Περίπου δέκα χρόνια έζησε αλυσοδεμένη σ’ ένα χωράφι στη Σύρο. Ένας πέτρινος τείχος κι ένα μικρό κομμάτι γης ήταν όλος της ο κόσμος. Λιγοστό το φαγητό, ελάχιστο το νερό —όποτε το θυμόταν ο κηδεμόνας της (ή, μήπως, ο βασανιστής της;).
Εθελοντές του τοπικού φιλοζωικού σωματείου τη μάζεψαν υποσιτισμένη, αφυδατωμένη, με διάφορες, δερματικές κυρίως, παθήσεις.
Στο καταφύγιο του νησιού έπρεπε όλα να τα μάθει από την αρχή: να συμβιώνει με τους άλλους τετράποδους, να εμπιστεύεται τους δίποδους, ακόμη και να περπατάει· με την αλυσίδα του ενός μέτρου ελάχιστα βήματα μπορούσε να κάνει στη φυλακή της.
Την ονόμασαν Στέλλα. Κι έπειτα εμφανίστηκε ο άνθρωπός της, η Ρουθ από τη Γερμανία. Στα μάτια της γέρικης σκυλίτσας είδε όλο τον πόνο και την απόγνωση, αλλά και την τρυφερότητα που είχε μέσα της. «Θα την υιοθετήσω, για να της δώσω όσα στερήθηκε», είπε.
Στην πρώτη μεγάλη βόλτα τους, στην παραλία, η Στέλλα ανέβηκε σ’ έναν βράχο κι έμεινε ακίνητη για ώρα πολλή, κοιτάζοντας τη θάλασσα. Λες και δεν μπορούσε να συνειδητοποιήσει την ελευθερία της, λες και δε χόρταινε τόση άπλα και ομορφιά.
Ένα άλλο τετράποδο, μια γάτα, ζούσε αδέσποτη στο Ίλιον. Πείνα, δίψα, απανωτές γέννες· σαν κεράκι έλιωνε στους δρόμους. Ισχνό το κορμάκι της και άρρωστο.
Οι εθελοντές που τη βρήκαν πίστευαν ότι οι μέρες της ήταν μετρημένες. Όλα, άλλωστε, έδειχναν ότι μάλλον δε θα συνερχόταν. Πηγαινοερχόταν σε φιλοξενίες, νοσηλεύτηκε κάμποσες φορές χωρίς ενθαρρυντικά αποτελέσματα, κάποιοι άρχισαν να μιλούν για ευθανασία...
Τότε εμφανίστηκε ο Νίκος. «Αν είναι να πεθάνει, τουλάχιστον ας πεθάνει στη θαλπωρή ενός σπιτιού, με αξιοπρέπεια», είπε. Και την πήρε μαζί του. Για πρώτη φορά στη βασανισμένη ζωή της η ενήλικη γατούλα ένιωσε ασφάλεια. Την καθάρισαν και αποκαλύφθηκε το υπέροχο λευκό τρίχωμά της. «Λευκή θα σε λέω», αποφάσισε εκείνος.
Η Λευκή άρχισε να ανασταίνεται: να τρώει με όρεξη, να απολαμβάνει τον ύπνο της, να αποζητά τα χάδια, να γουργουρίζει. Μέσα σε δυο χρόνια η πρώην αδέσποτη γιαγιούλα πήρε κι έδωσε πολλή χαρά και αγάπη. Πριν από λίγες ημέρες έκλεισε για πάντα τα μάτια της, έχοντας δίπλα της τον άνθρωπό της.
Αν σκέφτεστε να υιοθετήσετε ζωάκι, μην αναζητήσετε οπωσδήποτε κουτάβι ή μωρό γατάκι, αλλά επιλέξτε κάποιο ενήλικο, ακόμη και ηλικιωμένο (και σίγουρα αδεσποτάκι). Με την ευγνωμοσύνη του θα σας επιστρέψει πολλαπλάσια την αγάπη και τη φροντίδα που θα του δώσετε.
Και μέσα σας, πιστέψτε με, θα νιώσετε μια ζεστασιά, μια γλύκα: γιατί θα δείξετε σε ένα τυραννισμένο πλάσμα και την καλή πλευρά των ανθρώπων.
