4 Νοε 2022

Τα αρσενικά σε -ρ

Λίγα και καλά!

Αυτά τα αρχαιόκλιτα ουσιαστικά λήγουν σε -ωρ, αλλά το ωμέγα υπάρχει μόνο στην ονομαστική του ενικού.

Επίσης, στη γενική του πληθυντικού ο τόνος κατεβαίνει στην παραλήγουσα:

Ενικός αριθμός
Πληθυντικός αριθμός

ο
του
τον

διδάκτωρ
διδάκτορος
διδάκτορα


οι
των
τους

διδάκτορες
διδακτόρων
διδάκτορες


Κλητική ενικού: διδάκτορ

Παρόμοια αρσενικά:
  • δόκτωρ
  • φιλίστωρ

Πατήρ και πάτερ

Η αρχαία λέξη για τον πατέρα ήταν πατήρ και κλινόταν ως εξής: ο πατήρ, του πατρός, τον πατέρα, πάτερ

Σήμερα η ονομαστική και η κλητική χρησιμοποιούνται ως τίτλοι ιερέων ή μοναχών: ο πατήρ Γεώργιος, ο πάτερ Γεώργιος


Επιπλέον, το πάτερ είναι προτακτικό, δηλαδή άκλιτη λέξη: ο πάτερ Γεώργιος, του πάτερ Γεώργιου


ΜΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ: Βικιλεξικό
ΕΙΚΟΝΑ: tvopen.gr

Τα θηλυκά σε -ρ

Λίγα και καλά!

Αυτά τα αρχαιόκλιτα ουσιαστικά λήγουν σε -ωρ, αλλά το ωμέγα υπάρχει μόνο στην ονομαστική του ενικού.


Επίσης, στη γενική του πληθυντικού ο τόνος κατεβαίνει στην παραλήγουσα:

Ενικός αριθμός
Πληθυντικός αριθμός

η
της
τη

διδάκτωρ
διδάκτορος
διδάκτορα


οι
των
τις

διδάκτορες
διδακτόρων
διδάκτορες


Κλητική ενικού: διδάκτορ

Παρόμοια θηλυκά:
  • βασιλομήτωρ
  • δόκτωρ
  • Θεομήτωρ


ΜΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ: Βικιλεξικό
ΕΙΚΟΝΑ: msn.com

2 Νοε 2022

Τα ουδέτερα σε -ρ

Λίγα και καλά!

Αυτά τα όμορφα ουσιαστικά, όπως όλα τα ανισοσύλλαβα ουδέτερα, έχουν δύο θέματα:
Το ένα σχηματίζει τις όμοιες πτώσεις του ενικού: ύδ-ωρ
Το άλλο σχηματίζει τη γενική του ενικού και όλες τις πτώσεις του πληθυντικού: ύδατ-ος, ύδατ-α, υδάτ-ων


Αυτό το δεύτερο θέμα χρησιμοποιείται κατά κανόνα και για τον σχηματισμό νέων (παράγωγων ή σύνθετων) λέξεων: υδάτ-ινος, υδατ-⁠ο⁠-σφαίριση  

Επίσης, στη γενική του πληθυντικού ο τόνος κατεβαίνει στην παραλήγουσα:

Ενικός αριθμός
Πληθυντικός αριθμός

το
του
το

ύδωρ
ύδατος
ύδωρ


τα
των
τα

ύδατα
υδάτων
ύδατα


Έτσι κλίνονται τα ουδέτερα:
  • ήπαρ
  • φρέαρ

Και μόνο στον ενικό αριθμό:
  • δέλεαρ (χωρίς γενική πτώση)
  • έαρ (γενική: του έαρος)
  • νέκταρ (γενική: του νέκταρος)

Έαρ είναι η άνοιξη

Ειδική περίπτωση

Το πυρ κλίνεται πιο απλά και όλες οι πτώσεις τονίζονται στη λήγουσα:

Ενικός αριθμός
Πληθυντικός αριθμός

το
του
το

πυρ
πυρός
πυρ


τα
των
τα

πυρά
πυρών
πυρά



ΜΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ: Βικιλεξικό, Σύγχρονη Σχολική Γραμματική για όλους
ΕΙΚΟΝΕΣ: KleopatraEmmanouilKyriakopoulou@youtube, livescience.com

Οι Πέρσες

Από τον 6ο αιώνα π.Χ. μέχρι σήμερα

Οι Πέρσες είναι ένας αρχαίος λαός ινδοευρωπαϊκής καταγωγής, που έφτασε στο σημερινό Ιράν από την κεντρική Ασία περίπου το 1.500 π.Χ.

Ο πολιτισμός τους είναι από τους πιο παλαιούς και σημαντικούς παγκοσμίως και έχουν μεγάλη συνεισφορά στις τέχνες και τις επιστήμες.

