Η φύση γύρω μας μεταβάλλεται με το πέρασμα του χρόνου. Άλλες αλλαγές οφείλονται σε φαινόμενα φυσικά (π.χ. σεισμοί, ηφαίστεια, διάβρωση του εδάφους), ενώ άλλες προκαλούνται από τον άνθρωπο.
Η ανθρώπινη επέμβαση μπορεί να αλλάξει δραστικά το τοπίο. Δείτε, για παράδειγμα, μια περιοχή όπως ήταν πριν την εγκατάσταση ανθρώπων:
Όταν πρωτοκατοικήθηκε, τα πολύ παλιά χρόνια, οι αλλαγές ήταν μικρές και γίνονταν με ήπιο τρόπο. Δεν είχαμε αναπτύξει, άλλωστε, την κατάλληλη τεχνολογία:
Σήμερα, έπειτα από την εγκατάσταση μεγάλου πληθυσμού ανθρώπων, το τοπίο έχει αλλάξει πολύ. Κάποιες ανθρώπινες παρεμβάσεις, μάλιστα, επιβαρύνουν ή και μολύνουν το περιβάλλον:
Τα τοπία μπορούμε να τα απεικονίζουμε με χρώματα και σύμβολα, δημιουργώντας έναν χάρτη τους. Η εικόνα που ακολουθεί είναι ο χάρτης της προηγούμενης. Μπορείτε να διακρίνετε τις διαφορές τους;
Όλα αυτά μπορείτε να τα δείτε και στην παρακάτω όμορφη δραστηριότητα. Πατήστε στην εικόνα:
Πατήστε στην εικόνα, αυξήστε τα αέρια του θερμοκηπίου και παρατηρήστε πώς επηρεάζεται η μέση θερμοκρασία της Γης, ο όγκος των αρκτικών πάγων και η στάθμη των ωκεανών:
Πώς θα ήταν η Γη χωρίς ανθρώπους; Όχι απαραίτητα ως επακόλουθο πυρηνικής καταστροφής, κατάπτωσης γιγαντιαίου μετεωρίτη ή άλλης φυσικής καταστροφής.
Πρόκειται απλώς για μια υποθετική θεωρία που διατύπωσε στο βιβλίο του «The World Without Us» ο Αμερικανός συγγραφέας, δημοσιογράφος και καθηγητής Δημοσιογραφίας και Λατινοαμερικανικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο της Αριζόνα Άλαν Βάισμαν.
Σκηνές από την εξαιρετική ταινία του History Channel «Life After People»
Σύμφωνα με τον συγγραφέα, η Αφρική θα επανερχόταν ταχύτατα στην πρωταρχική της κατάσταση, καθώς η χλωρίδα της δεν έχει πολλούς ξένους εισβολείς, ενώ η πανίδα της (ελέφαντες, καμηλοπαρδάλεις, ρινόκεροι και ιπποπόταμοι), που δεν έχει αφανιστεί όπως τα μεγάλα θηλαστικά της Αμερικής και της Αυστραλίας, θα πολλαπλασιαζόταν και θα εξαπλωνόταν ραγδαία.
Στους ωκεανούς πάλι, όπου η σύνθεση ζωικών και φυτικών ειδών δεν έχει επηρεαστεί σε πολύ μεγάλο βαθμό από τις ανθρώπινες δραστηριότητες, η πιθανολογούμενη απουσία ανθρώπων θα είχε άμεσες ορατές συνέπειες. Παρ’ όλους τους ρυθμούς της υπερθέρμανσης του πλανήτη, πολλοί κοραλλιογενείς ύφαλοι θα συνέρχονταν σε διάστημα λίγων αιώνων.