Είναι μια τεχνολογία που γνωρίζει αλματώδη ανάπτυξη και φέρνει το μέλλον στην καθημερινή ζωή· μια τεχνολογία που έρχεται να ανακουφίσει πάσχοντες ακόμη και στις πιο φτωχές γωνιές της Γης.
Η τρισδιάστατη εκτύπωση οργάνων, ιστών, οστών, αγγείων, εμφυτευμάτων, τεχνητών μελών και ιατρικού εξοπλισμού εξελίσσεται σε επανάσταση στην υγειονομική περίθαλψη. Η εντυπωσιακή μείωση στον χρόνο παραγωγής και στο κόστος οργάνων, προσθετικών μελών και εργαλείων επιταχύνει τις θεραπείες, ενώ την ίδια στιγμή περιορίζει τις ανισότητες.
Παράλληλα βελτιώνει το αποτέλεσμα, αφού κάθε προϊόν σχεδιάζεται με εξαιρετική ακρίβεια πάνω στον μεμονωμένο ασθενή, ακόμη και στον αναπτυσσόμενο κόσμο όπου μέχρι πρότινος ήταν αδύνατη η υιοθέτηση νέων τεχνικών.
Για παράδειγμα, στις εμπόλεμες ζώνες της Ασίας και της Αφρικής τα φθηνά, απόλυτα εξατομικευμένα τεχνητά μέλη, που εκτυπώνονται σε μια μέρα, έχουν αποκαταστήσει μέσα στο 2017 εκατοντάδες ακρωτηριασμένους από νάρκες.
Στην Αϊτή, επίσης, η ομάδα iLab Haiti εκτυπώνει προηγμένο ιατρικό εξοπλισμό για τα τοπικά νοσοκομεία, προσφέροντας το έως χθες αδιανόητο.
Τρισδιάστατα εκτυπωμένοι σφιγκτήρες ομφάλιας χορδής από την ομάδα iLab Haiti για χρήση σε τοπικά νοσοκομεία
Ταυτόχρονα η βιοεκτύπωση, που βρίσκεται σήμερα σε πειραματικό στάδιο, θα αλλάξει ριζικά τις θεραπείες στο μέλλον, καθώς από ζωντανά κύτταρα θα εκτυπώνονται ζωντανά όργανα και ιστοί.
Από το 2000
«Τον πρώτο τρισδιάστατο εκτυπωτή κατασκεύασε το 1984 ο Αμερικανός μηχανικός Τσαρλς Χαλ και η τρισδιάστατη εκτύπωση σταδιακά μπήκε στη βιομηχανία, στην τεχνολογία, στην ιατρική, στην εκπαίδευση, στην αεροδιαστημική, στην αυτοκινητοβιομηχανία», εξηγεί ο κ. Τάσος Λαζαρίδης, ηλεκτρολόγος μηχανικός και μηχανικός υπολογιστών, ο οποίος έχει ειδικευθεί και πραγματοποιεί τρισδιάστατες εκτυπώσεις για ιατρική χρήση.
«Στην Ευρώπη εμφανίστηκε το 1990, αλλά οι εκτυπωτές ήταν πάρα πολύ ακριβοί, ενώ δεν υπήρχαν και τα υλικά. Οι πρώτες ύλες των εκτυπωτών είναι κυρίως τα θερμοπλαστικά και οι ρητίνες, τα οποία αποτέλεσαν προϊόν της αγοράς τα τελευταία δέκα χρόνια. Η έκρηξη έγινε αρχικά στη βιομηχανία, κυρίως στη ρομποτική, και μετά στην ιατρική, γύρω στο 2000, όταν πρωτοχρησιμοποιήθηκε για την κατασκευή οδοντιατρικών εμφυτευμάτων και προσθετικών μελών», λέει ο ίδιος.
Σύμφωνα με τον κ. Λαζαρίδη, το πρόβλημα με την ιατρική είναι ότι το υλικό που θα χρησιμοποιηθεί θα πρέπει να είναι βιοσυμβατό, ώστε να μην απορριφθεί από τον οργανισμό και να μην προκληθούν μολύνσεις ή τραυματισμοί.
