ΠΟΔήΛΑΤΟ

25 Μαρ 2012

Η διακυβέρνηση του Καποδίστρια

Ο Ιωάννης Καποδίστριας αναλαμβάνει κυβερνήτης του ελληνικού κράτους το 1827 με ψήφισμα της Γ΄ Εθνοσυνέλευσης. Η κατάσταση που παραλαμβάνει είναι τραγική, ενώ οι Έλληνες βλέπουν στο πρόσωπό του έναν σωτήρα και έχουν ιδιαίτερα μεγάλες προσδοκίες απ’ αυτόν.

Διονύσιος Τσόκος: «Ιωάννης Καποδίστριας»

Βασικός στόχος της πολιτικής του είναι να δημιουργήσει ένα ισχυρό κράτος με αποτελεσματική διοίκηση και δυνατή οικονομία. Συγκεντρώνει όλες τις εξουσίες στο πρόσωπό του, ώστε να δρα —όπως πιστεύει— πιο αποτελεσματικά.

Χρησιμοποιεί τους φόρους και τα δάνεια από το εξωτερικό για να αποκαταστήσει τις πολεμικές καταστροφές και να υλοποιήσει τα σχέδιά του. Ιδρύει Εθνική Τράπεζα για να βοηθήσει τις επενδύσεις, δίνει βάρος στην ανάπτυξη του εμπορίου και της ναυτιλίας και οργανώνει τακτικό στρατό.

Ο Καποδίστριας χρησιμοποιεί το κύρος και τη φήμη του για να προσεγγίσει τις κυβερνήσεις άλλων χωρών, κυρίως των Μεγάλων Δυνάμεων, ώστε να υποστηρίξουν τη χώρα του. Άλλωστε το διάστημα 1815–1822 ήταν Υπουργός Εξωτερικών της Ρωσικής Αυτοκρατορίας.

Όμως η συγκέντρωση των εξουσιών στο πρόσωπό του και οι γενικότερες πολιτικές πρωτοβουλίες του προκαλούν την αντίδραση κάποιων πολιτικών ομάδων, οι οποίες βλέπουν να περιορίζεται η εξουσία τους. Αυτοί οι πολιτικοί του αντίπαλοι ασκούν αντιπολίτευση και οργανώνονται σταδιακά με στόχο την ανατροπή του. Η κυβέρνηση του Καποδίστρια περνά πολλές κρίσεις, ωστόσο καταφέρνει να ξεπερνά τις δυσκολίες.

Το έργο του σταματά απότομα με τη δολοφονία του, το 1831, στο Ναύπλιο.

Χαράλαμπος Παχής: «Η δολοφονία του Ιωάννη Καποδίστρια» (περ. 1872)

Χρονολόγιο

1827: Ο Ιωάννης Καποδίστριας κυβερνήτης της Ελλάδας

1828: Άφιξη του Καποδίστρια στην Ελλάδα

1831: Δολοφονία του Καποδίστρια

ΠΗΓΗ: Ιστορία ΣΤ΄ Δημοτικού (2006)
ΕΙΚΟΝΕΣ: terrapapers.com, commons.wikimedia.org

Ο Φιλελληνισμός

Από την εποχή της Αναγέννησης δημιουργείται έντονο ενδιαφέρον στην Ευρώπη για τα αρχαία ελληνικά κείμενα, την τέχνη και τον πολιτισμό. Πολλοί Ευρωπαίοι, μάλιστα, επισκέπτονται τις περιοχές όπου ζουν οι απόγονοι των αρχαίων Ελλήνων.

Με την έκρηξη της Επανάστασης εκδηλώνεται μια δυναμική κίνηση υποστήριξής της, αρχικά στην Ευρώπη και λίγο αργότερα στην Αμερική. Άνθρωποι διαφορετικής κοινωνικής και θρησκευτικής προέλευσης προσφέρουν ό,τι μπορούν στον Αγώνα των Ελλήνων για την ανεξαρτησία τους:

Ο φιλελληνικός Τύπος με ειδήσεις από τα πολεμικά μέτωπα ευαισθητοποιεί την κοινωνία στις μεγάλες ευρωπαϊκές πόλεις.
Οργανώνονται εκδηλώσεις για την οικονομική και ηθική ενίσχυση των επαναστατημένων Ελλήνων.
Σημαντικοί Φιλέλληνες ασκούν πιέσεις στις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις για να υποστηρίξουν τον Αγώνα.
Καλλιτέχνες εμπνέονται από την Επανάσταση και δημιουργούν σπουδαία έργα.
Πολλοί Φιλέλληνες έρχονται ως εθελοντές και πολεμούν στο πλευρό των Ελλήνων, θυσιάζοντας ακόμη και τη ζωή τους.

