Ήταν ένα ηλιόλουστο πρωί και ο Μήτσος κοιμόταν. Ξάφνου ξύπνησε και είδε όλα τα παιδάκια να τον κοιτάζουν. Απορημένος κοίταξε τον εαυτό του.
— Αμάν! Πάλι Καραγκιόζη με έκαναν, είπε ο Μήτσος γεμάτος νεύρα.
Ήταν που ήταν εκνευρισμένος έγινε ακόμα χειρότερα μόλις είδε ένα παιδάκι να πλησιάζει με χριστουγεννιάτικες μπάλες (για να τον στολίσει).
— Ρε φίλε! Δε σου φτάνουν τα ρεζιλίκια μου;
Το παιδάκι άρχισε να στολίζει τον Μήτσο.
— Ομορφάντρα μου!
— Άσε με να χαρείς! Δε θα πάω και στα καλλιστεία!
Όμως... κάτι σκέφτηκε ο Μήτσος.
— Είναι Χριστούγεννα, σκέφτηκε με ενθουσιασμό. Τα παιδιά με ντύνουν γιατί με νοιάζονται. Θέλουν να με ντύσουν για να μη με αφήσουν παραπονεμένο. Είμαι η χαρά των παιδιών αυτής της τάξης.
Και σκέφτοντας σκεπτόμενος αυτά τα πράγματα πήρε τα πάνω του.
Περίμενε, και περίμενε, μέχρι που πλησίασαν δύο παιδιά και τον θαύμαζαν.
Η ένταση των σεισμών μετριέται με την κλίμακα Μερκάλι. Πήρε το όνομά της από τον Τζουζέπε Μερκάλι, τον Ιταλό ηφαιστειολόγο που την επινόησε.
Η κλίμακα Μερκάλι δε μετράει την ενέργεια που απελευθερώνεται από τους σεισμούς, όπως η κλίμακα Ρίχτερ, αλλά ασχολείται με τις επιπτώσεις τους σε συγκεκριμένες περιοχές. Αυτό σημαίνει ότι ενδείκνυται για τη μέτρηση σεισμών σε πυκνοκατοικημένες περιοχές, ενώ δεν είναι αποτελεσματική στις αραιοκατοικημένες ή ακατοίκητες.
Οι σεισμοί της κλίμακας Μερκάλι
I. Μη αισθητός. Καταγράφεται μόνο από σεισμογράφους.
II. Ελάχιστα αισθητός. Αισθητός από μερικούς ανθρώπους που βρίσκονται σε ανάπαυση στους ψηλότερους ορόφους κτιρίων.
III. Ασθενής. Αισθητές δονήσεις μέσα στα σπίτια, σαν να περνάει έξω ελαφρύ φορτηγό. Μπορεί να μην αναγνωριστεί ως σεισμός.
IV. Μέτριος. Αισθητές δονήσεις μέσα στα σπίτια, σαν να περνάει έξω βαρύ φορτηγό. Λιγότερο αισθητός στην ύπαιθρο. Τίθενται σε κίνηση κρεμασμένα αντικείμενα, τζάμια τρίζουν, κρότοι πιάτων και παραθύρων, χτύπος στις πόρτες. Σταματημένα αυτοκίνητα κλυδωνίζονται. Τη νύχτα μερικοί ξυπνούν.
V. Σχετικά ισχυρός. Αισθητές δονήσεις μέσα στα σπίτια, σαν να περνάει έξω τρένο. Ενδεχομένως μη αισθητός στην ύπαιθρο υπό ορισμένες συνθήκες. Αιώρηση κρεμασμένων αντικειμένων, ανατροπή μικρών αντικειμένων, σπάσιμο πιάτων. Ανοιχτές πόρτες ταλαντεύονται, υγρά από δοχεία χύνονται. Τη νύχτα όλοι ξυπνούν.
VI. Ισχυρός. Αισθητός από όλους. Μετακίνηση ή ανατροπή μεγάλων αντικειμένων και επίπλων. Τζάμια σπάνε, βλάβες σε σοβάδες, κεραμίδια, καπνοδόχους. Πολλοί τρομοκρατούνται και τρέχουν έξω από τα κτίρια. Οι άνθρωποι περπατούν με αστάθεια, μικρές καμπάνες ηχούν. Ζημιές λίγες και ελαφρές.
VII. Πολύ ισχυρός. Δύσκολη η όρθια στάση, πτώση κεραμιδιών και καπνοδόχων. Στις συνηθισμένες κατασκευές ρηγματώνονται σοβάδες και τοιχοποιία. Στις κακές κατασκευές πέφτουν σοβάδες, αποκολλώνται τούβλα και πέτρες. Αισθητός από οδηγούς αυτοκινήτων. Μεγάλες καμπάνες ηχούν, κυματισμός στις λίμνες, θόλωμα νερού από λάσπη.
VIII. Καταστροφικός. Αρκετές ζημιές και μερική κατάρρευση στις συνηθισμένες κατασκευές. Μέτριες ζημιές στην τοιχοποιία των καλών κατασκευών. Επηρεάζεται η οδήγηση των αυτοκινήτων. Κλαδιά σπάνε από τα δένδρα, αλλαγές στη ροή και στη θερμοκρασία του νερού σε πηγές και σε πηγάδια.