Ωστόσο, το μεγαλύτερο πλεονέκτημα της τρισδιάστατης εκτύπωσης στην ιατρική είναι η γρήγορη και φθηνή κατασκευή προσθετικών μελών, ανατομικών τμημάτων, αλλά και ιατρικών εργαλείων για κάθε ασθενή ξεχωριστά. Όποιο μέρος του ανθρώπινου σώματος φαίνεται σε τρισδιάστατη απεικόνιση (γνάθος, γόνατο, κρανίο, αγγεία, καρδιά κ.ο.κ.) μπορεί να ανασυντεθεί και να εκτυπωθεί άμεσα, με εντυπωσιακή ακρίβεια, για προεγχειρητική ή διεγχειρητική χρήση.
Με δεδομένα που λαμβάνονται από την αξονική ή μαγνητική τομογραφία εκτυπώνεται τρισδιάστατα ένα ανατομικό μοντέλο, στο οποίο φαίνονται καθαρά με κάθε λεπτομέρεια τα πάντα στο εσωτερικό και στο εξωτερικό του οργάνου ή του μέλους: ιστοί, νεύρα, αρτηρίες, αγγεία, ρίζες δοντιών, καρκινικοί όγκοι κλπ.
«Για παράδειγμα, ένας καρδιολόγος μπορεί να κάνει ευκολότερα διάγνωση σε μια καρδιά που έχει στα χέρια του παρά από εικόνες στον υπολογιστή. Μπορεί να επιτύχει προσομοίωση της ενδοκαρδιακής ροής και να μελετήσει με ακρίβεια τις ανατομικές λεπτομέρειες και τα σημεία που χρειάζονται αποκατάσταση», τονίζει ο κ. Λαζαρίδης.
Μοντέλα καρδιάς χρησιμοποιούνται για προεγχειρητική διάγνωση και τον απόλυτα επακριβή σχεδιασμό της επέμβασης
Ακόμη, πάνω στο εκτυπωμένο μοντέλο —και όχι κατευθείαν στον ασθενή— μπορεί να δοκιμαστεί και ένα νέο ιατρικό μηχάνημα, ενώ με τα απτά μοντέλα οι γιατροί μπορούν να επικοινωνήσουν καλύτερα με τους ασθενείς, αλλά και να εκπαιδεύσουν αποτελεσματικότερα τους φοιτητές.
Εργαλεία
Η τρισδιάστατη εκτύπωση είναι η οικονομικότερη μέθοδος κατασκευής φθηνών χειρουργικών εργαλείων, και μάλιστα εξατομικευμένης χρήσης.
Οι παραδοσιακές μέθοδοι κατασκευής εργαλείων απαιτούν παραγωγή μεγάλης κλίμακας, πάνω από 10.000 κομμάτια. «Την προηγούμενη εβδομάδα», λέει ο κ. Λαζαρίδης, «ένας καρδιοχειρουργός χρειαζόταν έναν διαστολέα αορτικής βαλβίδας για συγκεκριμένο ασθενή. Ως χειρουργικό εργαλείο υπάρχει στην αγορά, απλώς η συγκεκριμένη αορτή είχε μικρότερες διαστάσεις από τις κοινές. Με βάση τη μαγνητική τομογραφία του ασθενούς κατασκεύασα ένα και μόνο εργαλείο για τη συγκεκριμένη επέμβαση».
Σε μια άλλη περίπτωση, ένα νεογέννητο παιδί έπρεπε να χειρουργηθεί, αλλά δεν υπήρχε τόσο μικρή μάσκα παροχής οξυγόνου. Κλήθηκε ένας μηχανικός και την κατασκεύασε άμεσα.
Οδοντιατρική
Στην οδοντιατρική οι 3D εκτυπωτές είναι από τα πιο ευέλικτα εργαλεία. «Η δυνατότητα τρισδιάστατης σάρωσης και εκτύπωσης οδοντοστοιχιών, ορθοδοντικών μοντέλων και συσκευών βοηθάει τον οδοντοτεχνίτη να δουλέψει με ακρίβεια και να εφαρμόσει νέες τεχνικές», σημειώνει ο κ. Λαζαρίδης.
Τεχνητά μέλη
Τα τεχνητά μέλη σχεδιάζονται πάνω στον κάθε μυ του ασθενούς για περισσότερη λειτουργικότητα και ζωντανή αίσθηση σε κάθε κίνηση (στην αγορά είναι διαθέσιμα μόνο τρία μεγέθη).
Τα υλικά που χρησιμοποιούνται, μεγάλης αντοχής και διάρκειας, είναι τιτάνιο, άνθρακας και πλαστικό ABS. Το κόστος είναι μικρότερο, όπως και ο χρόνος κατασκευής.
Τα τεχνητά μέλη σχεδιάζονται με απόλυτη ακρίβεια πάνω στον κάθε ασθενή και κατασκευάζονται γρήγορα από υλικά μεγάλης αντοχής
«Πριν από τρία χρόνια σχεδίασα και εκτύπωσα έναν πλαστικό νάρθηκα για το χέρι έπειτα από ένα στραμπούληγμα στον καρπό, καθώς ο νάρθηκας που μου έδωσε ο ορθοπεδικός δεν μπορούσε να μπει στο νερό. Μου πήρε δύο ώρες ο σχεδιασμός και τρεις ώρες η εκτύπωση. Το κόστος του ήταν ελάχιστο, 2-3 ευρώ», λέει ο κ. Λαζαρίδης.
Νάρθηκας για χέρι
Εκτύπωση ζωντανών οργάνων
Στο όχι πολύ μακρινό μέλλον η τρισδιάστατη εκτύπωση με την εναπόθεση στρώσεων κυττάρων θα προσφέρει ζωντανές, πλήρως λειτουργικές εκδόσεις ανθρώπινων οργάνων.
Ήδη οι ερευνητές στα εργαστήρια πειραματίζονται στην εκτύπωση ζωντανού ανθρώπινου δέρματος και αιμοφόρων αγγείων.
Τρισδιάστατος εκτυπωτής κυττάρων επιδερμίδας για την επούλωση πληγών από εγκαύματα
Ταυτόχρονα οραματίζονται τη δημιουργία νεφρών, συκωτιού, καρδιάς και άλλων οργάνων και ιστών, ώστε ένας ασθενής που χρειάζεται μεταμόσχευση να μην αναζητεί δότη, αλλά... τρισδιάστατο εκτυπωτή!
Αποδείχθηκε ο ακριβής χρόνος έλευσης των Βίκινγκ στον Νέο Κόσμο
ΕΙΔΗΣΕΙΣ
Οκτώβριος 2021
Πολύ προτού διαπλεύσει τον Ατλαντικό Ωκεανό ο Χριστόφορος Κολόμβος, σε μια άκρη του βόρειου Καναδά, τη Νέα Γη, είχε στηθεί μια μικρή ευρωπαϊκή αποικία αποτελούμενη από οκτώ κτίρια με ξύλινο σκελετό, καλυμμένα με χλοοτάπητα, σε ένα πλάτωμα πάνω από βαλτόνερα.
Αυτά τα ασυνήθιστα οικήματα αποτελούν αδιαμφισβήτητη απόδειξη ότι οι Βίκινγκ έφθασαν πρώτοι στον Νέο Κόσμο, πολύ νωρίτερα από τον Iταλό θαλασσοπόρο.
Ανακατασκευή του οικισμού στο L’ Anse aux Meadows της Νέας Γης
Ο οικισμός στο L’ Anse aux Meadows ανακαλύφθηκε το 1960, αλλά μέχρι σήμερα οι ειδικοί αγνοούσαν τον ακριβή χρόνο που τον δημιούργησαν οι Βορειοευρωπαίοι πολεμιστές και θαλασσοπόροι. Το μυστήριο λύθηκε από ομάδα Ολλανδών επιστημόνων, οι οποίοι εφάρμοσαν μια νέα μέθοδο χρονολόγησης, χρησιμοποιώντας ως σημείο αναφοράς μια ηλιακή καταιγίδα.
Η μέθοδος στηρίζεται στη διαπίστωση ότι οι ηλιακές καταιγίδες αφήνουν χαρακτηριστικά ίχνη ραδιενεργού άνθρακα στους δακτυλίους των κορμών των δέντρων. Οι αρχαιολόγοι εφάρμοσαν τη νέα τεχνική σε τρία κομμάτια ξύλου που επρόκειτο να χρησιμοποιηθούν στον οικισμό και διαπίστωσαν ότι αυτός υπήρχε ήδη το 1021, ακριβώς 471 χρόνια πριν από το πρώτο ταξίδι του Κολόμβου.
«Πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι οι Βίκινγκ της Βόρειας Ευρώπης ήταν η πρώτη ανθρώπινη κοινότητα που κατάφερε να διαπλεύσει τον Ατλαντικό Ωκεανό», δήλωσε ο γεωεπιστήμονας Μίχαελ Ντέε από το Πανεπιστήμιο του Γκρόνιγκεν (Ολλανδία), συντάκτης της σχετικής μελέτης που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Nature».
Οι Βίκινγκ ήταν θαλασσοπόροι και ζούσαν στις σημερινές σκανδιναβικές χώρες Σουηδία, Νορβηγία και Δανία. Ταξίδευαν εκτενώς στην Ευρώπη, κάποιες φορές ως έμποροι και άλλες ως εισβολείς. Είχαν εξαιρετικές ικανότητες στην κατασκευή αξιόπλοων σκαφών, όπως και στην πλοήγηση, και δημιούργησαν μεγάλες αποικίες σε Ισλανδία και Γροιλανδία.
«Θεωρώ βέβαιο ότι το ταξίδι τους στον Νέο Κόσμο στόχευε τόσο στην ανακάλυψη νέων εδαφών όσο και στην αναζήτηση πόρων», τονίζει ο Ντέε. «Πολλοί αρχαιολόγοι πιστεύουν ότι το κίνητρο για αυτά τα ταξίδια ήταν η επιθυμία και η ανάγκη των Βίκινγκ να βρουν νέους πόρους και κυρίως ξυλεία. Οι περισσότεροι ερευνητές πιστεύουν ότι εγκατέλειψαν τη Γροιλανδία ακριβώς επειδή η ξυλεία εκεί ήταν εξαιρετικά σπάνια», καταλήγει ο επιστήμονας.
Άγνωστο παραμένει πόσο διήρκεσε η παρουσία των Βίκινγκ στον Νέο Κόσμο. Οι ειδικοί εκτιμούν ότι ίσως να μην ξεπέρασε τη δεκαετία, αλλά συλλογικά στον οικισμό ζούσαν καθ’ όλο αυτό το διάστημα περίπου 100 άτομα.
Οι γιδοβοσκοί στην πρώτη γραμμή άμυνας κατά των πυρκαγιών στην Πορτογαλία
ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ – Αύγουστος 2019
Του Raphael Minder
Δημοσιογράφος και συγγραφέας
Η Πορτογαλία κατέβαλε υπεράνθρωπες προσπάθειες να βρει λύσεις, προκειμένου να αποτρέψει τις δασικές πυρκαγιές που τα τελευταία χρόνια αποτεφρώνουν τεράστιες εκτάσεις.
Δοκίμασε τα πιο σύγχρονα τεχνολογικά μέσα, όπως τηλεχειριζόμενα μη επανδρωμένα αεροσκάφη, δορυφόρους και πυροσβεστικά αεροσκάφη.
Πραγματοποίησε μακροπρόθεσμες πολιτικές μεταβολές για τη βελτίωση της διαχείρισης των εδαφών, έτσι ώστε να προληφθούν οι πυρκαγιές.
Κι ύστερα ήρθαν οι κατσίκες...
Εν μέρει, το πρόβλημα της Πορτογαλίας, όπως και πολλών άλλων κρατών του ευρωπαϊκού Νότου, είναι η ερήμωση των χωριών της ενδοχώρας από τους κατοίκους τους. Η απουσία βοσκών, γιδοβοσκών και κτηνοτρόφων επέτρεψε την υπερβολική αύξηση της χλωρίδας στις δασικές περιοχές και την ταχύτερη εξάπλωση των πυρκαγιών.
Μια εύκολη και οικονομική λύση, σύμφωνα με τους Πορτογάλους αξιωματούχους, μπορεί να είναι το ταπεινό κατσίκι, που τρέφεται με τα χαμόκλαδα που πυροδοτούν τις δασικές πυρκαγιές. Αρκεί να βρεθούν αρκετοί γιδοβοσκοί και να υποστηριχθεί ο τρόπος ζωής τους, που σήμερα χάνεται.
Ο Λεονέλ Μαρτίνς Περέιρα, 49 ετών, είναι ο τελευταίος γιδοβοσκός στο χωριό του. Ταυτόχρονα συνιστά και την πρώτη γραμμή άμυνας κατά των δασικών πυρκαγιών. Ο μεσήλικας γιδοβοσκός συμμετέχει σε ένα πιλοτικό πρόγραμμα της πορτογαλικής κυβέρνησης που στοχεύει να συνδράμει τους βοσκούς στη σκληρή και μοναχική δουλειά τους, η οποία ωστόσο μπορεί να βοηθήσει τη χώρα να προσαρμοστεί στις μελλοντικές πραγματικότητες της κλιματικής αλλαγής.
Το ορεινό χωριό του, το Βερμέλιο της νότιας Πορτογαλίας, είναι περικυκλωμένο από λωρίδες άγονης γης, σαν κάποιος να έχει περάσει από εκεί με ένα τεράστιο χορτοκοπτικό μηχάνημα.
Πρόκειται για το αποτέλεσμα 150 κατσικιών Αλγκάρβε, μιας ντόπιας φυλής, που διακρίνονται για τις σκούρες βούλες επάνω στο λευκό τους τρίχωμα. Τα συμπαθητικά ζώα καταβροχθίζουν τα χόρτα που θα μπορούσαν να πυροδοτήσουν μια πυρκαγιά.
Οι κατσίκες αγαπούν όλα τα τοπικά φυτά, όπως τις φραουλιές, έναν θάμνο από τον οποίο οι κάτοικοι της περιοχής παράγουν ένα ισχυρό, φρουτώδες ποτό. Τα φύλλα του θάμνου καλύπτονται από ένα κολλώδες προστατευτικό φύλλο που αρπάζει αμέσως φωτιά. Για τις κατσίκες, όμως, είναι νόστιμη τροφή, την οποία αξίζει να αναζητήσουν ακόμη και στα υψώματα.
Το πρόγραμμα με τις αίγες ξεκίνησε πριν από έναν χρόνο από την πορτογαλική κυβέρνηση με κόστος μερικές χιλιάδες ευρώ. Σήμερα, συμμετέχουν σε αυτό 40 έως 50 γιδοβοσκοί σε όλη τη χώρα, οι οποίοι συνδυαστικά διαθέτουν 10.800 κατσίκια. Τα βόσκουν σε επιλεγμένες περιοχές, που είναι επιρρεπείς στις πυρκαγιές.
Ερχόταν τρεκλίζοντας προς το μέρος μας. «Τρεκλίζω» δεν είναι το σωστό ρήμα για πετούμενο, όμως αυτό μου ήρθε στο μυαλό βλέποντας το μεγάλο πουλί που πάσχιζε να κρατηθεί στον αέρα. Πέρασε ξυστά από τις ομπρέλες της παραλίας κι έπεσε σ’ ένα χωράφι στην πάνω πλευρά του δρόμου. Σχεδόν ακούσαμε τον γδούπο.
Καμιά δεκαριά ενήλικοι και παιδιά, Έλληνες και ξένοι, τρέξαμε προς το μέρος του. Ήταν γύπας. Με λευκό κεφάλι και λαιμό, κυρτό ράμφος και τεράστιες φτερούγες. Ξέπνοος είχε γείρει στο χώμα, αλλά μόλις αντιλήφθηκε την παρουσία μας σύρθηκε προς μια συστάδα θάμνων και χώθηκε πίσω από τις φυλλωσιές.
Επιστρέψαμε στην παραλία. Τι θα κάναμε; «Να ψάξουμε τις φιλοζωικές οργανώσεις του νησιού», πρότεινε ένας Βρετανός. «Δε φάνηκε τραυματισμένος», παρατήρησε μια Γαλλίδα. «Να τηλεφωνήσουμε στον Αρκτούρο;» είπε μια Ελληνίδα. «Ο Αρκτούρος είναι για τις αρκούδες, μαμά!» τη διόρθωσε ο γιος της (ήταν δεν ήταν οκτώ ετών). «Άσε που είναι στη Φλώρινα», παραδέχτηκε εκείνη το λάθος της γελώντας.
Τελικά συμφωνήσαμε να επικοινωνήσουμε με τον Σύλλογο Προστασίας και Περίθαλψης Άγριας Ζωής ΑΝΙΜΑ. Οι άνθρωποί του μας έδωσαν σαφείς οδηγίες: Δεν έπρεπε να πλησιάσουμε τον γύπα, για να μην του προκαλέσουμε στρες (βασικός κανόνας διαχείρισης παγιδευμένου άγριου ζώου), ούτε να τον αφήσουμε να πλησιάσει στη θάλασσα, γιατί, εξασθενημένος καθώς ήταν, θα κινδύνευε με πνιγμό.
Η Διεύθυνση Δασών Λασιθίου και το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης θα φρόντιζαν για την περισυλλογή του και θα αναλάμβαναν τα υπόλοιπα.
Μισή ώρα αργότερα, και ενώ οι δασικοί υπάλληλοι βρίσκονταν καθ’ οδόν προς την παραλία μας, επιστρέψαμε στο σημείο όπου είχε πέσει ο γύπας. Πλέον είχε βγει από την κρυψώνα του και είχε ανέβει σε μια ξερολιθιά. Βλέποντάς μας να τον πλησιάζουμε, έκανε μερικά βήματα, άνοιξε τις φτερούγες του και πέταξε, χωρίς να... τρεκλίζει αυτή τη φορά.
«Αααααα», συντονιστήκαμε όλοι σε ένα επιφώνημα έκπληξης και ανακούφισης. «Πρέπει να ήταν νεαρός, από εκείνους που δεν έχουν μάθει ακόμη να πετούν καλά και έχουν συχνές πτώσεις», μας εξήγησαν οι εθελοντές της ΑΝΙΜΑ, τους οποίους ενημερώσαμε.
Και κάπως έτσι έληξε αισίως η περιπέτεια του «δικού μας» κρητικού γύπα, που κατάφερε να βάλει άγνωστους μεταξύ τους ανθρώπους, διαφόρων ηλικιών και εθνικοτήτων, στον ίδιο παρονομαστή: της ενσυναίσθησης για ένα πλάσμα που είχε ανάγκη από βοήθεια. Και αυτό δεν είναι καθόλου, μα καθόλου λίγο.
Μια συζήτηση του 2019 με τον κορυφαίο αστροφυσικό Διονύση Σιμόπουλο
Του Παύλου Καστανά
Αστροφυσικός
Κουβεντιάζουμε για την επική ιστορία του προγράμματος Apollo, που οδήγησε τον πρώτο άνθρωπο στο φεγγάρι (1969), για μελλοντικές αποστολές και αποικίες στη Σελήνη και για το ενδεχόμενο ανθρώπινης παρουσίας και αποικίας στον Άρη.
Επίσης, αφήνουμε την (επιστημονική) φαντασία μας ελεύθερη και κάνουμε υποθέσεις για το μακρινό μέλλον ενός τεχνολογικού πολιτισμού σαν τον δικό μας.
Ένας σπουδαίος επιστήμονας
Ο Διονύσης Σιμόπουλος (1943-2022) θεμελίωσε την εκλαΐκευση του επιστημονικού λόγου στη χώρα μας και συνέβαλε καθοριστικά στη διάδοση της Αστρονομίας και των επιστημών του Διαστήματος στο ευρύ κοινό.
Αποσπάσματα από τρεις συνεντεύξεις του αστροφυσικού Παύλου Καστανά
— «Η ζωή είναι μικρή», λέει ο λαός. Όμως, με τη μελέτη του σύμπαντος συνειδητοποιούμε ότι τελικά είναι απελπιστικά μικρή. Η ζωή του καθενός μας στη Γη διαρκεί απειροελάχιστα σε σχέση με την ηλικία του σύμπαντος. Δε σε κατακλύζει το αίσθημα της ματαιότητας γνωρίζοντας αυτό;
— Το γεγονός ότι η ζωή και γενικά τα ανθρώπινα μεγέθη είναι απελπιστικά μικρά μπροστά στο σύμπαν, όπως λες, θεωρώ ότι είναι μόνο το πρώτο σκαλοπάτι της κατανόησης του σύμπαντος. Είναι το πρώτο μάθημα που μας προσφέρει η αστροφυσική, ένα μάθημα ταπεινότητας. Αλλά, ύστερα, σκέψου το εξής: ότι μέσα σε αυτό το γιγάντιο σύμπαν έτυχε, μέσω αμέτρητων αλληλένδετων γεγονότων, τα μόρια να συνδεθούν έτσι μεταξύ τους, ώστε να υπάρξουμε εγώ κι εσύ και να μπορούμε να κουβεντιάζουμε αυτή τη χρονική στιγμή.
