Οι ευκαιρίες και οι προκλήσεις της νέας εποχής αυτοματισμού
Του Νίκου Ευσταθίου
Δημοσιογράφος
ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ – Ιούλιος 2018
Εφευρέσεις που πριν από μια δεκαετία θα θύμιζαν τραβηγμένα σενάρια επιστημονικής φαντασίας είναι πλέον πραγματικότητα και αυξάνονται με ραγδαίο, αχαλίνωτο ρυθμό:
Ρομπότ με εξυπνάδα που ανταγωνίζεται τον ανθρώπινο νου.
Αυτόνομα αυτοκίνητα που μας μεταφέρουν χωρίς οδηγούς.
Νευροτεχνολογικές βελτιώσεις στον εγκέφαλο, γενετικές επεξεργασίες, τρισδιάστατες εκτυπώσεις του ανθρώπινου μυός...
Σηματοδοτούν αδιαμφισβήτητα την έναρξη της τέταρτης βιομηχανικής επανάστασης, η οποία χαρακτηρίζεται από πρωτόγνωρη συγχώνευση του φυσικού, του βιολογικού και του ψηφιακού κόσμου.
Κανείς δεν μπορεί να προσδιορίσει επακριβώς τι αναγγέλλει την έλευση μιας βιομηχανικής επανάστασης, αλλά οι τρεις προηγούμενες μπορούν να μας δώσουν μια εικόνα για το εύρος της μεταμόρφωσης που επιφέρουν:
1 Η πρώτη, στα τέλη του 18ου αιώνα, αντικατέστησε πλήρως τον ανθρώπινο μυ, αξιοποιώντας την ισχύ του νερού και του ατμού και μηχανοποιώντας τη διαδικασία της παραγωγής.
2 Η δεύτερη, από τα τέλη του 19ου αιώνα, βασίστηκε στην ηλεκτρική ενέργεια και με μια σειρά ευφάνταστων εφευρέσεων (μηχανή εσωτερικής καύσης, αεροπλάνο, κινούμενες εικόνες κ.ά.) μεταμόρφωσε κάθε φάσμα της ανθρώπινης ύπαρξης, από τις μεταφορές μέχρι τη διασκέδαση.
3 Η τρίτη ήρθε στο τέλος της δεκαετίας του ’60 με την ψηφιακή τεχνολογία, τους υπολογιστές και τη διάδοση του διαδικτύου. Τις επιδράσεις της αδυνατούμε να τις αξιολογήσουμε ακόμη και σήμερα.
Η ιδιαιτερότητα της τέταρτης βιομηχανικής επανάστασης είναι πως δεν προκύπτει από την εφεύρεση ενός νέου κόσμου, αλλά από τη δυνατότητα να ξεπεραστούν τα όρια των προηγούμενων.
Οι επιπτώσεις από το πάντρεμα των αναδυόμενων τεχνολογιών είναι πλέον πιο σημαντικές και συναρπαστικές από τις ίδιες τις τεχνολογίες:
Η τρισδιάστατη εκτύπωση συγχωνεύεται με την ικανότητά μας να επεξεργαστούμε πλέον βασικά δομικά στοιχεία της ζωής, γεννώντας ένα νέο τοπίο για τη μεταμόσχευση οργάνων.
Τεχνολογίες όπως το blockchain, οι αυτόματοι προσωπικοί βοηθοί και τα «έξυπνα υλικά» θολώνουν τα όρια μεταξύ του ψηφιακού και του φυσικού κόσμου.
Οι τραπεζικοί βοηθοί μας και οι ιατρικοί σύμβουλοί μας βρίσκονται πλέον τυλιγμένοι στον καρπό μας ή στην τσέπη του παντελονιού μας.
Συνδυαστική και απρόβλεπτη
Ακριβώς επειδή η τέταρτη βιομηχανική επανάσταση είναι συνδυαστική, είναι ταυτόχρονα και η πιο απρόβλεπτη. Αν οι προηγούμενες έσπασαν τους περιορισμούς που έθετε το σώμα του ανθρώπου, η τέταρτη έρχεται να αντικαταστήσει τις ισχυρότερες ικανότητες του ανθρώπινου νου: τη δημιουργικότητα, την ευρηματικότητα, ακόμη και τη φαντασία.
Πριν από δύο χρόνια, για παράδειγμα, ένα μυθιστόρημα γραμμένο εξ ολοκλήρου από ένα ιαπωνικό λογισμικό τεχνητής νοημοσύνης παραλίγο να κερδίσει ένα κρατικό λογοτεχνικό βραβείο.
Συλλογή προσωπικών πληροφοριών
Το παράδοξο της τέταρτης βιομηχανικής επανάστασης είναι πως ένας θαυμαστός, καινούργιος κόσμος με απεριόριστες δυνατότητες γεννιέται από κάτι εγγενώς στεγνό και απρόσωπο: τις τεράστιες βάσεις δεδομένων.
Ατέλειωτες λίστες στοιχείων και αριθμών βοηθούν λογισμικά με πρωτοφανείς ταχύτητες επεξεργασίας να ανακαλύψουν νέα φάρμακα, να προβλέψουν τις καταναλωτικές προτιμήσεις μας, να μας προτείνουν τη μουσική που μας αρέσει.
Φυσικά υπάρχει και ένα τίμημα, που έχει ήδη προκαλέσει τις πρώτες αντιδράσεις: η καινοτομία βασίζεται στην αχαλίνωτη συλλογή πληροφοριών, καθώς κάθε πράξη μας, προτίμηση ή ακόμη και βιολογική αλλαγή μπορεί πλέον να καταγράφεται.
Κίνδυνος ανισοτήτων
Το πραγματικό στοίχημα όμως βρίσκεται αλλού. Το ανακοίνωσε άλλωστε προ μερικών μηνών ο πρόεδρος της Παγκόσμιας Τράπεζας: 150 εκατομμύρια άνθρωποι θα χάσουν τη δουλειά τους μέχρι το 2022, ενώ 300 εκατ. νεοεισερχόμενοι δε θα βρίσκουν εργασία.
Οι έξυπνες εφευρέσεις, που βελτιώνουν αναμφίβολα τη ζωή μας, αντικαθιστούν πλέον επαγγέλματα που καμία άλλη βιομηχανική επανάσταση δεν είχε πλησιάσει.
Οι τεχνολογικοί οπτιμιστές καθησυχάζουν την κοινωνία και μιλούν για ένα μέλλον όπου η διά βίου εκπαίδευση θα λύνει τα προβλήματα της τεχνολογικής ανεργίας.
Στην αντίπερα όχθη, δεκάδες οικονομολόγοι φοβούνται πως η τέταρτη βιομηχανική επανάσταση θα ανοίξει την ψαλίδα της ανισότητας περισσότερο από ποτέ.
Δείτε στη συνέχεια
Από τις εφημερίδεςΑφιερώματαΤεχνολογία
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου