Η υπεριώδης ακτινοβολία του ήλιου αποτελεί την κύρια αιτία για τον καρκίνο του δέρματος αλλά και την καλύτερη φυσική πηγή της βιταμίνης D. Το μαύρισμα, η αντίδραση του δέρματός μας στην ηλιακή ακτινοβολία, δεν προσφέρει πια ικανοποιητική προστασία.
Πώς ωφελεί ο ήλιος
Η φυσιολογική έκθεση στον ήλιο είναι αναγκαία και πολύτιμη. Με τη βοήθειά του:
1 Διεγείρεται η παραγωγή βιταμίνης D, μιας βιταμίνης που παίζει σπουδαίο ρόλο στην ανάπτυξη των παιδιών. Η βιταμίνη αυτή βρίσκεται σε μικρό ποσοστό στα τρόφιμα και κατά κύριο λόγο δημιουργείται στο δέρμα όταν εκτίθεται στην υπεριώδη ηλιακή ακτινοβολία.
Ανάμεσα σε άλλα ρυθμίζει το ανοσοποιητικό μας σύστημα, κρατά την καρδιά και τα κόκαλα γερά και υγιή, ενώ μπορεί να βοηθήσει στη διατήρηση υγιούς βάρους και στην πρόληψη ορισμένων μορφών καρκίνου.
2 Μειώνεται η ευπάθεια σε διάφορες μυκητιάσεις και μικροβιακές μολύνσεις του δέρματος. Βελτιώνεται η ψωρίαση και η φυματίωση των αδένων και των οστών. Επηρεάζεται θετικά το αυτόνομο νευρικό μας σύστημα, καθώς ενεργοποιούνται βιταμίνες, ορμόνες και ένζυμα. Ενισχύεται ο σχηματισμός της αιμοσφαιρίνης και ελαττώνεται η πίεση του αίματος.
3 Παράγεται μελανίνη για να «μαυρίσουμε» και να προστατευτούμε από τα ηλιακά εγκαύματα. Η μελανίνη είναι μια χρωστική ουσία του δέρματος, αποτελεί το φυσικό μας «αντηλιακό» και παράγεται από μια ειδική ομάδα κυττάρων, τα μελανοκύτταρα. Όσο πιο πολλή μελανίνη παράγουν τα μελανοκύτταρα ενός ανθρώπου τόσο πιο σκούρο είναι το δέρμα του και τόσο πιο δύσκολα καίγεται.
Η μελανίνη αρχίζει να παράγεται περίπου 48 ώρες μετά την αρχική μας έκθεση στον ήλιο. Με την πάροδο των ημερών αυξάνεται σε ποσότητα, ωστόσο αυτή η «ασπίδα» από μόνη της δεν αρκεί πια για να προστατεύσει το δέρμα. Για να αποφύγουμε τις βλαβερές συνέπειες της ηλιακής ακτινοβολίας επιβάλλονται και άλλα προστατευτικά μέτρα.
Πώς βλάπτει ο ήλιος
Οι ανθρώπινες δραστηριότητες καταστρέφουν συνεχώς το στρώμα το όζοντος, αυτήν τη «φυσική ασπίδα» του πλανήτη απέναντι στις επικίνδυνες υπεριώδεις ακτινοβολίες. Οι βλαβερές επιδράσεις του ήλιου είναι
άμεσες αλλά και
μακροπρόθεσμες:
1 Οι άμεσες βλάβες εκδηλώνονται μετά από 2-3 ώρες και έχουν διάρκεια μερικές ημέρες. Άμεσες βλάβες είναι:
Η αφυδάτωση του δέρματος. Ξεραίνεται και φαίνεται θαμπό.
Το ερύθημα, δηλαδή ο ερεθισμός, το κοκκίνισμα του δέρματος.
Το έγκαυμα, όπου εκτός από ερύθημα υπάρχει πόνος, πρήξιμο και φαγούρα.
Η ηλίαση, όπου εκτός από τα προηγούμενα εμφανίζεται ρίγος, πυρετός και ναυτία. Σε σπάνιες ακραίες καταστάσεις μπορεί να συνυπάρχουν έντονος πονοκέφαλος, διαταραχές προσανατολισμού, ακόμη και κίνδυνος για την ίδια τη ζωή.
Κάποιες φορές μπορεί να δημιουργηθούν και μελάσματα, δηλαδή τα σκούρα στίγματα που γνωρίζουμε ως «πανάδες».
Αυτές οι βλάβες θεωρούνται φυσιολογικές αντιδράσεις στην υπερβολική έκθεση. Αν, ωστόσο, παίρνουμε κάποια φάρμακα (π.χ. αντιβιοτικά ή κατά της ακμής) μπορεί να εμφανίσουμε και κάποιου είδους φωτοδερματίτιδες.
2 Οι μακροπρόθεσμες βλάβες εκδηλώνονται μετά από αρκετά χρόνια σημαντικής έκθεσης στον ήλιο. Μακροπρόθεσμες βλάβες είναι:
Η φωτογήρανση. Όταν κάποιος εκτίθεται επί σειρά ετών στην ηλιακή ακτινοβολία προκαλεί σημαντικές βλάβες στο δέρμα του, οι οποίες είναι συσσωρευτικές και μη αναστρέψιμες. Καταστρέφεται το κολλαγόνο και διάφορα κύτταρα ή αγγεία της επιδερμίδας, με αποτέλεσμα το δέρμα να χάνει την ελαστικότητά του, να εμφανίζει ξηρότητα, ρυτίδες και πρόωρη γήρανση.
Ο καρκίνος του δέρματος. Πιο γνωστή είναι η πολύ επιθετική μορφή του που ονομάζεται μελάνωμα. Αναπτύσσεται πάνω σε προϋπάρχουσες «ελιές» ή ως μια νέα δερματική βλάβη.
Ιδιαίτερος κίνδυνος υπάρχει για τα άτομα που έχουν υποστεί περισσότερα από τρία ηλιακά εγκαύματα στη διάρκεια της παιδικής τους ηλικίας, αλλά και για όσους έχουν ανοιχτό χρώμα στο δέρμα, τα μαλλιά και τα μάτια.