Και σαν να μην έφτανε αυτό, έχουμε αναπτύξει έναν εγκέφαλο που μας επιτρέπει να ανακαλύπτουμε το σύμπαν με τρομακτική λεπτομέρεια, από τον μικρόκοσμο μέχρι τον μεγάκοσμο! Με αυτή την έννοια, η ύπαρξη του καθενός από εμάς εδώ μοιάζει με θαύμα!
— Τι εννοείς ότι «μοιάζει με θαύμα»;
— Δεν το λέω με την έννοια του υπερφυσικού αλλά με την έννοια του απίθανου και του θαυμαστού. Δεν εκτιμούμε πραγματικά το πόσο απίθανο ήταν να σχηματιστεί η δική μας συνείδηση μέσα σε αυτό το σύμπαν. Το παίρνουμε ως δεδομένο, επειδή μόνο έτσι έχουμε μάθει να αντιλαμβανόμαστε την ύπαρξή μας. Αλλά η επιστήμη μάς αποκάλυψε έναν κόσμο πιο θαυμαστό απ’ οτιδήποτε είχε περιγράψει οποιοδήποτε σύστημα ιδεών. Κι αντί να το εκτιμήσουμε αυτό, περιοριζόμαστε σε αυτό που έλεγες πριν, ότι η ζωή είναι μικρή.
Ναι, είναι μικρή, αλλά έχουμε την υπερβολικά απίθανη τύχη να είμαστε εδώ για να τη βιώσουμε! Ας κάνουμε, λοιπόν, το καλύτερο που μπορούμε κι ας εκμεταλλευτούμε κάθε δευτερόλεπτο.
Η ανθρωπότητα του μέλλοντος που ονειρεύομαι έχει εξελίξει την τεχνολογία της σε τέτοιο βαθμό που έχει απαλλαχθεί σχεδόν ολοκληρωτικά από την εργασία ως προϋπόθεση επιβίωσης. Έτσι, μπορεί να απελευθερώσει τη δημιουργική της δύναμη για την επέκταση της γνώσης της και την καλυτέρευση του εαυτού της. Ο πόλεμος με την άγνοια θα είναι ο μόνος πόλεμος που θα γνωρίζει και η ευτυχία των όντων του πλανήτη θα είναι κυρίαρχη επιταγή στους αξιακούς της κώδικες.
— Έχεις σκεφτεί ότι τα πράγματα που πιστεύεις ως επιστήμονας μπορεί μετά από χίλια χρόνια να είναι λάθος;
— Ελπίζω να είναι έτσι. Θέλουμε να είμαστε οι μελλοντικοί πρωτόγονοι. Αυτό θα σήμαινε ότι υπάρχει εξέλιξη, ότι έχουμε κάνει καλή δουλειά, ότι βάλαμε το λιθαράκι μας για τους επόμενους.
— Ποια αντιεπιστημονική θεωρία απεχθάνεσαι;
— Την αστρολογία. Και είναι το μόνο βίντεο που έχω κάνει στο οποίο καταρρίπτω μια ψευδοεπιστήμη. Για μένα η Σελήνη είναι ένα βραχώδες σώμα, ένας δορυφόρος της Γης που ξέρουμε πάρα πολύ καλά από τι αποτελείται. Έχουμε φέρει πετρώματα από κει, έχουμε ονομάσει τους κρατήρες, τις θάλασσές της.
Για κάποιους συνανθρώπους μας η Σελήνη είναι ένα πνευματικό αντικείμενο που σε επηρεάζει με κάποιον μαγικό τρόπο. Επηρεάζει τα επαγγελματικά, τα ερωτικά τα συναισθηματικά σου, μια αντίληψη που αντιστοιχεί στους πρωτόγονους ή στους ανθρώπους του Μεσαίωνα.
Σαν να σου λέω ότι η πλατεία Συντάγματος έχει πνευματική υπόσταση, ενώ εσύ έχεις πάει και την έχεις περπατήσει. Τόσο ακραίο το βλέπω εγώ που ασχολούμαι με την αστρονομία.
ΕΙΚΟΝΕΣ: vetvoice.com.au, animalmedicalhosp.com