Αντιθέτως, δυσοίωνα θα ήταν τα πράγματα για πολλά είδη πανίδας που έχουν συνηθίσει στη συμβίωση με τον άνθρωπο. Χωρίς τα απορρίμματα του πολιτισμού οι αρουραίοι θα λιμοκτονούσαν στις πολιτείες ή θα γίνονταν τροφή των αρπακτικών πουλιών. Οι κατσαρίδες θα πέθαιναν από ψύχος σε περιβάλλοντα χωρίς θέρμανση, οι σκύλοι και τα άλογα θα επανέρχονταν σε άγρια κατάσταση, αλλά δε θα είχαν και μεγάλες ελπίδες επιβίωσης, ενώ οι γάτες θα είχαν τις καλύτερες προοπτικές, αφού παρά την εγγύτητα προς τον άνθρωπο, έχουν διατηρήσει ανέπαφα τα άγρια ένστικτά τους και λόγω έλλειψης κυνηγετικών όπλων, φυτοφαρμάκων, οδικής κυκλοφορίας και τζαμιών κτιρίων θα είχαν άφθονη φτερωτή τροφή.
Τι θα γινόταν, άραγε, με τα γιγαντιαία οικοδομήματα; Με δυσκολία θα μπορούσαμε να φανταστούμε πως η φύση θα κυρίευε και σιγά σιγά θα εξαφάνιζε τα ίχνη πολιτισμού μιας μεγαλούπολης όπως είναι η Νέα Υόρκη. Ωστόσο, αυτό ακριβώς θα συνέβαινε, γράφει ο Βάισμαν, αφού «το πρόβλημα σε πολλές Πολιτείες βρίσκεται κάτω από το έδαφός τους».
Ο δυνατός ΒΑ άνεμος ωθεί με πίεση τα ύδατα του Ατλαντικού προς τον υδροφόρο ορίζοντα, οι βροχοπτώσεις εντείνουν το πρόβλημα και σε τακτά διαστήματα ειδικά συνεργεία καταδύονται στις κατακόμβες του αποχετευτικού δικτύου για εργασίες που εμποδίζουν εκατομμύρια λίτρα νερού να πλημμυρίσουν υπόγειες σήραγγες όπως π.χ. του μετρό. «Χωρίς την πραγματοποίηση τέτοιων έργων, όλα θα είχαν βουλιάξει μέσα σε 36 ώρες», επιβεβαιώνει συνεργάτης του τομέα δημοσίων έργων της Νέας Υόρκης.
Μέσα σε μια πενταετία ζιζάνια κι αγριόχορτα θα κυρίευαν τα κενά σε σπασμένα πεζοδρόμια και τη σκασμένη άσφαλτο, ενώ τη μεγαλύτερη εξάπλωση θα είχε το δέντρο αΐλανθος (Ailanthus altissima), οι ρίζες του οποίου θα εξάρθρωναν και τους τελευταίους αρμούς των οικοδομημάτων.
Χωρίς τακτική θέρμανση οι υδραυλικές εγκαταστάσεις των κτιρίων θα σκούριαζαν, χρώματα και σοβάδες θα μαδούσαν κι ακόμη κι ένας μικρός κεραυνός θα μπορούσε να προκαλέσει πυρκαγιές. Σύντομα στα ερείπια θα κυριαρχούσαν τα γεράκια, ενώ μεγάλες συστάδες δέντρων θα παραγκώνιζαν άλλα φυτά.
Στο τέλος οι ουρανοξύστες θα κατέρρεαν και η μεγαλούπολη —πυκνό δάσος πλέον— θα γινόταν κυνηγότοπος για κογιότ, αλεπούδες, ελάφια, λύκους και αρκούδες. Πάντως το Άγαλμα της Ελευθερίας θα διατηρούνταν (αν και σκεπασμένο με παχύ στρώμα στρειδιών στον βυθό) ίσως και μια χιλιετία μετά την κατάρρευση των τελευταίων οικοδομημάτων της Πολιτείας...
Απόσπασμα από το βιβλίο
Αναμφίβολα εμείς οι άνθρωποι είμαστε το κυρίαρχο ον στον πλανήτη μας. Μέσα σε μερικές χιλιάδες χρόνια καταφέραμε να καταβροχθίσουμε περισσότερο από το 1/3 του για τις πόλεις και τα χωράφια μας.
Τώρα φανταστείτε να εξαφανιστούν αύριο και τα εφτά δισεκατομμύρια από εμάς, επειδή, ας πούμε, μας μετέφεραν σε ένα στρατόπεδο μακριά, κάπου στον γαλαξία. Πώς θα εξελισσόταν ο πλανήτης χωρίς τη συνεχή πίεση της ανθρώπινης ύπαρξης;
Σε μία περίπτωση η φύση θα επανακτήσει τον πλανήτη. Η πρώτη αλλαγή θα φανεί κοιτάζοντάς τον από ψηλά. Καθώς οι νύχτες θα πάψουν να φωτίζονται, μιας και κανείς δε θα τροφοδοτεί τους ηλεκτρικούς σταθμούς παραγωγής ρεύματος, δε θα υπάρχει πια φωτορύπανση.
Την πρώτη κιόλας μέρα τα περισσότερα από τα απειλούμενα με εξαφάνιση είδη θα αρχίσουν να ανακτούν τις δυνάμεις τους.
Τους πρώτους μήνες θα ελαττωθεί κατά πολύ η ατμοσφαιρική μόλυνση (άζωτο και οξείδιο του θείου).
Μέσα σε έναν χρόνο θα επιβιώσουν δισεκατομμύρια επιπλέον πουλιά, επειδή θα σταματήσουν να πετούν αεροπλάνα.
Μέσα σε δέκα χρόνια θα φύγει το μεθάνιο από την ατμόσφαιρα.
Τα πρώτα 50-100 χρόνια οι δρόμοι και τα κτίρια θα σκεπαστούν με φυτά και αγριόχορτα, ενώ θα διαλυθούν οι ξύλινες κατασκευές.
Σε 100-200 χρόνια θα πέσουν οι γέφυρες και θα καταρρεύσουν τα μεταλλικά και γυάλινα κτίρια.
Σε 500 χρόνια θα αναγεννηθούν τα κοράλλια.
Σε 500-1.000 χρόνια όλα τα οργανικά σκουπίδια που έχουν θαφτεί στη γη θα έχουν διαλυθεί.
Σε χίλια χρόνια τα περισσότερα κτίρια από τσιμέντο, πέτρα ή τούβλα θα έχουν καταρρεύσει, ενώ το διοξείδιο του άνθρακα στην ατμόσφαιρα θα ξαναβρεθεί στα επίπεδα της προβιομηχανικής περιόδου, παρότι θα συνεχίσει να επηρεάζει το κλίμα τουλάχιστον 1.000 χρόνια από τότε που ο άνθρωπος θα σταματήσει να το παράγει.
Σε 50.000 χρόνια τα περισσότερα γυαλιά και πλαστικά θα έχουν διαλυθεί.
Ύστερα από 50.000 χρόνια η ύπαρξη του ανθρώπινου είδους θα σημαδεύεται μόνο από μερικά αρχαιολογικά ευρήματα.
Ορισμένες, κατασκευασμένες από τον άνθρωπο, χημικές ουσίες δε θα αρχίσουν να εξαφανίζονται παρά μόνο ύστερα από 200.000 χρόνια.
Τα πυρηνικά απόβλητα μπορεί να παραμείνουν θανατηφόρα μέχρι και δύο εκατομμύρια χρόνια ακόμη.
Όμως όλα αυτά δε θα είναι παρά αμυδρά ενθύμια, σχεδόν παθητική υπόμνηση ενός πολιτισμού που κάποτε θεωρούσε τον εαυτό του το μεγαλύτερο επίτευγμα. Μέσα σε μερικά εκατομμύρια χρόνια η διάβρωση και πιθανώς μία ή δύο περίοδοι παγετώνων θα εξαφανίσουν ακόμα και αυτά τα ισχνά ίχνη κι εάν κάποτε ένα άλλο ευφυές ζώο εξελιχθεί στη Γη, μπορεί να μη μάθει ποτέ για την ύπαρξή μας, εκτός κι αν βρει τίποτε ιδιαίτερα απολιθώματα.