IX. Πολύ καταστροφικός. Γενικός πανικός. Σοβαρές βλάβες στην τοιχοποιία των καλών κατασκευών. Γενική καταστροφή στις κακές κατασκευές. Μικρού μεγέθους κτίρια αποσπώνται από τα θεμέλια, εμφανίζονται ρωγμές στο έδαφος, υπόγειοι αγωγοί σπάνε. Σε περιοχές με υπόγεια ύδατα αναβλύζει από το έδαφος λεπτή άμμος, ιλύς και νερό.
X. Εξαιρετικά καταστροφικός. Σχεδόν όλες οι κατασκευές τοιχοποιίας καταρρέουν. Τα περισσότερα κτίρια καταστρέφονται. Πτώση μερικών ανθεκτικών ξύλινων κτιρίων και γεφυρών. Σοβαρές ζημιές σε οδικό δίκτυο και σε φράγματα, υδροφράκτες, αναχώματα. Μεγάλες κατολισθήσεις. Οι σιδηροτροχιές κάμπτονται ελαφρά.
XI. Ασύλληπτα καταστροφικός. Ελάχιστα κτίρια μένουν όρθια. Καταστροφή οδικού δικτύου, πτώση γεφυρών και ανισόπεδων κόμβων. Υπόγειοι αγωγοί και γραμμές μεταφοράς ενέργειας καταστρέφονται εντελώς. Οι σιδηροτροχιές κάμπτονται έντονα ή σπάνε. Πολυάριθμες κατολισθήσεις, ρήγματα και παραμορφώσεις του εδάφους.
XII. Ολική καταστροφή. Κατάρρευση όλων των κτιρίων. Τεράστιες παραμορφώσεις στον φλοιό της Γης. Μετακινούνται μεγάλες ποσότητες βράχων, αλλάζει η ροή ποταμών, δημιουργούνται νέοι καταρράκτες. Αλλαγές στο ανάγλυφο του εδάφους και στη γραμμή του ορίζοντα.
Η ελληνική γλώσσα έχει πολύ μεγάλη ιστορία. Στο πέρασμα των αιώνων κάποιες λέξεις της έμειναν ίδιες και κάποιες άλλες άλλαξαν λίγο στη μορφή.
Λέξεις που έμειναν ίδιες:
άμμος, άνθρωπος, επειδή, έχω
ήλιος, καθαρός, μανδύας
υγιής, υπέρ, ύπνος, φως
Λέξεις που άλλαξαν:
αέρας (από αήρ), Ελλάδα (Ελλάς)
ήρωας (ήρως), λίγο (ολίγον)
πόλη (πόλις), ράβω (ράπτω)
φύλακας (φύλαξ), χάμω (χαμαί)
Ωστόσο υπάρχουν και λέξεις που δεν κατάφεραν να επιβιώσουν αυτούσιες στον λόγο μας (ορώ = βλέπω), ωστόσο επιβιώνουν μέσα από τα παράγωγα ή τα σύνθετα που χρησιμοποιούμε (όρα-ση, ορα-τός).
Ας γνωρίσουμε μερικές από αυτές, για να κατανοήσουμε περισσότερο τη γλώσσα μας και να απολαύσουμε το όμορφο «ταξίδι» που μπορεί να μας προσφέρει.
Με τελεία διακρίνονται οι παράγωγες και σύνθετες λέξεις που σχηματίζουν. Τα πρώτα συνθετικά, μάλιστα, σημειώνονται με κόκκινο χρώμα.
Υπάρχουν κάποια συνώνυμα που παρουσιάζουν μεγάλο ενδιαφέρον. Η μία λέξη είναι συνηθισμένη (άλογο), ενώ η άλλη πιο σπάνια (ίππος).
Σε κάποιες περιπτώσεις η δεύτερη είναι πιο επίσημη (το βουνό – το όρος) ή τελείως άγνωστη, αφού χάθηκε στο πέρασμα των αιώνων (το χέρι – η χειρ).
Όμως η γλώσσα μας, όπως κάθε γλώσσα άλλωστε, είναι δυνατή. Οι λέξεις αυτές εξακολουθούν να βρίσκονται στην ομιλία μας είτε με τα παράγωγά τους (χειρ → χειρίζομαι) είτε με τα σύνθετα που σχηματίζουν (βίος → σωσί-βιο).
Η μελέτη τους μας βοηθά να κατανοούμε καλύτερα τις λέξεις που χρησιμοποιούμε, να αποκτούμε πιο πλούσιο λεξιλόγιο, αλλά και να γινόμαστε καλύτεροι στην ορθογραφία (ήμισυς → ημί-θεος, ημί-χρονο).
Ας δούμε μερικές από αυτές παρακάτω. Αν πατήσετε πάνω τους, θα δείτε και παραδείγματα με τις παράγωγες και σύνθετες λέξεις που σχηματίζουν.
* Τα πρώτα συνθετικά, μάλιστα, σημειώνονται με κόκκινο χρώμα.
ΕΙΚΟΝΕΣ: jpl.nasa.gov, oasp.gr, podilato98.blogspot.com