Τα ουδέτερα σε -ι

Προσοχή στη συνίζηση

Παιδί

Αυτά τα ουσιαστικά στη γενική του ενικού και στον πληθυντικό προφέρονται με συνίζηση, δηλαδή ως μία συλλαβή: τα παι-διά (όχι παι-⁠δι-⁠ά)

Μερικές φορές ακούγεται και ένα γ, ν ή χ, αλλά δεν το γράφουμε:

• το παιδί, του παιδγιού παιδιού
• το ποτάμι, τα ποτάμνια ποτάμια
• το καλάθι, των καλαθχιών καλαθιών

Επίσης, στη γενική του ενικού και του πληθυντικού τονίζονται πάντα στη λήγουσα:

Ενικός αριθμός

Πληθυντικός αριθμός

το
του
το

παιδί
παιδιού
παιδί

τα
των
τα

παιδιά
παιδιών
παιδιά

Έτσι κλίνονται, μεταξύ άλλων, τα ουδέτερα:

• αρνί, αφτί, βιολί, βρακί
• γατί, γιαπί, γιασεμί, γυαλί
• καρφί, κερί, κλαδί, κλειδί, κρασί
• λειρί, λουρί
• μαγαζί, μαλλί, μαντρί, μυστρί
• νησί, πανί, παπί, πουλί
• σκαλί, σκοινί, σκυλί, σπαθί, σφυρί
• ταψί, τζαμί, τσαμπί, τυρί
• φιλί, φλασκί, φλουρί
• χαλί, χαρτί, χωνί, ψωμί

Νησιά

Μετακίνηση τόνου

Τα παροξύτονα στις δύο γενικές ακολουθούν τον γενικό κανόνα και τονίζονται στη λήγουσα:

Ενικός αριθμός

Πληθυντικός αριθμός

το
του
το

χέρι
χεριού
χέρι

τα
των
τα

χέρια
χεριών
χέρια

Έτσι κλίνονται, μεταξύ άλλων, τα ουδέτερα:

• αγγούρι, αγόρι, αστέρι, αχλάδι
• γάντι, γλέντι, γρασίδι
• δελφίνι, δόντι, ζουζούνι
• καλάθι, καλοκαίρι, καράβι, κορίτσι
• λάδι, λεμόνι, λιμάνι, λουλούδι
• μάτι, μολύβι, μυρμήγκι
• ξίδι, ξυπνητήρι
• παπούτσι, παραμύθι, ποτάμι
• σαλόνι, σαπούνι, σπίτι, στολίδι
• τζάκι, τραγούδι, τσουρέκι
• φανάρι, φεγγάρι, φιστίκι
• χαλίκι, χελιδόνι, χταπόδι

Ξυπνητήρι

Ένα επιπλέον γάμα

Τα ουδέτερα που έχουν φωνήεν πριν το -ι της κατάληξης παίρνουν ένα γάμα για λόγους ευφωνίας στη γενική του ενικού και στον πληθυντικό:

Ενικός αριθμός

Πληθυντικός αριθμός

το
του
το

ρολόι
ρολογιού
ρολόι

τα
των
τα

ρολόγια
ρολογιών
ρολόγια

Έτσι κλίνονται:

Τα ουδέτερα που λήγουν σε -λόι: κομπολόι, κουβεντολόι, μοιρολόι, ρολόι, συγγενολόι

Άλλα ουδέτερα: ανώι, κατώι, μπόι, προσφάι, σαράι, σόι, τσάι, φαΐ, χούι

Και συνήθως στον πληθυντικό: αποφάγια

Τσάι

Διαφοροποιήσεις στη γενική

α) Το μίλι και μερικά τοπωνύμια σχηματίζουν τις δύο γενικές χωρίς συνίζηση, με τις καταλήξεις -ίου και -ίων:

• το μίλι, του μιλίου, των μιλίων
• το Κερατσίνι, του Κερατσινίου
• τα Λιόσια, των Λιοσίων

β) Τα υποκοριστικά σε -άκι κατά κανόνα δε σχηματίζουν τη γενική πτώση σε κανέναν αριθμό: αεράκι, γατάκι, καζανάκι, παγάκι, πετραδάκι