Η πραγματικότητα είναι ότι η Γη, πολύ σύντομα, θα μας ξεχάσει εντελώς...
Ένα μεγάλο κομμάτι ξηράς που περικλείεται από νερό λέγεται νησί. Μπορεί να βρίσκεται σε λίμνη, σε ποτάμι ή στη θάλασσα.
* Τα μικρά νησιά ονομάζονται νησίδες ή νησάκια και τα ακόμη πιο μικρά (και ακατοίκητα) βραχονησίδες.
Τα μεγαλύτερα νησιά του κόσμου είναι η Αυστραλία, η Γροιλανδία, η Νέα Γουινέα, η Βόρνεο και η Μαδαγασκάρη.
Ανάμεσα στα 50 μεγαλύτερα νησιά τα περισσότερα (12) ανήκουν στον Καναδά. Ακολουθούν:
Η Ινδονησία με 6 νησιά (τα τρία τα μοιράζεται με άλλη κράτη).
Η Ρωσία με 4.
Η Ιαπωνία με 3.
Η Αυστραλία, η Νέα Ζηλανδία, οι Φιλιππίνες, η ήπειρος της Ανταρκτικής, η Βραζιλία και η Ιταλία με 2.
Η Παπούα Νέα Γουινέα με 2 (αν και το μεγαλύτερο το μοιράζεται με την Ινδονησία).
Νησιωτικά συμπλέγματα
Σε πολλές περιοχές του πλανήτη μας υπάρχουν ομάδες νησιών στην ίδια θαλάσσια περιοχή. Υπάγονται στο ίδιο ή σε διαφορετικά κράτη και λέγονται νησιωτικά συμπλέγματα (ή αρχιπέλαγος).
Τέτοια είναι, για παράδειγμα, τα νησιά της Ινδονησίας, της Ιαπωνίας και των Φιλιππίνων στην Ασία, η Μικρονησία και η Πολυνησία στην Ωκεανία, τα νησιά της Καραϊβικής στην Κεντρική Αμερική.
* Μερικά νησιώτικα συμπλέγματα της χώρας μας είναι οι Κυκλάδες, τα Δωδεκάνησα, οι Σποράδες και τα Επτάνησα.
Νησιωτικά κράτη
Τα νησιωτικά κράτη αποτελούνται από ένα ή περισσότερα νησιά. Τα περισσότερα από τα μικρότερα κράτη είναι νησιωτικά.
Ορισμένες νησιωτικές χώρες επικεντρώνονται σε ένα ή δύο μεγάλα νησιά, όπως η Ιαπωνία, η Νέα Ζηλανδία και το Ηνωμένο Βασίλειο.
Άλλα αποτελούνται από εκατοντάδες ή χιλιάδες μικρότερα νησιά, όπως η Ινδονησία και οι Φιλιππίνες.
Κάποια νησιωτικά κράτη μοιράζονται ένα ή περισσότερα νησιά με άλλες χώρες. Τέτοια είναι, για παράδειγμα, η Ινδονησία και η Παπούα Νέα Γουινέα στα σύνορα Ασίας-Ωκεανίας, η Αϊτή και η Δομινικανή Δημοκρατία στην Κεντρική Αμερική, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ιρλανδία στην Ευρώπη.
Η Αυστραλία δεν είναι απλά το πρώτο σε έκταση νησί. Ο χώρος που καλύπτει είναι τόσο μεγάλος που ισοδυναμεί με την επιφάνεια των επόμενων είκοσι πέντε!
* Η έκτασή της είναι 7.623.620 τ.χλμ., ενώ τα επόμενα 25 νησιά (από τη Γροιλανδία μέχρι τη Σρι Λάνκα) εκτείνονται συνολικά σε 7.648.834 τ.χλμ.
Πολλοί πιστεύουν ότι η Αυστραλία είναι μικρότερη από τη Γροιλανδία. Αυτό το λάθος οφείλεται στους χάρτες μας: Στην προσπάθειά τους να απεικονίσουν την επιφάνεια της (σφαιρικής) Γης σε ορθογώνια μορφή προσθέτουν έκταση σε κάποιες περιοχές όπως η Γροιλανδία. Στην πραγματικότητα η Αυστραλία είναι πολύ μεγαλύτερη!
Συγκρίνετε τα δύο νησιά στην υδρόγειο σφαίρα και θα το διαπιστώσετε:
Τα μέρη ενός ωκεανού που περικλείονται από τμήματα ξηράς ονομάζεται θάλασσες. Όταν η έκταση μιας θάλασσας είναι μικρή λέγεται πέλαγος (Αιγαίο, Ιόνιο κλπ.), ενώ όταν περιορίζεται έντονα από την ξηρά ονομάζεται κόλπος.
* Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, η Θάλασσα ήταν μια αρχέγονη θεότητα που κατέληξε δευτερεύουσα μετά τον Ποσειδώνα.
Κάθε θάλασσα θεωρείται ότι είναι «παράρτημα» κάποιου ωκεανού:
1 Οι μεγαλύτερες θάλασσες του Ειρηνικού Ωκεανού βρίσκονται στην ανατολική Ασία. Ξεκινώντας από τον Βορρά συναντούμε τη Βερίγγειο Θάλασσα, την Οχοτσκική (ή Θάλασσα του Οχότσκ), την Ιαπωνική, τη Θάλασσα της Ανατολικής Κίνας αλλά και τη Θάλασσα της Νότιας Κίνας.
* Στην Ωκεανία, ανατολικά της Αυστραλίας, βρίσκεται η Θάλασσα των Κοραλλίων.
2 Οι μεγαλύτερες θάλασσες του Ατλαντικού Ωκεανού βρίσκονται στην Ευρώπη. Ξεκινώντας από τον Νότο συναντούμε τη Μεσόγειο, τη Μαύρη Θάλασσα (ή Εύξεινο Πόντο), τη Βόρεια Θάλασσα, τη Βαλτική και τη Νορβηγική.
* Στην Κεντρική Αμερική βρίσκεται η Καραϊβική.
3 Οι μεγαλύτερες θάλασσες του Ινδικού Ωκεανού είναι η Ερυθρά και η Αραβική Θάλασσα (ή Θάλασσα του Ομάν).
4 Η μεγαλύτερη θάλασσα του Αρκτικού Ωκεανού είναι η Λευκή Θάλασσα.
Θάλασσα και άνθρωπος
Από τα πανάρχαια χρόνια οι θάλασσες είχαν μεγάλη σημασία για τους ανθρώπους. Οι ωκεανοί έμοιαζαν απροσπέλαστοι, καθώς τα μικρά σκάφη εκείνων των χρόνων δεν μπορούσαν να αντεπεξέλθουν σε ταξίδια μεγάλων αποστάσεων λόγω ποικίλων δυσκολιών (άγρια κύματα, έλλειψη προσανατολισμού κλπ.). Μπορούσαν όμως να πλέουν σε μικρή απόσταση από τις ακτές και να πηγαίνουν σε κοντινά νησιά, μεταφέροντας ανθρώπους, αγαθά και πολιτισμό.
Οι άνθρωποι κατάλαβαν πολύ νωρίς ότι η θάλασσα δε χωρίζει αλλά ενώνει τους λαούς και ανέπτυξαν τις θαλάσσιες μεταφορές. Για να έχουν καλύτερα αποτελέσματα (συντόμευση διαδρομών, ασφάλεια ταξιδιών), χρησιμοποίησαν πορθμούς και άνοιξαν διώρυγες.