Η εθνικότητα των Φιλελλήνων που πήραν μέρος σε πολεμικές συγκρούσεις της Ελληνικής Επανάστασης

Σε πολλές πόλεις της Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής οργανώνονται επιτροπές με φιλανθρωπική δραστηριότητα για τους αμάχους της Επανάστασης. Ανάμεσα στις φροντίδες τους είναι η αποστολή φαρμάκων και πολεμοφοδίων, η στρατολόγηση εθελοντών και η διευκόλυνση της μεταφοράς τους.

Σημαντική φιλελληνική δράση αναπτύσσουν ο Λόρδος Μπάιρον (γνωστός και ως Βύρωνας), η Σοφία ντε Μαρμπουά, ο Φαβιέρος, ο Σανταρόζα κ.ά.

Ανεξάρτητα από τους διαφορετικούς λόγους και τρόπους βοήθειας, οι Φιλέλληνες, άνδρες και γυναίκες, με τον ενθουσιασμό τους συμβάλλουν στο να διατηρηθεί ζωντανό το ενδιαφέρον των Ευρωπαίων για την Ελληνική Επανάσταση.

Ευγένιος Ντελακρουά: «Η Σφαγή της Χίου» (1824)

Ίδρυση φιλελληνικών οργανώσεων

1821: Ελβετία, Γερμανία

1823: Αγγλία, Γαλλία

1823–1824: Αμερική

Τιμή στους Φιλέλληνες από τον Κύκλο Λογοτεχνών Δικαστών

Φιλελληνική ποίηση και Ελληνική Επανάσταση

Ελλάδα

ΠΗΓΗ: Ιστορία ΣΤ΄ Δημοτικού (2006)
ΕΙΚΟΝΕΣ: Ιστορία ΣΤ΄ Δημοτικού (2006), anthoulaki.blogspot.com, commons.wikimedia.org

Η στρατιωτική οργάνωση του Αγώνα

Η Ελληνική Επανάσταση ξεσπά το 1821 σε διαφορετικές περιοχές χωρίς συγκεκριμένη οργάνωση των στρατευμάτων από μια κεντρική Αρχή. Αν και γίνονται κάποιες προσπάθειες συντονισμού και δημιουργίας τακτικού στρατεύματος, κάθε περιοχή συγκροτεί και συντηρεί τα δικά της ένοπλα σώματα, δημιουργεί στρατόπεδα, σχεδιάζει επιχειρήσεις και αναδεικνύει τις δικές της ηγετικές ομάδες.

Στις στρατιωτικές επιχειρήσεις συμμετέχουν κλέφτες και αρματολοί, ναυτικοί, Φιλέλληνες και, κυρίως, απλοί άνθρωποι. Λίγοι έχουν όπλα και ακόμη λιγότεροι γνωρίζουν να πολεμούν. Γι’ αυτό οι επαναστάτες αντιμετωπίζουν τον οθωμανικό στρατό με ενέδρες, νυχτερινές επιθέσεις, αιφνιδιασμούς και κλεφτοπόλεμο.

Θεόδωρος Βρυζάκης: «Δύο πολεμιστές» (1855)

Στα νησιά και στις παραθαλάσσιες περιοχές οι πλοιοκτήτες προσφέρουν στον Αγώνα τα εμπορικά πλοία τους με τα εμπειροπόλεμα πληρώματά τους. Τα μικρά σε όγκο και δύναμη ελληνικά πλοία μεταφέρουν εφόδια και περιορίζουν με τα πυρπολικά τους τη δράση του οθωμανικού στόλου.

Νικηφόρος Λύτρας: «Η πυρπόληση της τουρκικής ναυαρχίδας από τον Κανάρη» (περ. 1873)

Η έλλειψη συντονισμού, οι διαφωνίες και ο ανταγωνισμός για τη διεκδίκηση της στρατιωτικής αρχηγίας δημιουργούν προβλήματα στον Αγώνα και σε αρκετές περιπτώσεις οδηγούν σε έντονες διαμάχες. Το 1828 συγκροτείται τακτικός στρατός, ο οποίος αναλαμβάνει τη φύλαξη της πρωτεύουσας και των φρουρίων της χώρας.

Χρονολόγιο

1821: Άτακτα σώματα

1822: Σύσταση Υπουργείου Πολέμου

1828: Οργάνωση τακτικού στρατού

ΠΗΓΗ: Ιστορία ΣΤ΄ Δημοτικού (2006)
ΕΙΚΟΝΕΣ: nationalgallery.gr, el.wikipedia.org

24 Μαρ 2012

Οι τελικές ρυθμίσεις του ελληνικού ζητήματος

Με το Πρωτόκολλο του Λονδίνου, το 1830, η Ελλάδα αναγνωρίζεται ως κράτος ανεξάρτητο και κυρίαρχο. Ο καθορισμός των συνόρων, το πολίτευμα και το πρόσωπο του ηγεμόνα του νέου κράτους παραμένουν σημαντικά ζητήματα που πρέπει να επιλυθούν.

Οι Μεγάλες Δυνάμεις με μια νέα Συνθήκη στο Λονδίνο, το 1832, αναγορεύουν τον Όθωνα βασιλιά της Ελλάδας. Ταυτόχρονα ορίζονται Εγγυήτριες Δυνάμεις του ανεξάρτητου ελληνικού κράτους, είναι δηλαδή υπεύθυνες για την τήρηση των όρων της Συνθήκης.

Στο νέο κράτος δεν παραχωρείται Σύνταγμα και αυτό δυσαρεστεί ιδιαίτερα τις πολιτικές δυνάμεις του τόπου και τις φέρνει αντιμέτωπες με το Παλάτι τα επόμενα χρόνια.

Πέτερ φον Ες: «Η άφιξη του Όθωνα στο Ναύπλιο» (1835)

Μετά από έντονες διπλωματικές προσπάθειες, τα σύνορα του νέου κράτους ρυθμίζονται οριστικά με το Πρωτόκολλο του Λονδίνου (1832). Οι Μεγάλες Δυνάμεις λαμβάνουν υπόψη τους τις εδαφικές διεκδικήσεις της ελληνικής πλευράς και τα σύνορα ορίζονται μεταξύ του Αμβρακικού και του Παγασητικού κόλπου.

Το νέο κράτος περιλαμβάνει τη Ρούμελη, την Πελοπόννησο, την Εύβοια, τις Σποράδες και τις Κυκλάδες. Η χάραξη των συνόρων γίνεται αποδεκτή από την Οθωμανική Αυτοκρατορία, η οποία αποζημιώνεται με ένα μεγάλο ποσό για την παραχώρηση των ανωτέρω εδαφών.

Χρονολόγιο

1829: Αυτονομία με τουρκική επικυριαρχία

1830: Κατάπαυση εχθροπραξιών, ανεξαρτησία

1832: Βασιλεία (Όθωνας) — Σύνορα: Παγασητικός–Αμβρακικός

ΠΗΓΗ: Ιστορία ΣΤ΄ Δημοτικού (2006)
ΕΙΚΟΝΕΣ: de.wikipedia.org, Ιστορία ΣΤ΄ Δημοτικού (2006) (επιμέλεια: podilato98.blogspot.com)

Οι πολεμικές επιχειρήσεις
(1821–1827)

Τον Φεβρουάριο του 1821 ο Αλέξανδρος Υψηλάντης κηρύσσει την Επανάσταση στη Μολδοβλαχία. Στρατολογεί νέους, συγκροτεί τον Ιερό Λόχο, αλλά χάνει τη μάχη στο Δραγατσάνι και η επαναστατική αυτή κίνηση τερματίζεται.

Τον Μάρτιο του 1821 ξεκινά η Επανάσταση στην Πελοπόννησο και αμέσως μετά στην Ανατολική Στερεά. Ταυτόχρονα ξεσηκώνονται τα νησιά του Αιγαίου (κυρίως η Ύδρα, οι Σπέτσες, τα Ψαρά και η Σάμος) και συμμετέχουν αποφασιστικά στην Επανάσταση.

Ο αγώνας των νησιών δημιουργεί προβλήματα στον οθωμανικό στόλο, που απαντά με την καταστροφή τριών από αυτά: της Χίου, της Κάσου και των Ψαρών.

Τα επαναστατικά μέτωπα στη Στερεά, τη Θεσσαλία, την Ήπειρο, τη Μακεδονία και την Κρήτη πληθαίνουν. Οι πολυάριθμες όμως οθωμανικές δυνάμεις που βρίσκονται στις περιοχές αυτές καταπνίγουν γρήγορα τις εξεγέρσεις. Σύντομα η Επανάσταση περιορίζεται στην Πελοπόννησο, τη Στερεά Ελλάδα και σε νησιά του Αιγαίου.

Οι προσπάθειες των επαναστατημένων Ελλήνων επικεντρώνονται στην πολιορκία και την κατάληψη των φρουρίων όπου καταφεύγουν οι Οθωμανοί για να αμυνθούν. Παράλληλα προσπαθούν να αποκρούσουν τις οθωμανικές εκστρατείες από στεριά και θάλασσα και να διατηρήσουν τα πρώτα εδάφη που καταλαμβάνουν σε περιοχές της Ρούμελης (Στερεά) και του Μοριά (Πελοπόννησος).

Το 1822, με ηγέτη τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, αποκρούουν με επιτυχία τα στρατεύματα του Δράμαλη στα Δερβενάκια. Πρόκειται για τη σπουδαιότερη ανάμεσα στις σημαντικές επιτυχίες των επαναστατών τα πρώτα χρόνια.

Θεόδωρος Βρυζάκης: «Η μάχη στα στενά των Δερβενακίων» (1860)

Μέχρι το 1824 η Επανάσταση έχει εδραιωθεί κυρίως στη Στερεά Ελλάδα και στην Πελοπόννησο. Στις αρχές του 1825, όμως, η οθωμανική Πύλη αποφασίζει να αντιμετωπίσει οριστικά τους Έλληνες με τη βοήθεια των αιγυπτιακών στρατευμάτων. Σύμφωνα με το σχέδιο, ο Κιουταχής εκστρατεύει εναντίον της Ρούμελης και ο Ιμπραήμ εναντίον της Πελοποννήσου.

Ο Κιουταχής ξεκινά με πολυπληθή στρατό από τη Λάρισα, υποτάσσει πολλές περιοχές της Ρούμελης και πολιορκεί το Μεσολόγγι (Απρίλιος του 1825).

Η εμφάνιση του Ιμπραήμ στην Πελοπόννησο το 1825 δημιουργεί σημαντικά προβλήματα στην πορεία του Αγώνα. Οι Έλληνες αδυνατούν να συγκρατήσουν τον τουρκοαιγυπτιακό στρατό, ο Ιμπραήμ καταπνίγει την επανάσταση στην Πελοπόννησο και κατευθύνεται στο Μεσολόγγι.

Τον Δεκέμβριο της ίδιας χρονιάς τα αιγυπτιακά στρατεύματα ενισχύουν τα τουρκικά και ο Ιμπραήμ αναλαμβάνει την αρχηγία της πολιορκίας. Η θέση των κατοίκων της πόλης δυσκολεύει ακόμη περισσότερο. Χωρίς τροφή και πολεμοφόδια αναγκάζονται τελικά σε ηρωική Έξοδο τον Απρίλιο του 1826.

Παναγιώτης Ζωγράφος σε διήγηση του Μακρυγιάννη: «Πολιορκία του Μεσολογγίου» (1836–1839)

Ευγένιος Ντελακρουά: «Η Ελλάδα στα ερείπια του Μεσολογγίου» (1826)

Μετά την πτώση του Μεσολογγίου ο Κιουταχής εκστρατεύει στην Αθήνα για να καταλάβει την Ακρόπολη. Οι Έλληνες, με ηγέτη τον Γεώργιο Καραϊσκάκη, αποκρούουν αρχικά τις επιθέσεις. Ύστερα από την ήττα τους όμως στο Φάληρο, το 1827, η Ακρόπολη παραδίνεται στους Οθωμανούς.

Θεόδωρος Βρυζάκης: «Το στρατόπεδο του Καραϊσκάκη» (1855)

Οι Οθωμανοί κυριαρχούν πια σε ολόκληρη τη Ρούμελη. Οι Πελοποννήσιοι διατηρούν ορισμένες εστίες αντίστασης, όμως η Επανάσταση βρίσκεται σε κρίσιμη φάση.

Χρονολόγιο

1821