Αν όμως δεν είναι υποκοριστικά, οι γενικές σχηματίζονται κανονικά:

• το γεράκι, του γερακιού, των γερακιών
• το καπάκι, του καπακιού, των καπακιών

Γεράκι

γ) Το μέλι σχηματίζει κανονικά τη γενική ενικού (του μελιού), αλλά σε δύο στερεότυπες εκφράσεις επιβιώνει η αρχαιόμορφη γενική του: μήνας του μέλιτος, ταξίδι του μέλιτος  

Άλλες περιπτώσεις

α) Το δείλι και το πρωί σχηματίζουν μόνο τις όμοιες πτώσεις του ενικού. Τις υπόλοιπες τις δανειζόμαστε από το «δειλινό» και το «πρωινό»:

• το δείλι, του δειλινού — τα δειλινά, των δειλινών
• το πρωί, του πρωινού — τα πρωινά, των πρωινών

β) Το μικροσκοπικό ζωύφιο άκαρι κλίνεται με τον δικό του, ξεχωριστό τρόπο:

• το άκαρι, του ακάρεως
• τα ακάρεα, των ακάρεων

γ) Μερικά ξένα τοπωνύμια είναι άκλιτα: το Ανόι, το Ελσίνκι, το Κιριμπάτι, το Μπρουνέι

► Η κλίση των ουσιαστικών ► Η κλίση των αρσενικών ουσιαστικών  1.  Τα αρσενικά σε -ος (1)  2.  Τα αρσενικά σε -ος (2)  3.  Τα αρσενικά σε -ης  4.  Τα αρσενικά σε -ης/-ηδες  5.  Τα αρσενικά σε -ης/-εις  6.  Τα αρσενικά σε -υς  7.  Τα αρσενικά σε -ας  8.  Τα αρσενικά σε -άς/-άδες  9.  Τα αρσενικά σε -έας/-είς 10. Τα αρσενικά σε -ές 11. Τα αρσενικά σε -ους 12. Τα αρσενικά σε -ρ 13. Αρσενικά με άλλες καταλήξεις ► Η κλίση των θηλυκών ουσιαστικών  1.  Τα θηλυκά σε -α (1)  2.  Τα θηλυκά σε -α (2)  3.  Τα θηλυκά σε -ά/-άδες  4.  Τα θηλυκά σε -ση, -ξη, -ψη  5.  Τα υπόλοιπα θηλυκά σε -η (1)  6.  Τα υπόλοιπα θηλυκά σε -η (2)  7.  Τα θηλυκά σε -ος  8.  Τα θηλυκά σε -ας  9.  Τα θηλυκά σε -ης 10. Τα θηλυκά σε -ης/-εις 11. Τα θηλυκά σε -υς 12. Τα θηλυκά σε -ού 13. Τα θηλυκά σε -ρ 14. Τα θηλυκά σε -ω 15. Θηλυκά με άλλες καταλήξεις ► Η κλίση των ουδέτερων ουσιαστικών  1.  Τα ουδέτερα σε -ο (1)  2.  Τα ουδέτερα σε -ο (2)  3.  Τα ουδέτερα σε -σιμο, -ξιμο, -ψιμο  4.  Τα ουδέτερα σε -ι  5.  Τα ουδέτερα σε -υ  6.  Τα ουδέτερα σε -μα  7.  Τα ουδέτερα σε -ος  8.  Τα ουδέτερα σε -ας  9.  Τα ουδέτερα σε -ες 10. Τα ουδέτερα σε -ως 11. Τα ουδέτερα σε -ν 12. Τα ουδέτερα σε -ρ ► Τα άκλιτα ουσιαστικά  1.  Άκλιτα αρσενικά  2.  Άκλιτα θηλυκά  3.  Άκλιτα ουδέτερα

ΜΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ: Γραμματική Α΄-Γ΄ Γυμνασίου, Βικιλεξικό
ΕΙΚΟΝΕΣ: childhelp.org, guidetothephilippines.ph, squat.telequebec.tv, nutritionadvance.com, britannica.com