Ο πορθμός του Γιβραλτάρ ενώνει τη Μεσόγειο Θάλασσα με τον Ατλαντικό Ωκεανό και χωρίζει την Ευρώπη από την Αφρική
Η διώρυγα του Σουέζ, η μεγαλύτερη του κόσμου (168 χιλιόμετρα), ενώνει τη Μεσόγειο με την Ερυθρά Θάλασσα και χωρίζει την Αφρική από την Ασία
Θάλασσα και περιβάλλον
Οι ωκεανοί και οι θάλασσες συμβάλλουν με αποφασιστικό τρόπο στην οικολογική ισορροπία του πλανήτη μας:
1 Είναι το «σπίτι» πάρα πολλών φυτών και ζώων. Στα μεγάλα βάθη μάλιστα, στις αβύσσους, ζουν σπάνια είδη θαλάσσιων οργανισμών.
2 Η μεγαλύτερη ποσότητα οξυγόνου (το 85%) παράγεται από φυτοπλαγκτόν, το οποίο αποτελεί και τη βάση της τροφικής αλυσίδας για τα οικοσυστήματα.
3 Το νερό έχει την ιδιότητα να ζεσταίνεται σιγά σιγά και να αποβάλλει αργά τη θερμότητά του, επομένως οι θάλασσες και οι ωκεανοί αποτελούν τους σημαντικότερους ρυθμιστές του κλίματος.
Την εποχή που η Δυτική Ευρώπη αναπτύσσεται, προοδεύει και γίνεται το κέντρο του κόσμου, η Βυζαντινή Αυτοκρατορία διαλύεται και οι πληθυσμοί της περνούν στην κυριαρχία των Λατίνων και των Οθωμανών κατακτητών.
Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία την εποχή των Μακεδόνων αυτοκρατόρων (9ος-11ος αι.)
Η Λατινοκρατία και η Τουρκοκρατία ονομάζονται με μια φράση ξένη κυριαρχία. Αυτή η περίοδος ξεκινά επισήμως με την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Οθωμανούς Τούρκους (1453) και ολοκληρώνεται με την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης (1821).
Στην πραγματικότητα, όμως, για κάποιες περιοχές της βυζαντινής επικράτειας έχει αρχίσει με την άλωση της Πόλης από τους Λατίνους (1204).
Το ίδιο συμβαίνει και με το τέλος της ξένης κυριαρχίας. Πολλές περιοχές ελευθερώνονται με την Ελληνική Επανάσταση του 1821, άλλες όμως παραμένουν υπόδουλες για πολλά χρόνια αργότερα.
Χρονολόγιο
1204: Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους (Λατίνους)
1204-1797 (Λατινοκρατία): Κατοχή βυζαντινών περιοχών από τους Βενετούς, τους Φράγκους και άλλους Λατίνους
1453: Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Οθωμανούς Τούρκους
1453-1821 (Τουρκοκρατία): Κατοχή βυζαντινών περιοχών από τους Οθωμανούς
H θάλασσα χωρίζει την ξηρά σε πολύ μεγάλες εκτάσεις που ονομάζονται ήπειροι.
* Η λέξη προέρχεται από την ομώνυμη ελληνική περιφέρεια (την Ήπειρο) και οφείλεται στην αρχαία φράση «άπειρος χώρα», δηλαδή «απέραντη έκταση στεριάς» (α- στερητικό και πέρας = τέλος).
Οι ήπειροι είναι έξι: Ασία, Αμερική, Αφρική, Ανταρκτική, Ευρώπη, Ωκεανία.
Οι μεγάλοι υδάτινοι όγκοι μεταξύ των ηπείρων λέγονται ωκεανοί.
* Η λέξη προέρχεται από τον ομώνυμο θεό της ελληνικής μυθολογίας. Ο Ωκεανός ήταν γιος του Ουρανού και της Γαίας (Γης). Μετά τον αρχαίο γεωγράφο και ιστορικό Ηρόδοτο το όνομά του πήρε την έννοια των τεράστιων και ανεξερεύνητων θαλάσσιων εκτάσεων.
Οι ωκεανοί είναι πέντε: Ειρηνικός, Ατλαντικός, Ινδικός, Νότιος, Αρκτικός.
Οι ωκεανοί είναι πραγματικά πολύ μεγάλοι. Μπορούμε να αντιληφθούμε την έκταση που καταλαμβάνουν, αν μελετήσουμε τον πίνακα που ακολουθεί και τους συγκρίνουμε με τη στεριά:
Ο πρώτος σε μέγεθος ωκεανός, ο Ειρηνικός, είναι μεγαλύτερος από όλες τις ηπείρους μαζί (32,6% έναντι 29,2% —δείτε και μια σχετική ανάρτηση εδώ).
Ο Ατλαντικός έχει περίπου το ίδιο μέγεθος με τις δύο μεγαλύτερες ηπείρους.
Ο Ινδικός είναι λίγο μεγαλύτερος από την Αμερική και την Αφρική.
ΜΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ: Γεωγραφία ΣΤ΄ Δημοτικού, el.wikipedia.org
ΕΙΚΟΝΕΣ: podilato98.blogspot.com (οι 1,2 από το ebooks.edu.gr)
Το μεγαλύτερο μέρος του διαστήματος είναι απλώς κενό. Ίσως γι’ αυτό οι περισσότεροι χάρτες του ηλιακού μας συστήματος δεν είναι φτιαγμένοι σε κλίμακα:
Το να απεικονίσεις τους πλανήτες είναι εύκολο· ο άδειος χώρος είναι το πρόβλημα!
Ακόμη και αν η Σελήνη ήταν μόνο 1 εικονοστοιχείο (πίξελ), δηλαδή μια τελίτσα στην οθόνη μας, οι αποστάσεις μεταξύ των πλανητών θα εξακολουθούσαν να είναι τεράστιες, ιδίως μετά τον Άρη.
Πατήστε στην εικόνα που ακολουθεί και ταξιδέψτε από τον Ήλιο έως τον Ποσειδώνα (και ακόμη παραπέρα) στον εντυπωσιακό χάρτη που έχει φτιάξει ο Αμερικανός γραφίστας Josh Worth.
Επιλέξτε τη γλώσσα μας, πατήστε το κουμπί για να αποκτήσετε την ταχύτητα του φωτός στο κενό (σχεδόν 300.000 χιλιόμετρα το δευτερόλεπτο!) και ξεκινήστε:
ΥΓ. Ακόμη και με την ταχύτητα του φωτός το ηλιακό μας σύστημα είναι πάρα πολύ μεγάλο. Αν βαρεθείτε τις τεράστιες αποστάσεις του, μπορείτε να κάνετε μια ζαβολιά: Πατήστε στο σύμβολο του επόμενου πλανήτη και πηγαίνετε κατευθείαν!
Πατήστε στην εικόνα, επιλέξτε τη σχετική δραστηριότητα και βρείτε τους πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος παρέα με τον Wall·E και τη φίλη του την Εύα. Επιβιβαστείτε στο... διαστημόπλοιο και απολαύστε μια υπέροχη βόλτα!
Στις αρχές του 18ου αιώνα ο Ιταλός Αντόνιο Βιβάλντι συνέθεσε τις περίφημες «Τέσσερις Εποχές». Πρόκειται για τέσσερα κονσέρτα βιολιού, ένα για κάθε εποχή του χρόνου.
Η «Καταιγίδα» (Storm) προέρχεται από το «Καλοκαίρι».
Εποχές είναι οι χρονικές περίοδοι στις οποίες διαιρείται το έτος. Κατά τη διάρκειά τους επικρατούν ιδιαίτερες καιρικές συνθήκες όσον αφορά τη θερμοκρασία, τις βροχοπτώσεις, την υγρασία κλπ.
Όπως είδαμε αλλού, η τροχιά της Γης γύρω από τον Ήλιο είναι ελλειπτική και ο νοητός της άξονας πλάγιος. Οι εποχές οφείλονται σε αυτή την κλίση του άξονα: Κατά την περιφορά του πλανήτη μας είναι στραμμένο προς τον Ήλιο άλλοτε το βόρειο και άλλοτε το νότιο ημισφαίριο.
Όταν είναι στραμμένο προς τον Ήλιο το βόρειο ημισφαίριο, οι ηλιακές ακτίνες πέφτουν κάθετα προς αυτό και το θερμαίνουν περισσότερο, ενώ στο νότιο ημισφαίριο οι ακτίνες πέφτουν πλάγια και το θερμαίνουν λιγότερο. Τότε λέμε ότι το βόρειο ημισφαίριο έχει καλοκαίρι και το νότιο ημισφαίριο χειμώνα.
* Το αντίθετο συμβαίνει όταν είναι στραμμένο προς τον Ήλιο το νότιο ημισφαίριο.
Χριστούγεννα στην Αυστραλία
Μπορεί ο κύκλος των εποχών στα δύο ημισφαίρια να είναι αντίθετος, αλλά δε συμβαίνει το ίδιο στις περιοχές γύρω από τον Ισημερινό. Εκεί δεν υπάρχουν σημαντικές αλλαγές στην ποσότητα του ηλιακού φωτός, ωστόσο πολλές περιοχές (κυρίως στον βόρειο Ινδικό Ωκεανό) χαρακτηρίζονται από μουσώνες και δυνατούς ανέμους.
Οι εποχές στο βόρειο ημισφαίριο
Στην πραγματικότητα οι εποχές δεν ξεκινούν την πρώτη μέρα του Μαρτίου, του Ιουνίου κ.ο.κ. αλλά λίγο αργότερα. Επίσης, η εναλλαγή των εποχών έχει συνέπειες στη διάρκεια της ημέρας και της νύχτας:
1. Άνοιξη. Στις 21 Μαρτίου το βόρειο ημισφαίριο, η περιοχή μας, μπαίνει στην άνοιξη. Τότε η ημέρα και η νύχτα έχουν ίση διάρκεια. Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται εαρινή ισημερία (έαρ στα αρχαία ελληνικά είναι η άνοιξη). Στη συνέχεια οι μέρες μεγαλώνουν λίγο λίγο καθημερινά, δηλαδή αρχίζει να βραδιάζει όλο και πιο αργά.
2. Καλοκαίρι. Στις 21 Ιουνίου μπαίνει το καλοκαίρι και έχουμε τη μεγαλύτερη μέρα του έτους (θερινό ηλιοστάσιο). Οι μέρες κατόπιν αρχίζουν να μικραίνουν, αν και παραμένουν μεγαλύτερες σε διάρκεια από τις νύχτες.
3. Φθινόπωρο. Στις 23 Σεπτεμβρίου η ημέρα και η νύχτα γίνονται πάλι ίσες σε διάρκεια. Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται φθινοπωρινή ισημερία και σηματοδοτεί τον ερχομό του φθινοπώρου στο βόρειο ημισφαίριο. Στη συνέχεια οι μέρες μικραίνουν λίγο λίγο καθημερινά, δηλαδή αρχίζει να βραδιάζει όλο και πιο νωρίς.
4. Χειμώνας. Στις 21 Δεκεμβρίου έχουμε τη μικρότερη μέρα του έτους (χειμερινό ηλιοστάσιο). Οι μέρες αρχίζουν να μεγαλώνουν, αν και παραμένουν μικρότερες σε διάρκεια από τις νύχτες.