Αρχαία χρόνια

1 Το 550 π.Χ. ο Κύρος ο Μέγας ίδρυσε στη δυτική Ασία την Περσική Αυτοκρατορία, το ισχυρό κράτος που μας είναι γνωστό από τους πολέμους με τους Έλληνες στον Μαραθώνα, τις Θερμοπύλες και τη Σαλαμίνα.

Η αρχαία Περσική Αυτοκρατορία (550-330 π.Χ.) έφτασε στη μεγαλύτερη εδαφική της έκταση υπό την ηγεσία του Δαρείου Α΄

2 Το 330 π.Χ. η αυτοκρατορία κατακτήθηκε από τους Μακεδόνες του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ο οποίος κυριολεκτικά σάρωσε την περσική επικράτεια.

Το ελληνικό στοιχείο που έφερε μαζί του ο νέος αυτοκράτορας αναμείχθηκε με τα τοπικά στοιχεία, δημιουργώντας τον ελληνιστικό πολιτισμό.

3 Μετά τον θάνατο του Αλέξανδρου (323 π.Χ.) οι στρατηγοί του διαμοιράστηκαν το κράτος του. Το μεγαλύτερο τμήμα της παλαιάς Περσικής Αυτοκρατορίας πέρασε στον Σέλευκο, οποίος ίδρυσε την Αυτοκρατορία των Σελευκιδών.

Ο πυρήνας της παλαιάς περσικής αυτοκρατορίας αποτέλεσε το ελληνιστικό κράτος των Σελευκιδών (περ. 321-150 π.Χ.)

4 Στη συνέχεια η περιοχή καταλήφθηκε από τους Πάρθους, έναν αρχαίο ιρανικό λαό.

Η Παρθική Αυτοκρατορία στο αποκορύφωμά της

5 Το 226 μ.Χ. οι Πέρσες κατόρθωσαν να ανεξαρτητοποιηθούν και να ιδρύσουν μια νέα Περσική Αυτοκρατορία. Οργάνωσαν ένα ισχυρό κράτος και προσπάθησαν να ανασυστήσουν την αυτοκρατορία των προγόνων τους.

Η δεύτερη Περσική Αυτοκρατορία (226-650) έφτασε στη μεγαλύτερη εδαφική της έκταση υπό την ηγεσία του Χοσρόη Β΄

Το τελευταίο τούς οδήγησε σε σκληρές διαμάχες με τους Βυζαντινούς, οι οποίες κράτησαν περίπου διακόσια χρόνια (5ος-7ος αιώνας).

Πόλεμοι με τους Βυζαντινούς

Από τον 1ο αιώνα π.Χ. το όριο ανάμεσα στη Ρωμαϊκή (μετέπειτα Βυζαντινή) και την Παρθική (μετέπειτα Περσική) Αυτοκρατορία ήταν ο ποταμός Ευφράτης.


Τα σύνορα μεταξύ των δύο δυνάμεων ήταν διαρκώς αμφισβητούμενα, αλλά στη μακρά σειρά των πολέμων μεταξύ τους παρέμεναν λίγο πολύ σταθερά.

Οι μάχες Περσών-Βυζαντινών ήταν σποραδικές τον 5ο αιώνα. Τον 6ο αιώνα οι συγκρούσεις κλιμακώθηκαν, αλλά οι σφοδροί πόλεμοι των ετών 502-506, 526-532, 541-562 και 572-591 δεν ανέδειξαν κάποιον ξεκάθαρο νικητή.

Ο τελευταίος και πιο καταστροφικός πόλεμος ανάμεσα στις δύο υπερδυνάμεις της εποχής διαξήχθη το 602-628, στις αρχές του επόμενου αιώνα:

1 Στην αρχή οι Πέρσες κατάφεραν να αγγίξουν τα σύνορα της αρχαίας αυτοκρατορίας τους, ωστόσο η βυζαντινή αντεπίθεση (από το 622, με επικεφαλής τον Αυτοκράτορα Ηράκλειο) τους ανάγκασε να υποχωρήσουν.

O Αυτοκράτορας Ηράκλειος (σχέδιο του Spatharokandidatos, 2014)

2 Το 626 συμμάχησαν με τους Αβάρους και τους Σλάβους σε μια προσπάθεια να καταλάβουν την Κωνσταντινούπολη, αλλά απέτυχαν.

3 Το 627 ο Ηράκλειος εισέβαλε στην καρδιά του περσικού κράτους, υποχρεώνοντάς το να υπογράψει ειρήνη και να επανέλθει στα αρχικά του σύνορα.

