.

Ινστιτούτο Επεξεργασίας του Λόγου (ΙΕΛ / Ε.Κ.«Αθηνά»)

Η τέταρτη βιομηχανική επανάσταση είναι εδώ 1. Τρισδιάστατη επανάσταση στην ιατρική 2. Τεχνητή νοημοσύνη 3. Οι μηχανές μιλούν μαζί μας καθημερινά

Από τις εφημερίδεςΠροτείνουμε

ΠΗΓΗ: Η Καθημερινή (22.02.2020)

Ώρα Ελευθερίας

Περιοδική έκθεση όπου παρουσιάζονται τα ρολόγια τσέπης των Αγωνιστών του ’21

ΕΙΔΗΣΕΙΣ

Φεβρουάριος 2020

Από τις 16 Φεβρουαρίου παρουσιάζεται στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο μια ιδιαίτερη συλλογή: τα προσωπικά ρολόγια των Αγωνιστών του 1821 και των πρωτεργατών του νεοσύστατου ελληνικού κράτους.

Φορεμένα από τους ίδιους πριν, κατά και μετά τον Αγώνα της Ανεξαρτησίας, μέτρησαν λεπτό προς λεπτό τις καθημερινές αγωνίες και τους κινδύνους που έζησαν κατά τη διάρκειά του και σήμαναν την ώρα της ελευθερίας, αλλά και της ευθύνης, για τη δημιουργία του νέου ελληνικού κράτους.

Ρολόι τσέπης του Κανέλλου Δεληγιάννη

Όλα τα ρολόγια προέρχονται από τις δωρεές που έκαναν οι οικογένειες των Αγωνιστών, κρατικοί φορείς και ιδρύματα στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ού αιώνα. Κατασκευασμένα από τους γνωστότερους αγγλικούς, γαλλικούς και ελβετικούς οίκους που εισήγαγαν ρολόγια στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, ξεδιπλώνουν μπροστά στα μάτια μας, εκτός από την τεχνογνωσία της εποχής τους, τις εμπορικές σχέσεις μεταξύ της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και των δυτικών οίκων ωρολογοποιίας.

Αποτελούν μάρτυρες της σταθερής διείσδυσης του δυτικού τρόπου μετρήματος του χρόνου στην οθωμανική κοινωνία κατά τον 18ο αιώνα και αφηγούνται πώς διαχειρίστηκαν οι Αγωνιστές τον χρόνο στον προσωπικό και δημόσιο βίο τους.

Το ρολόι τσέπης που φορούσε ο Μάρκος Μπότσαρης ήταν κατασκευασμένο από τον Άγγλο ωρολογοποιό Τζορτζ Πράιορ, ο οποίος προμήθευε την οθωμανική αγορά και εν γένει τον ισλαμικό κόσμο, ενώ ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης είχε στην κατοχή του ένα ρολόι τσέπης από τον ελβετικό οίκο Du Bois & fils, που δραστηριοποιείται έως σήμερα.

Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης είχε το πλέον περίτεχνο ρολόι, με σφραγιδόλιθους και κουρδιστήρι, δώρο του Καποδίστρια ως ένδειξη τιμής. Είχε παραγγελθεί στην Ελβετία και στο χρυσό καπάκι του φέρει το έμβλημα της ελληνικής πολιτείας, τον αναγεννώμενο φοίνικα, πάνω από το έτος 1821. Πάνω από τον φοίνικα υπάρχει σταυρός και αριστερά οι ακτίνες ανατέλλοντος ηλίου.

Το ελβετικό ρολόι του ίδιου του Ιωάννη Καποδίστρια είναι κατασκευή του περιώνυμου ελβετικού οίκου Bautte & Moynier που είχε έδρα τη Γενεύη και υποκαταστήματα στη Φλωρεντία και στο Παρίσι. Ο οίκος Bautte είχε επίσης πλούσιους πελάτες στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, στην Ινδία και στην Κίνα.

Στην έκθεση, που θα διαρκέσει έως τις 31 Αυγούστου, εκτίθενται συνολικά τα ρολόγια των Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, Μάρκου Μπότσαρη, Κανέλλου Δεληγιάννη, Σπύρου Μήλιου, Γεωργίου Δαγκλή, Γιάννη Μακρυγιάννη, Γεωργίου Αινιάνα, Καλλίνικου Καστόρχη, Θεόκλητου Φαρμακίδη, Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου, Ιωάννη Καρατζά, Λάζαρου Κουντουριώτη, Ανδρέα Μιαούλη, Ανδρέα Χατζηαναργύρου και Ιωάννη Καποδίστρια.

01. Παλαιά Βουλή & Εθνικό Ιστορικό Μουσείο
02. Ώρα Ελευθερίας

1821Ειδήσεις

ΠΗΓΕΣ: nhmuseum.gr, kathimerini.gr
ΕΙΚΟΝΕΣ: nhmuseum.gr (1), kathimerini.gr (2), menandros.gr (3,5), mononews.gr (4,6,8), archaiologia.gr (7)