Οι χρόνοι των ρημάτων είναι οκτώ και βρίσκονται σε οριστική έγκλιση. Αυτό σημαίνει ότι δε φανερώνουν μόνο πότε γίνεται αυτό που σημαίνει το ρήμα, αλλά και πώς το δηλώνουμε.
1 Ως προς τη χρονική βαθμίδα (το «πότε») οι χρόνοι διακρίνονται σε παροντικούς, παρελθοντικούς και μελλοντικούς.
Οι παροντικοί αναφέρονται στο παρόν, οι παρελθοντικοί στο παρελθόν και οι μελλοντικοί στο μέλλον.
Ανάλογα με τον αριθμό των λέξεων που χρειάζονται για τον σχηματισμό τους, οι χρόνοι διακρίνονται και σε άλλες δύο ομάδες, τους μονολεκτικούς και τους περιφραστικούς.
Οι μονολεκτικοί αποτελούνται από μία λέξη και οι περιφραστικοί από δύο ή τρεις.
Οι χρόνοι των ρημάτων σχηματίζονται από το θέμα τους (ενεστωτικό ή αοριστικό) και μια σειρά από καταλήξεις για κάθε πρόσωπο και αριθμό.
* Αν βέβαια είναι περιφραστικοί, χρειάζονται και το μόριο «θα» ή το βοηθητικό ρήμα «έχω» σε κάποιον χρόνο του.
Ευτυχώς για μας, οι καταλήξεις των περισσότερων χρόνων είναι παρόμοιες σε κάθε συζυγία ή τάξη συζυγίας.
Αυτό μπορείτε να το παρατηρήσετε εύκολα στους πίνακες που ακολουθούν. Οι «μπλε» χρόνοι, αντίθετα από τους «κόκκινους», έχουν παρόμοιες καταλήξεις σε κάθε συζυγία:
Ο ενεστώτας φανερώνει πως αυτό που σημαίνει το ρήμα γίνεται τώρα (τη στιγμή που μιλάμε) ή συμβαίνει γενικώς στο παρόν με τρόπο συνεχή ή επαναλαμβανόμενο:
Κάντε λίγη ησυχία, διαβάζω το βιβλίο μου.
Αυτόν τον καιρό διαβάζω ένα πολύ ωραίο βιβλίο.
Σχηματισμός
Ο ενεστώτας σχηματίζεται από το ενεστωτικό θέμα και έχει διαφορετικές καταλήξεις σε κάθε συζυγία και τάξη συζυγίας:
Ειδικές περιπτώσεις
Μερικά ρήματα κλίνονται λίγο διαφορετικά ή σχηματίζονται με άλλες καταλήξεις:
Ο αόριστος φανερώνει πως αυτό που σημαίνει το ρήμα έγινε στο παρελθόν:
Διάβασα ένα πολύ ωραίο βιβλίο.
Ο παρατατικός φανερώνει πως αυτό που σημαίνει το ρήμα δεν έγινε απλά στο παρελθόν (όπως στον αόριστο), αλλά και ότι γινόταν με τρόπο συνεχή ή επαναλαμβανόμενο:
Το διάβαζα κάθε βράδυ πριν κοιμηθώ.
Σχηματισμός
1 Ο αόριστος σχηματίζεται από το αοριστικό θέμα και έχει παρόμοιες καταλήξεις σε κάθε συζυγία:
2 Ο παρατατικός σχηματίζεται από το ενεστωτικό θέμα και έχει διαφορετικές καταλήξεις σε κάθε συζυγία και τάξη συζυγίας:
Αύξηση
Κάποιες φορές οι δισύλλαβοι τύποι του αορίστου και του παρατατικού παίρνουν σε κάποια πρόσωπα μια επιπλέον συλλαβή πριν το θέμα τους, την αύξηση:
Ο απλός μέλλοντας φανερώνει πως αυτό που σημαίνει το ρήμα θα γίνει στο μέλλον:
Ωραίο βιβλίο! Θα το διαβάσω.
Ο συνεχής μέλλοντας φανερώνει πως αυτό που σημαίνει το ρήμα δε θα γίνει απλά στο μέλλον (όπως στον απλό μέλλοντα), αλλά και ότι θα γίνεται με τρόπο συνεχή ή επαναλαμβανόμενο:
Θα το διαβάζω κάθε μέρα πριν κοιμηθώ.
Σχηματισμός
1 Ο απλός μέλλοντας σχηματίζεται με το μόριο «θα» και το αοριστικό θέμα. Έχει παρόμοιες καταλήξεις σε κάθε συζυγία:
2 Ο συνεχής μέλλοντας σχηματίζεται με το μόριο «θα» και τον ενεστώτα, οπότε έχει διαφορετικές καταλήξεις σε κάθε συζυγία και τάξη συζυγίας:
Οι συντελεσμένοι χρόνοι (παρακείμενος, υπερσυντέλικος, συντελεσμένος μέλλοντας) δηλώνουν ότι αυτό που σημαίνει το ρήμα έχει ολοκληρωθεί.
Ο παρακείμενος φανερώνει κάτι που έγινε στο παρελθόν και έχει τελειώσει την ώρα που μιλάμε:
Το έχω διαβάσει αυτό το βιβλίο.
Ο υπερσυντέλικος φανερώνει κάτι που είχε τελειώσει στο παρελθόν πριν αρχίσει κάτι άλλο:
Το είχα διαβάσει πριν το καλοκαίρι.
Ο συντελεσμένος μέλλοντας φανερώνει κάτι που θα έχει τελειώσει στο μέλλον πριν αρχίσει κάτι άλλο:
Μέχρι αύριο θα έχω διαβάσει και αυτό που μου χάρισες.
Σχηματισμός
1 Ο παρακείμενος σχηματίζεται με τον ενεστώτα του βοηθητικού ρήματος «έχω», το αοριστικό θέμα και την άκλιτη κατάληξη «-ει» ή «-εί» (ανάλογα με τη φωνή του ρήματος).
Οι άκλιτες καταλήξεις είναι παρόμοιες σε κάθε συζυγία:
2 Ο υπερσυντέλικος σχηματίζεται όπως ο παρακείμενος, μόνο που χρησιμοποιούμε τον παρατατικό τού «έχω»:
3 Ο συντελεσμένος μέλλοντας σχηματίζεται επίσης όπως ο παρακείμενος, μόνο που χρησιμοποιούμε τον μέλλοντα του «έχω»:
ΕΙΚΟΝΕΣ: podilato98.blogspot.com (το φόντο από wallpaperflare.com)