Όλοι αυτοί οι πόλεμοι άφησαν και τις δύο αυτοκρατορίες εξαντλημένες και ευάλωτες. Όταν τα επόμενα χρόνια επιτέθηκαν οι ανερχόμενοι Άραβες, καμία δεν είχε προλάβει να ανακάμψει.

Η αραβική κατάκτηση

Οι Βυζαντινοί επλήγησαν σοβαρά από το Αραβικό Χαλιφάτο, αλλά κατάφεραν να επιβιώσουν. Οι Πέρσες, αντίθετα, μέσα σε λίγα χρόνια υπέκυψαν στις επιθέσεις των Αράβων, ενώ ενστερνίστηκαν και τη θρησκεία τους, το Ισλάμ.

Το Αραβικό Χαλιφάτο το 654

Νεότερα χρόνια

Τους επόμενους αιώνες η περιοχή καταλήφθηκε πρόσκαιρα δύο φορές από τους Μογγόλους (τον 13ο και τον 14ο αιώνα). Το 1501 η Περσία επανενώθηκε ως ανεξάρτητο κράτος.

Η Περσία το 1501-1722. Οι μαύρες γραμμές δείχνουν τα σημερινά σύνορα των κρατών της περιοχής.

Το 1935 μετονομάστηκε σε Ιράν. Πρόκειται για την ιστορική εθνική της ονομασία, που σημαίνει «η χώρα των Αρίων».


Από το 1979 το Ιράν κυβερνάται από μια σκληρή θεοκρατική δικτατορία.


Μεσαιωνικά χρόνια
ΜΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ: el.wikipedia.org, en.wikipedia.org
ΕΙΚΟΝΕΣ: el.wikipedia.org (1-3), mg.wikipedia.org (4), podilato98.blogspot.com<quizlet.com (5), deviantart.com (6), en.wikipedia.org (7), podilato98.blogspot.com<commons.wikimedia.org (8), japantimes.co.jp (9)

29 Οκτ 2022

Η οικογένεια του ύδατος

Παράγωγες λέξεις

ΚΑΤΑΛΗΞΕΙΣ
  • υδ-αρής
  • υδατ-ικός (ενυδατικός)
  • υδάτ-ινος
  • υδατ-ώδης
  • υδρ-εύω
  • ύδρ-α (και το ομώνυμο νησί)
  • υδρ-ία  

Το αρχαίο ουδέτερο «ύδωρ» (γενική: του ύδατος) σήμαινε «νερό»


Σύνθετες λέξεις

Α΄ ΣΥΝΘΕΤΙΚΟ
  • υδατο-γραφία, υδατοδιαλυτός, υδατοειδής, υδατοκαλλιέργεια, υδατόπτωση, υδατόσημο, υδατοστεγής, υδατοσφαίριση, υδατοφράκτης, υδατ-άνθρακας
  • υδρό-βιος, υδρόγειος, υδρογόνο, υδρογραφία, υδροδοτώ, υδροδυναμικός, υδροηλεκτρικός, υδρόθειο, υδροθεραπεία, υδροκεφαλία, υδροκήλη, υδροκυάνιο, υδροληψία, υδρόλυση, υδρομασάζ, υδρόμελο, υδρόμετρο, υδρομηχανική, υδροπλάνο, υδροπονία, υδρορροή, υδροστατικός, υδροστρόβιλος, υδρόσφαιρα, υδροσωλήνας, υδροτροπισμός, υδρόφιλος, υδροφόρος (η υδροφόρα), υδροχαρής, υδροχλώριο, Yδροχόος, υδρόχρωμα, υδρόψυκτος, υδρ-⁠αγωγείο, υδραντλία, υδράργυρος, υδρατμός, υδραυλικός, υδροξείδιο, Υδρούσα

Υδροπλάνο

Β΄ ΣΥΝΘΕΤΙΚΟ
  • -υδάτιος: παρυδάτιος
  • -υδατώνω: αφυδατώνω, ενυδατώνω
  • -υδρος: άνυδρος
  • -υδρία: ανυδρία, λειψυδρία
  • -ύδρα: κλεψύδρα
  • -υδρείο: ενυδρείο
  • -υδρίδα: ενυδρίδα  

Φράσεις

ΜΕ ΕΠΙΘΕΤΟ
  • όμβρια ύδατα
  • χωρικά ύδατα, διεθνή ύδατα




Περιβάλλον

Η οικογένεια του νερού

Παράγωγες λέξεις

ΚΑΤΑΛΗΞΕΙΣ
  • νερ-άκι
  • νερ-ουλάς
  • νερ-ουλός
  • νερ-ώνω (ξενερώνω)

Σύνθετες λέξεις

Α΄ ΣΥΝΘΕΤΙΚΟ
  • νερο-βάρελο, νερόβραστος, νεροζούμι, νεροκανάτα, νερόκοτα, νεροκουβαλητής, νερόλακκος, νερολούλουδο, νερομάνα, νερομπογιά, νερόμυλος, νεροπίστολο, νερόπλυμα, νεροποντή, νεροπότηρο, νεροπούλι, νεροτσουλήθρα, νεροφίδα (νερόφιδο), νεροχελώνα, νεροχύτης

Νεροποντή

Β΄ ΣΥΝΘΕΤΙΚΟ
  • -νερο: αλατόνερο, ανθόνερο, ασβεστόνερο, βαλτόνερο, βρομόνερο, βροχόνερο, λασπόνερο, μπουγαδόνερο, ξιδόνερο, ροδόνερο, χιονόνερο
  • -νερα: απόνερα, παλιόνερα
  • -νέρι: Κρυονέρι

Φράσεις

ΜΕ ΕΠΙΘΕΤΟ Ή ΕΠΙΘΕΤΙΚΗ ΜΕΤΟΧΗ
  • αλμυρό νερό, γλυκό νερό
  • πόσιμο νερό, τρεχούμενο νερό
  • ανθρακούχο νερό, επιτραπέζιο νερό, ιαματικό νερό
  • (ήπιε) το αμίλητο νερό



Περιβάλλον

Οι Άβαροι

6ος-9ος αιώνας

Οι Άβαροι ήταν μια νομαδική φυλή ουννικής καταγωγής που καταγόταν από την κεντρική Ασία. Τους συναντούμε για πρώτη φορά στην περιοχή της Ανατολικής Ευρώπης όπου ίδρυσαν το κράτος τους, το Χανάτο των Αβάρων (περ. 535-810).

Ύστερα από πιέσεις του τουρκικού φύλου των Γκιοκτούρκων μετακινήθηκαν προς τα Βαλκάνια και εγκαταστάθηκαν βόρεια του Δούναβη.

Το Χανάτο των Αβάρων το 620. Οι Άβαροι δεν έχουν σχέση με τους Άραβες, αν και η προφορά των δύο ονομάτων μοιάζει.

Επιθέσεις στο Βυζάντιο

Το 558, τα τελευταία χρόνια του Ιουστινιανού, οι Άβαροι ξεκίνησαν να προστατεύουν ως μισθοφόροι τα βόρεια σύνορα του Βυζαντίου. Σύντομα, ωστόσο, έστρεψαν το βλέμμα τους στις πλούσιες βαλκανικές επαρχίες τις Αυτοκρατορίας.

Το διάστημα 568-626 προέβησαν σε πολλές επιδρομές και καταστροφές, καθώς οι Βυζαντινοί ήταν απασχολημένοι σε πολέμους με την Περσική Αυτοκρατορία.


Το καλοκαίρι του 626, σε μια συνδυασμένη επίθεση, οι Άβαροι και οι Σλάβοι υποτελείς τους επιτέθηκαν στην Κωνσταντινούπολη από την ευρωπαϊκή πλευρά της (δυτικά), ενώ οι Πέρσες επιτέθηκαν από την ασιατική (ανατολικά).


Το ισχυρό ναυτικό των Βυζαντινών κατάφερε να αποκόψει την επικοινωνία μεταξύ των επιτιθεμένων, αλλά και να καταστρέψει, σε δύο διαφορετικές ναυμαχίες, τόσο τον περσικό όσο και τον σλαβικό στόλο.

Η πολιορκία της βυζαντινής πρωτεύουσας απέτυχε και η πρόσκαιρη συμμαχία Αβάρων-Περσών έληξε άδοξα. Οι Άβαροι επέστρεψαν στα εδάφη τους και δεν αποτέλεσαν ξανά σοβαρό κίνδυνο για την Κωνσταντινούπολη.

Το τέλος των Αβάρων

Στις αρχές του 9ου αιώνα οι Φράγκοι (από τα δυτικά) και οι Βούλγαροι (από τα ανατολικά) διέλυσαν το Χανάτο των Αβάρων και μοιράστηκαν τα εδάφη του.


Τα υπολείμματα των Αβάρων ανακατεύτηκαν με άλλες φυλές της περιοχής και σιγά σιγά αφομοιώθηκαν.

Μεσαιωνικά χρόνια
ΜΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ: Ιστορία Ε΄ Δημοτικού, Ιστορία Β΄ Γυμνασίου, el.wikipedia.org, en.wikipedia.org
ΕΙΚΟΝΕΣ: commons.wikimedia.org, BalkanHistory@youtube, Ιστορία Ε΄ Δημοτικού, podilato98.blogspot.com<el.wikipedia.org

Διαβάστηκαν περισσότερο την τελευταία εβδομάδα: